Gdy ciało rusza się mimowolnie. Tiki nerwowe mogą zdradzać chorobę lub zwykłe zmęczenie

Najczęstszą przyczyną rozwoju tików zarówno u dzieci, jak i u dorosłych są stres i silne emocje. Może je nasilać również zmęczenie czy lęki. Tiki, które rozwinęły się pod wpływem tych czynników zwykle są łagodne, słabiej nasilone i po pewnym czasie najczęściej mijają samoistnie, bez potrzeby specjalistycznego leczenia. Czasami jednak te powtarzalne ruchy ciała mogą być objawem poważniejszych chorób, szczególnie, gdy utrzymują się dłużej niż rok, bądź gdy z czasem jest ich więcej lub są bardziej nasilone.

Przedłużające się tiki u dzieci mogą być objawem m.in. zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (w skrócie ADHD), autyzmu, zespołu Downa, mózgowego porażenia dziecięcego, zaburzeń lękowych czy też problemów z radzeniem sobie z emocjami.

Obecność tików jest jednak najbardziej charakterystyczna dla zespołu Tourette’a, choroby o podłożu genetycznym, której objawy zwykle rozpoczynają się we wczesnym dzieciństwie, a największe nasilenie choroby przypada na okres szkolny. Typowe dla ruchów mimowolnych w zespole Tourette’a jest to, że z biegiem czasu może być ich coraz więcej, natomiast u połowy chorych niemal całkowicie ustępują po wejściu w dorosłość. U pozostałej części osób dolegliwości mogą utrzymywać się w różnym nasileniu nawet przez całe życie.

Tiki u dorosłych mogą być przejawem m.in. odczuwania przewlekłego stresu czy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Czasami jednak, zwykle w połączeniu z innymi objawami mogą być sygnałem chorób układu nerwowego (np. choroby Huntingtona czy innych chorób neurodegeneracyjnych), niedoczynności tarczycy czy choroby Wilsona. Mogą pojawić się również u osób nadużywających substancji psychoaktywnych, szczególnie kokainy czy amfetaminy.

Wyróżnia się bardzo wiele różnych rodzajów tików. Mogą one występować pojedynczo, jednak czasami u jednej osoby występuje ich kilka. Są to:

• tiki ruchowe - związane ze skurczem pojedynczych mięśni lub ich grup. Tikiem ruchowym jest na przykład mimowolne mruganie, marszczenie nosa, grymaszenie twarzy i kręcenie głową,

• tiki głosowe - jest to mimowolne wytwarzanie dźwięków, na przykład chrząkanie, kaszlenie, krzyczenie pojedynczych głosek, a w rzadkich przypadkach nawet całych wyrazów lub zdań, które czasem mogą być obraźliwe,

• tiki proste - są to krótkie i nagłe ruchy, które zwykle wymagają zaangażowania pojedynczych, niewielkich grup mięśni. Zalicza się tutaj na przykład mruganie, klaskanie w dłonie, mimowolne ruchy rąk i nóg czy też chrząkanie,

• tiki złożone - są to zwykle dłuższe ruchy, które często składają się z kilku prostszych gestów. Może to być na przykład dotykanie różnych obiektów lub osób, powtarzanie ruchów wykonywanych przez inne osoby (tzw. echopraksja) czy też imitowanie dźwięków wypowiadanych przez innych (tzw. echolalia).

Obecność tików nerwowych lekarz - najczęściej psychiatra lub neurolog może stwierdzić już na etapie rozmowy z pacjentem. Zwykle na tym etapie proces diagnostyczny się kończy. Chorobę Tourette’a najczęściej rozpoznaje się wtedy, gdy mimowolne ruchy utrzymują się dłużej niż rok. Jeśli natomiast towarzyszą im również inne objawy, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań. Mogą to być m.in. testy psychologiczne, pozwalające wykryć na przykład obecność autyzmu u dziecka. W razie potrzeby możliwe jest również przeprowadzenie diagnostyki w kierunku obecności chorób układu nerwowego, na przykład choroby Huntingtona czy chorób neurodegeneracyjnych.

Leczenie tików nerwowych w dużej mierze opiera się na edukacji pacjenta i psychoterapii. Leki łagodzące objawy nie zawsze są potrzebne i najczęściej nie podaje się ich od razu po postawieniu rozpoznania. U większości osób tiki są bowiem spowodowane emocjami, a po pewnym czasie mijają samoistnie.

Wiele osób chce jednak jak najszybciej pozbyć się niechcianych, mimowolnych ruchów. W jaki sposób można pomóc sobie w walce z nimi? Przede wszystkim warto wprowadzić zmiany w stylu życia - trzeba unikać czynników takich jak stres, niewyspanie czy przewlekłe zmęczenie, które mogą je nasilać. Dodatkową pomocą może być nauka różnorodnych technik relaksacji, takich jak ćwiczenia oddechowe, joga czy medytacja. 

Korzystny efekt może dać również psychoterapia, która pomoże poradzić sobie z własnymi problemami, emocjami czy lękami, co przełoży się na zmniejszenie odczuwanego na co dzień stresu. Jest to dobry pomysł również dla dzieci, ponieważ często zmagają się one z niezrozumieniem wśród rówieśników i przez tiki mają problemy z nawiązywaniem relacji.

Leczenie farmakologiczne rozpoczyna się zwykle wtedy, gdy tiki są bardzo mocno nasilone i utrudniają codzienne funkcjonowanie. Dzieje się tak, ponieważ stosowane w tej sytuacji neuroleptyki takie jak rysperydon, arypiprazol czy haloperidol, mogą wywoływać wiele działań niepożądanych, takich jak nadmierna senność, przyspieszenie bicia serca, bóle i zawroty głowy.

CZYTAJ TAKŻE:

Sześć najlepszych rzeczy, jakie możesz zrobić dla swojego mózgu

EEG - to badanie zleci ci każdy dobry neurolog