Spis treści:
- Czym są polipy?
- Rodzaje polipów przewodu pokarmowego
- Skąd biorą się polipy w układzie pokarmowym?
- Polipy w przewodzie pokarmowym - objawy
- Jak leczyć polipy w układzie pokarmowym?
- Czy polipy w układzie pokarmowym mogą się wchłonąć?
Czym są polipy?
Polipy przewodu pokarmowego, twory otoczone szypułą, które uwypuklają się do światła układu pokarmowego. Mogą być pojedyncze lub występować w skupiskach, przybierając różny kształt: od smukłych, osadzonych na cienkiej nóżce, po szerokie, "siedzące" na rozległej podstawie.
Choć mogą pojawić się w każdym odcinku przewodu pokarmowego, najczęściej wykrywa się je w jelicie grubym i żołądku, głównie dlatego, że to właśnie te odcinki można dziś dokładnie obejrzeć podczas badań endoskopowych, takich jak gastroskopia czy kolonoskopia.
Rodzaje polipów przewodu pokarmowego
Nie każdy polip jest taki sam. Z punktu widzenia medycyny, istotny jest podział zmian na nienowotworowe i nowotworowe, czyli, innymi słowy, na łagodne i złośliwe. Najczęściej spotykane są te pierwsze: polipy łagodne, raczej nie dają objawów i wystarczy je usunąć endoskopowo, by zapobiec ewentualnym powikłaniom.
Do tej grupy należą też tzw. polipy rzekome, powstające w miejscach, gdzie śluzówka uległa uszkodzeniu np. w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego - to fragmenty prawidłowej błony śluzowej, które tylko sprawiają wrażenie uwypukleń.
Z kolei polipy nowotworowe charakteryzują się nieprawidłowym wzrostem i budową komórek nabłonka, dlatego są klasyfikowane jako zmiany przedzłośliwe.
Skąd biorą się polipy w układzie pokarmowym?
Trudno wskazać jedną konkretną przyczynę występowania polipów w układzie pokarmowym. Zwykle zmiany pojawiają się jako efekt zbiegu kilku czynników: zapalenia, stylu życia, a czasem także genów.
W żołądku często winowajcą okazuje się Helicobacter pylori - bakteria, która potrafi przez lata podrażniać błonę śluzową i sprzyjać powstawaniu uwypukleń. Swój udział w rozwoju opisywanych patologii mają też: leki, zwłaszcza te z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (jak ibuprofen czy aspiryna), nadużywanie alkoholu oraz długotrwałe stosowanie inhibitorów pompy protonowej, czyli popularnych "osłon na żołądek". Zaś za większość przypadków polipów w jelicie grubym odpowiadają:
- nadmierna masa ciała;
- palenie tytoniu;
- dieta bogata w czerwone mięso i uboga w błonnik;
- niewystarczająca ilość ruchu;
- stany zapalne jelit.
Polipy w przewodzie pokarmowym - objawy
Polipy w przewodzie pokarmowym u większości osób mogą powodować żadnych objawów, co tłumaczy, dlaczego bardzo często są przypadkowym znaleziskiem odkrywanym podczas gastroskopii lub kolonoskopii. Niekiedy może zdarzyć się, że wskutek mechanicznego drażnienia lub specyficznego położenia (w końcowym odcinku odbytnicy) przyczyniają się do biegunki, wymiotów, bólu brzucha lub uczucia parcia na stolec.
Dodatkowo polipy żołądka mogą powodować szybkie uczucie sytości, bóle w nadbrzuszu lub (w przypadku większych zmian), utrudniać przechodzenie pokarmu do jelita cienkiego.
Czasem pojawiają się krwiste wymioty lub smoliste stolce, będące efektem krwawienia z owrzodzonej powierzchni polipa.
Z kolei w jelicie grubym objawem świadczącym o istnieniu polipów może być domieszka śluzu lub krwi w kale, przewlekła biegunka albo anemia wynikająca z utajonego krwawienia. Co istotne, duże polipy, zwłaszcza uszypułowane, po tym jak ulegną wgłobieniu, mogą prowadzić do niedrożności jelit, będącej stanem zagrożenia życia.
Jak leczyć polipy w układzie pokarmowym?
Leczenie polipów w układzie pokarmowym zazwyczaj nie wiążę się z koniecznością rozległej interwencji chirurgicznej. Większość zmian, bez problemu można usunąć na bieżąco podczas gastro- lub kolonoskopii, po czym przekazuje się je do badania histopatologicznego.
To kluczowy etap, bo dopiero pod mikroskopem można jednoznacznie określić charakter polipa i zaplanować dalsze postępowanie.
W przypadku rozpoznania polipa gruczolakowatego żołądka zaleca się kontrolną gastroskopię po roku od badania, podczas którego usunięto zmianę. Pozostałe podtypy polipów nie wymagają kontroli endoskopowej. Procedury wyglądają podobnie także dla polipów jelita grubego: usunięte polipy trafiają do laboratorium, gdzie ocenia się ich budowę i ewentualne cechy rozrostu czy raka.
Jeśli zmiana była duża lub nie została usunięta w całości, może być potrzebna operacja usunięcia fragmentu jelita.
Choć powikłania są rzadkie, pacjent po zabiegu powinien obserwować organizm, w razie krwawienia, bólu brzucha czy gorączki trzeba pilnie zgłosić się do lekarza. Po każdej polipektomii obowiązuje też plan kontroli endoskopowych, przy czym ich częstotliwość zależy od rodzaju i wyniku badania histopatologicznego.
Czy polipy w układzie pokarmowym mogą się wchłonąć?
Polipy w układzie pokarmowym, zwłaszcza te nowotworowe, które są najbardziej niebezpieczne, same się nie wchłoną! W przeciwieństwie do zmian zapalnych czy obrzęków, które mogą ustąpić, polipy to trwałe rozrosty tkanki, które mają tendencję do powolnego wzrostu. Czekanie, aż znikną, jest niestety bardzo ryzykowną strategią, dlatego zdecydowanie najrozsądniejszym pomysłem jest regularna kontrola zmian.
W Polsce działa program bezpłatnych badań przesiewowych finansowany przez NFZ. Na kolonoskopię profilaktyczną mogą zgłosić się osoby, które:
- nie mają objawów mogących sugerować raka jelita grubego;
- nie wykonywały kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat;
- mają od 50 do 65 lat lub są w wieku 40-49 lat, jeśli w rodzinie występował rak jelita grubego.
Badanie trwa kilkanaście minut, a może uratować życie. Aktualne informacje o programie i lista placówek wykonujących kolonoskopię dostępne są na stronie Narodowego Funduszu Zdrowia.
Źródła:
- ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560704/
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/348959,polipy-przewodu-pokarmowego-rodzaje-przyczyny-objawy-leczenie
