Spis treści:
- Co to jest udar słoneczny?
- Kto jest narażony na udar słoneczny?
- Udar słoneczny - objawy
- Udar słoneczny - jak się przed nim chronić?
- Udar słoneczny - postępowanie
Co to jest udar słoneczny?
Udar słoneczny, zwany inaczej udarem cieplnym jest bardzo poważnym zaburzeniem zdrowotnym związanym z nadmierną, długotrwałą ekspozycją na słońce oraz wysokie temperatury powietrza. Stan ten wiąże się ze znacznym wzrostem ucieplenia ciała, przekraczającym zazwyczaj 40°C. Podczas udaru cieplnego mechanizmy termoregulacji, takie jak pocenie się stają się niewystarczające, a pod wpływem nagromadzonego ciepła dochodzi do uszkodzenia tkanek i narządów, co skutkuje nieprawidłowościami w funkcjonowaniu organizmu.
Kto jest narażony na udar słoneczny?
Udar słoneczny może dotyczyć osób w każdym wieku, jednak niektórzy są bardziej podatni na rozwój tego stanu chorobowego. Są to przede wszystkim:
- dzieci - najmłodsi nie mają do końca rozwiniętych mechanizmów termoregulacji oraz szybciej ulegają odwodnieniu, co zwiększa ryzyko udaru cieplnego;
- osoby starsze - z wiekiem nasz organizm staje się mniej efektywny w usuwaniu nadmiaru ciepła, ponieważ układ sercowo-naczyniowy jest mniej wydolny;
- osoby pracujące lub uprawiające sport na powietrzu;
- bezdomni;
- osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, zaburzenia neurologiczne, schorzenia układu sercowo-naczyniowego czy nerek.
Udar słoneczny - objawy
Pierwsze objawy udaru słonecznego w większości przypadków rozwijają się kilka godzin po ekspozycji na słońce, jednak czasem zdarza się tak, że dolegliwości można zauważyć dopiero po kilkunastu godzinach. Do najpowszechniejszych i najczęstszych symptomów, wskazujących na udar cieplny, należą:
- nagłe podwyższenie temperatury ciała zazwyczaj, sięgające często ponad 40°C;
- bóle, zawroty głowy;
- dreszcze;
- zaczerwienienie twarzy i skóry ciała;
- ogólny niepokój;
- przyspieszenie akcji serca;
- dysfunkcje neurologiczne, takie jak drgawki, zaburzenia widzenia, świadomości, a nawet śpiączka;
- nudności i wymioty;
- zaburzenia równowagi.
Udar słoneczny - jak się przed nim chronić?
Aby skutecznie chronić siebie i swoich bliskich przed udarem cieplnym warto stosować się do kilku łatwych zasad. Przede wszystkim należy unikać przebywania w nasłonecznionych miejscach w godzinach między 11 a 13, gdyż wtedy promieniowanie UV jest znacznie silniejsze niż rano i po południu. Jeśli temperatura na zewnątrz jest bardzo wysoka, warto zrezygnować z aktywności fizycznej na świeżym powietrzu, jeśli nie jest to niezbędne.
Podstawą ochrony przed udarem słonecznym jest odpowiednie nawodnienie oraz stosowanie kremów z filtrem. W upalne dni każdy powinien mieć ze sobą butelkę wody i pić ją regularnie, nawet jeśli nie odczuwamy pragnienia oraz chronić skórę przed szkodliwym promieniowaniem UV, smarując się przed wyjściem kremem z SPF. Noszenie przewiewnych ubrań, czapki i okularów słonecznych jest również wskazane w upalne i słoneczne dni.
W sytuacji, gdy zaobserwujesz jakiekolwiek objawy udaru cieplnego u siebie lub kogoś znajomego, jak najszybciej ukryj się przed słońcem i skontaktuj z lekarzem pierwszej pomocy lub zadzwoń po pogotowie ratunkowe.
Udar słoneczny - postępowanie
W przypadku udaru cieplnego kluczowe jest natychmiastowe podjęcie odpowiednich działań, które pozwolą zminimalizować ryzyko poważnych powikłań. Wczesne postępowanie po zaobserwowaniu pierwszych objawów, takich jak zawroty głowy, gorączka czy wymioty, opiera się umieszczeniu poszkodowanej osoby w zacienionym, przewiewnym miejscu, obniżaniu temperatury ciała oraz nawadnianiu. Można to osiągnąć, stosując zimne okłady na szyi i klatce piersiowej oraz chłodne kąpiele. Należy bezwzględnie podawać choremu wodę z solą lub płyny z elektrolitami do picia, co pozwoli na szybsze przywrócenie równowagi wodno-elektrolitowej w organizmie.
Jeśli powyższe działania są niewystarczające i stan osoby dotkniętej udarem cieplnym się pogarsza, niezwłocznie wezwij karetkę. Leczenie szpitalne polega głównie na dożylnym nawadnianiu pacjenta, schładzaniu ciała, tlenoterapii i zapobieganiu zaburzeniom neurologicznym. Wykonuje się również niezbędne badania, które mogą potwierdzić lub wykluczyć ewentualne uszkodzenia narządowe, spowodowane przegrzaniem.
Źródła:
Leon L. R., Bouchama A., (2015). Heat stroke. Comprehensive Physiology, 5(2), 611-647. https://doi.org/10.1002/cphy.c140017
Morris A., Patel G., Heat Stroke. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; February 13, 2023.
CZYTAJ TAKŻE:
Pięć chorób, które możesz przywieźć z urlopu. Objawy nawet po miesiącu
Odwodnienie pomylisz z głodem lub grypą. Pierwsze objawy mało kto umie rozpoznać
Pij na czczo, by poczuć się lekko i łatwiej spalać kalorie. Najlepsze, co możesz dodać do wody
