Astma to choroba 4 milionów Polaków. Leki muszą mieć stale przy sobie
Astma jest jedną z najczęstszych chorób dróg oddechowych. W Polsce na astmę choruje ok. 8 proc. dzieci i 5-7 proc. osób dorosłych. Liczba chorych, zarówno zdiagnozowanych, jak i niezdiagnozowanych, jest szacowana na ok. 4 mln. Jakie leki są stosowane w terapii astmy? W jaki sposób prawidłowo je przyjmować, aby leczenie miało jak największą skuteczność? Wyjaśniamy.
Sposób leczenia astmy zależy w dużej mierze od ciężkości choroby i stopnia nasilenia objawów. Osoby z rzadkimi napadami mogą np. przyjmować leki jedynie doraźnie, natomiast przy częściej pojawiających się atakach konieczne może być stosowanie leków na stałe. Z tego względu wyróżnia się cztery różne stopnie ciężkości astmy:
- astma epizodyczna, kiedy objawy pojawiają się dwa lub mniej razy w tygodniu, przebudzają chorego ze snu maksymalnie dwa razy w miesiącu, a codzienne funkcjonowanie chorego nie jest ograniczone przez chorobę;
- astma przewlekła łagodna, kiedy ataki pojawiają się więcej niż dwa razy dziennie, jednak nie codziennie, choroba wybudza ze snu maksymalnie 3-4 razy w miesiącu, a objawy wywołują niewielkie ograniczenie życiowej aktywności;
- astma przewlekła umiarkowana, gdy ataki pojawiają się codziennie, wybudzają częściej niż raz w tygodniu i wywołują średnie ograniczenie codziennej aktywności;
- astma przewlekła ciężka, gdy objawy utrzymują się cały dzień, nawet codziennie wybudzają ze snu i są przyczyną dużych ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu.
W leczeniu astmy wykorzystuje się wiele różnych grup leków. Mają one na celu ograniczenie stanu zapalnego w obrębie oskrzeli, ich rozszerzenie i zmniejszenie liczby ataków choroby. Zalicza się do nich:
- beta2-mimetyki - stosowane w inhalatorach wziewnych, najczęściej łącznie z wziewnym glikokortykosteroidem. Rozszerzają oskrzela dzięki działaniu na receptory beta-adrenergiczne w obrębie oskrzeli. Dzieli się je na krótkodziałające (SABA, np. salbutamol) i długodziałające (LABA, np. formoterol);
- glikokortykosteroidy wziewne - np. budezonid, flutykazon, mometazon mają właściwości przeciwzapalne, zmniejszają liczbę napadów i kontrolują przebieg choroby. Stosowane zwykle w połączeniu z beta2-mimetykami długodziałającymi. Nie wykazują uogólnionych działań niepożądanych (np. osteoporozy, zwiększenia masy ciała) jak glikokortykosteroidy doustne;
- leki antyholinergiczne - np. ipratropium, tiotropium stosowane są jako uzupełnienie leczenia w ciężkiej astmie, mają działanie rozszerzające oskrzela;
- montelukast - lek przeciwleukotrienowy, ograniczający stan zapalny w obrębie oskrzeli, stosowany w leczeniu astmy od umiarkowanej do ciężkiej;
- leki biologiczne - np. omalizumab, mepolizumab, dupilumab - są przeznaczone dla pacjentów z ciężką, lekooporną astmą, która nie poddaje się leczeniu żadnymi innymi preparatami.
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, terapia astmy zależy w dużej mierze od stopnia jej ciężkości u danego chorego. Jeżeli ataki są rzadkie, nie pojawiają się częściej niż dwa razy w miesiącu, najczęściej w leczeniu stosuje się preparat łączony zawierający małą dawkę glikokortykosteroidu wziewnego i długodziałającego beta-mimetyku. Jeżeli objawy choroby są bardziej nasilone, lek wziewny stosuje się codziennie w celu profilaktyki napadów astmy. Kiedy takie leczenie również nie jest wystarczające, można włączyć inne leki, np. montelukast czy tiotropium.
Ostatnią deską ratunku dla osób z astmą lekooporną może być leczenie biologiczne przeciwciałami monoklonalnymi, np. omalizumabem, dupilumabem czy mepolizumabem.
Napady astmy mogą pojawiać się w najmniej spodziewanych momentach. Nawet mimo regularnego przyjmowania leków mogą się one nasilać pod wpływem m.in. wysiłku fizycznego, infekcji, zimnego powietrza, po narażeniu na alergeny wziewne czy w stresie. Z tego powodu lekarz na jednej z pierwszych wizyt zapewne wytłumaczy, co robić w takiej sytuacji. Najczęściej zaleca się przyjęcie dodatkowej dawki dotychczas stosowanego leku wziewnego (jeśli jest to preparat łączony glikokortykosteroidu z długodziałającym lekiem rozszerzającym oskrzela) lub preparatu zawierającego krótkodziałający beta-mimetyk (np. salbutamol).
Jeżeli leki te nie przerwą napadu astmy, należy zadzwonić po pogotowie - w takiej sytuacji najpewniej będzie konieczne leczenie specjalistyczne w szpitalu.
O skuteczności leczenia astmy może zaważyć to, czy pacjent przyjmuje prawidłowo lek wziewny. Z tego powodu lekarz na wizycie powinien poinstruować każdego pacjenta, w jaki sposób należy dany lek stosować i kontrolować to na każdej wizycie kontrolnej. Pacjent przed użyciem leku powinien również dokładnie przeczytać ulotkę, ponieważ zasady używania preparatów wziewnych mogą różnić się w zależności od producenta. Niekiedy preparat należy przed użyciem wstrząsnąć, natomiast inne tego nie wymagają. Należy wziąć głęboki wdech, zainhalować lek i wstrzymać powietrze na ok. 10 sekund lub przynajmniej na tak długo, jak jest to możliwe. Po użyciu należy wypłukać jamę ustną wodą, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju pleśniawek i grzybicy jamy ustnej.
Astma jest chorobą nieuleczalną, z którą pacjenci funkcjonują do końca życia. U wielu osób konieczne jest również regularne i przewlekłe stosowanie leków. Na szczęście obecnie terapia astmy ma bardzo dużą skuteczność i zdecydowana większość pacjentów żyje z chorobą, nie doświadczając na co dzień żadnych objawów. Dzięki leczeniu możliwe jest opanowanie przewlekłego stanu zapalnego w oskrzelach, a co za tym idzie - zmniejszenie liczby i ciężkości doświadczanych objawów.
CZYTAJ TAKŻE:
Astma burzowa. Jak uniknąć groźnych objawów?
