To stąd się biorą zawroty głowy. Przyczyna błaha, konsekwencje poważne

Zawroty głowy nie zawsze wyglądają tak samo. By mówić o tym, skąd się biorą, najpierw należy rozróżnić ich rodzaj. Specjaliści podzielili zawroty głów na dwie główne grupy. Są to:

• zawroty głowy obwodowe, związane z nieprawidłowościami w obrębie ucha wewnętrznego i błędnika. Do przyczyn obwodowych zawrotów głowy zalicza się m.in. uszkodzenia ucha wewnętrznego, chorobę Meniere’a czy też łagodne położeniowe zawroty głowy;
• zawroty głowy ośrodkowe, których przyczyną są choroby ośrodkowego układu nerwowego, np. uszkodzenia mózgu, stany zapalne mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, czy też guzy zlokalizowane w obrębie móżdżku i pnia mózgu. 

Łagodne położeniowe zawroty głowy, w skrócie BPPV, to jedna z najczęstszych przyczyn zawrotów głowy. Jest wywoływana przez nieprawidłowe przemieszczenie się otolitów, czyli drobnych kryształków węglanu wapnia znajdujących się w uchu wewnętrznym, poza obszar w którym naturalnie występują. Sprawia to, że receptory błędnika są nadmiernie drażnione, co może być przyczyną zaburzeń równowagi i zawrotów głowy. 

Trwają one zwykle krótko, od kilku sekund do minuty, a wyzwalane są najczęściej przy ruchach głowy do góry, w dół lub na boki. Łagodne położeniowe zawroty głowy leczy się przy pomocy ćwiczeń repozycyjnych, które mają na celu przywrócenie otolitów do ich właściwej lokalizacji.

Kolejną, dość częstą przyczyną zawrotów głowy jest uszkodzenie struktur ucha wewnętrznego, w którego skład wchodzi m.in. błędnik - narząd odpowiedzialny za utrzymanie równowagi. Do nieprawidłowości ucha wewnętrznego mogą przyczyniać się m.in. urazy głowy, nawracające infekcje bakteryjne i wirusowe, niektóre nowotwory zlokalizowane w okolicy nerwu przedsionkowo-ślimakowego (np. nerwiaki), a także uszkodzenia tego nerwu w trakcie zabiegów neurochirurgicznych.

Uszkodzenia w okolicy ucha wewnętrznego są przyczyną tzw. obwodowych zawrotów głowy. W ich trakcie osoba nimi dotknięta ma wrażenie, jakby otoczenie dosłownie wirowało. Zawrotom głowy o takiej przyczynie nierzadko towarzyszy także pogorszenie słuchu bądź zaburzenia w orientacji przestrzennej.

Przyczyną zawrotów głowy mogą być również stres, silny lęk, ataki paniki i zdenerwowanie. W trakcie przeżywania tak silnych emocji często dochodzi do hiperwentylacji, czyli znacznego przyspieszenia oddychania. Sprawia to, że do krwioobiegu przedostaje się więcej tlenu niż zwykle i jednocześnie we krwi spada stężenie dwutlenku węgla. Prowadzi to do rozwoju zasadowicy oddechowej, która może być przyczyną zawrotów głowy, zaburzeń równowagi, omdleń, mrowienia i drętwienia kończyn, niewyraźnego widzenia czy bólu głowy. Co więcej hiperwentylacji nierzadko towarzyszy ból w klatce piersiowej, przyspieszone bicie serca i duszności, co może dodatkowo nasilać lęk - osoba może zacząć obawiać się, że przeżywa zawał serca. 

Niedociśnienie ortostatyczne, zwane również hipotonią ortostatyczną, jest to obniżenie ciśnienia tętniczego krwi w trakcie pionizacji. Jego przyczyną może być m.in. zbyt mała objętość krwi krążącej (np. u pacjentów odwodnionych) bądź też zaburzenia w funkcjonowaniu receptorów regulujących ciśnienie tętnicze krwi przy zmianie pozycji ciała.

Najbardziej narażone na występowanie hipotonii ortostatycznej są osoby przyjmujące leki moczopędne, nadużywające alkoholu, a także pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą czy też niektórymi chorobami układu nerwowego (np. chorobą Parkinsona czy zanikiem wieloukładowym). Obok zawrotów głowy niedociśnienie ortostatyczne może wywoływać również utraty przytomności, a także być przyczyną groźnych w szczególności dla osób starszych upadków.

Choroba Meniere’a jest schorzeniem, które dotyka zazwyczaj osoby między 40 a 60 rokiem życia. W przebiegu choroby dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu - endolimfy - w kanałach błędnika, znajdującego się w obrębie ucha wewnętrznego. Jest to przyczyną napadów zawrotów głowy, nudności, wymiotów, pisków w uszach i różnego stopnia upośledzenia słuchu, trwających od kilku minut do nawet kilku godzin. Objawy te mogą być poprzedzone bólami głowy bądź uczuciem pełności w uchu. 

Leczenie choroby Meniere’a ma na celu przede wszystkim ograniczenie uciążliwych symptomów - stosuje się leki łagodzące zawroty głowy czy też poprawiające krążenie krwi w obrębie mózgu i ucha wewnętrznego.

Zawroty głowy mogą być również sygnałem, że coś złego dzieje się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie móżdżku. Jest on częścią mózgowia odpowiedzialną za koordynację ruchu i utrzymanie równowagi, dlatego nieprawidłowości w jego obrębie mogą przejawiać się w postaci ośrodkowych zawrotów głowy. Do ich głównych przyczyn zalicza się:

• migreny;
• stwardnienie rozsiane;
• udar móżdżku bądź pnia mózgu;
• guzy zlokalizowane w okolicy móżdżku i pnia mózgu.

CZYTAJ TAKŻE: 

Skąd się bierze deja vu? Lekarze wskazują ważne przyczyny

Uczucie "obcej ręki". Parestezje zdradzają problemy neurologiczne