Jak sprawdzić, czy masz dość kolagenu? Po pięćdziesiątce warto zrobić jedno

Kolagen to białko znajdujące się w: kościach, skórze, mięśniach i ścięgnach. Tworzy rusztowanie, które zapewnia zachowanie struktury całego organizmu. Jest niezbędnym elementem tkanki łącznej i odgrywa kluczową rolę w łączeniu komórek ciała. Poza tym: umożliwia lepsze wchłanianie składników mineralnych, dzięki czemu zwiększa gęstość kości, zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za stany zapalne i ból, a także wspiera procesy ochronne i naprawcze w tkance chrzęstnej. Dodatkowo zapewnia skórze siłę i elastyczność. 

Preparaty zawierające kolagen są szeroko stosowane w medycynie i farmacji. Poza lekami i suplementami diety używa się go do produkcji m.in.: kosmetyków ujędrniających i przeciwzmarszczkowych, wypełniaczy, nici chirurgicznych oraz innych środków, z których korzystają lekarze.

Co prawda wytwarzanie kolagenu jak i jego degeneracja, zachodzą w ciele przez cały czas, ale niestety tylko do pewnego momentu. Z wiekiem (około 50. roku życia) wspomniany proces naturalnej wymiany, zanika, po to, aby ok. 60. roku życia zostać niemal zupełnie zahamowany. Zdarza się, że dochodzi to tego znacznie wcześniej. 

Zaburzenia biosyntezy tego naturalnego polimeru, mogą wynikać z: nadmiaru stresu, problemów hormonalnych, licznych chorób, lub przeciążeń fizycznych. Spadek zawartości kolagenu może skutkować m.in. pogorszeniem wyglądu skóry i uszkodzeniom stawów, a także wpłynąć na zdolność organizmu do regeneracji po urazach. Wcześniejsze wykrycie potencjalnych nieprawidłowości, może pomóc w podjęciu odpowiednich działań, zapobiegających dalszej utracie białka.

Symptomy świadczące o niedostatecznej ilości kolagenu, mogą być łatwe do przeoczenia, najistotniejsze z nich to:

• zmarszczki i utrata elastyczności skóry;
• bóle stawów, sztywność i problemy z ruchomością;
• wolniejsze gojenie się ran;
• wypadanie włosów i łamliwość paznokci;
• osłabienie mięśni.

Istnieje test pozwalający częściowo określić stopień degradacji kolagenu. W dodatku jest dość łatwo dostępny, mowa o oznaczeniu stężenia C-telopeptydu (ICTP), który jest produktem rozpadu kolagenu typu I (obecnego w kościach i skórze). W ten sposób możliwa staje się ocena resorpcji kostnej i skuteczności leczenia antyresorpcyjnego. Obecność tej substancji we krwi odzwierciedla przemiany zachodzące w kościach, w tym stopień ich zniszczenia. Marker bada się we krwi lub moczu.

Na pomiar z krwi należy zgłosić się na czczo. Warto wiedzieć o tym, że stężenie ICTP  jest zależne od rytmu dobowego, dlatego najlepszą porą na wykonanie badania jest godzina między 7 a 10 rano. Przy okazji można wykonać również badanie stężenia witaminy C, cynku i miedzi, które biorą udział w produkcji kolagenu.

 Badania krwi na poziom tych składników mogą dostarczyć informacji, o tym czy w organizmie istnieją odpowiednie warunki do syntezy tego związku. Poza tym przydatne mogą być również testy gęstości kości, takie jak densytometria. Umożliwia pośrednią ocenę ilości kolagenu znajdującego się w kościach. Obniżona gęstość kości może wskazywać na osłabienie struktury kolagenowej.

ICTP nie jest przeprowadzane rutynowo u każdego, stanowi raczej pogłębienie diagnostyki. Z tego powodu badanie adresowane jest do pacjentów, u których lekarz podejrzewa np.:

• osteoporozę;
• zaburzenia w funkcjonowaniu gospodarki wapniowo-fosforanowej;
• adynamiczną chorobę kości;
• powikłania po ogólnoustrojowej terapii steroidami;
• niektóre nowotwory np. prostaty, piersi, tarczycy lub płuc;
• chorobę metaboliczną związana z przerostem kości.

Normy dla C-końcowego telopeptydu kolagenu typu I (ICTP) z krwi mieszczą się w granicach 1,5-5,0 µg/l dla osób dorosłych. Z kolei dla oznaczenia stężenia ICTP z moczu wartości te wynoszą:

• poniżej 450 μg/mmol kreatyniny u kobiet przed menopauzą oraz 800 μg/mmol u kobiet po menopauzie,
• poniżej 450 μg/mmol kreatyniny u mężczyzn.

Oczywiście wyniki nie powinny być interpretowane na własną rękę przez pacjenta, a przez lekarza podczas wizyty. I to on zdecyduje jakie postępowanie w danym przypadku będzie najbardziej odpowiednie. Czasami wystarcza zmiana diety i suplementacja, a czasem konieczne okazuje się leczenie lub dalsza diagnostyka.

Źródła:

Wu M, Cronin K, Crane JS. Biochemistry, Collagen Synthesis. 2023 Sep 4

Stoilov I. et al.: Measurement of elastin, collagen, and total protein levels in tissues, Methods in Cell Biology, 2017 

Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, red. S.J. Konturek, wyd. 2, Edra Urban & Partner, Wrocław 2013.

CZYTAJ TAKŻE: 

Wystarczą dwie łyżki nasion i woda lub olej. Włosy się wzmocnią i zaczną szybciej rosnąć

Oznaka problemów ze zdrowiem i pierwszy efekt starzenia. Co znaczą cienie pod oczami?

Najlepsze owoce przeciwstarzeniowe. Jedz, a wpłyniesz na syntezę kolagenu