Miażdżyca. Dlaczego jest tak niebezpieczna?
Na miażdżycę (arteriosklerozę) cierpi około 1,5 miliona Polaków. Odpowiada ona za ponad 98 proc. przypadków choroby niedokrwiennej serca i jest klasyfikowana jako schorzenie cywilizacyjne, dotykające społeczeństw krajów rozwiniętych. Choroby sercowo-naczyniowe są przyczyną ponad 50 proc. przedwczesnych zgonów, a miażdżyca odpowiada za prawie 20 proc. z nich!
Bez wątpienia do występowania miażdżycy przyczynia się rosnące tempo życia, z którym wiąże się: stres, używki takie jak tytoń i alkohol, niewystarczająca aktywność fizyczna i choroby przewlekłe: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i zaburzenia krzepliwości. Czym jest miażdżyca, jak się objawia i jak z nią walczyć?
Miażdżyca polega na odkładaniu się lipidów po wewnętrznej stronie tętnic i powstawaniu tak zwanej blaszki miażdżycowej, która powodując zwężenie światła naczynia zaburza przepływ krwi w dużych i średnich tętnicach. Te zjawiska mają charakter procesu zapalnego. Ta przewlekła choroba powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu całego organizmu. Nie bez znaczenia w jej kontekście mówi się o złym cholesterolu, którego poziom zwiększa dieta bogata w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe.
To właśnie cholesterol, usztywniając ściany naczyń, może doprowadzić do całkowitego zatamowania przepływu krwi. Jeżeli krew nie dopłynie do narządów, nie będą one zaopatrzone w tlen i substancje odżywcze. Dlatego o miażdżycy mówimy jako o przyczynie: zawału serca, udaru, niedokrwienia kończyn dolnych czy choroby wieńcowej. Do tej pory nie wiadomo dokładnie, jakie konkretnie czynniki wpływają rozwinięcie się miażdżycy. Mówi się o namnażaniu się komórek mięśni gładkich, owrzodzeniach, o uszkodzeniu śródbłonka i o wzajemnym oddziaływaniu tłuszczów, białych krwinek i płytek krwi.
Objawy miażdżycy często bywają niejednoznaczne. Pierwsze zmiany pojawiają się już w dzieciństwie i postępują wraz z wiekiem. Szczególnie narażeni są otyli, starsi mężczyźni nie stroniący od używek i zaniedbujący aktywność fizyczną. Chorzy często skarżą się na drętwienia rąk, zmniejszoną tolerancję wysiłku, bóle łydek, mrowienia i obrzęki (zwłaszcza kończyn dolnych). Poza tym, jeżeli blaszki miażdżycowe zatykają naczynia nerkowe, mogą pojawić się dolegliwości świadczące o nadciśnieniu nerkowym: zasadowica, nagłe zwiększenie ciśnienia, obrzęki płuc.
Miażdżycę rozpoznaje się na podstawie analizy badań krwi. Określa się profil lipidowy, poziom glukozy, CRP (białko C-reaktywne, jest markerem stanu zapalnego), a także poziom fibrynogenu i hemocysteiny.
W leczeniu dąży się do obniżenia poziomu cholesterolu. Warto zaznaczyć, że nie wynaleziono leku, który bezpośrednio leczyłby miażdżycę. Czasami lekarz podejmuje decyzję o leczeniu operacyjnym, mającym na celu usunięcie blaszek miażdżycowch. Można zastosować by-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe. Protezy naczyniowe mogą być wykonane z tworzywa sztucznego albo z żyły bądź tętnicy pacjenta. By-passy mają na celu zwalczenie konsekwencji choroby wieńcowej. Często wykonywany jest zabieg poszerzenia naczynia zajętego procesem miażdżycowym, po to by zachować prawidłowy przepływ krwi.
W profilaktyce miażdżycy bardzo ważną rolę odgrywa dieta. Pacjentom zaleca się ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych, soli i cukrów prostych. Tłuste mięso i sery lepiej zastąpić tłuszczami pochodzenia roślinnego, takimi jak: oliwa z oliwek, orzechy oraz nasiona. Wskazane jest odejście od produktów konserwowanych i wysoko przetworzonych, na rzecz owoców i warzyw, oraz ryb. Bardzo ważne jest również dostateczne nawodnienie, przez co rozumie się picie co najmniej 1,5 litra wody dziennie.
Poza dietą, należy dbać o codzienną aktywność fizyczną, regularny sen i zredukowanie poziomu stresu. Konieczne jest także zrezygnowanie z używek i utrzymywanie prawidłowej wagi ciała, oraz regularne kontrolowanie poziomu glukozy i wysokości ciśnienia tętniczego.
