Jak przygotować się do porodu i opieki nad noworodkiem w pierwszych tygodniach życia?

Ostatni, 3. trymestr ciąży trwa od 28. tygodnia aż do dnia porodu. W tym okresie dziecko głównie rośnie i przybiera na wadze, a jego narządy i układy dojrzewają do pełnienia swoich funkcji po porodzie. Intensywnie rozwijają się płuca, mózg i układ nerwowy, doskonalą się zmysły, a maleństwo nieustannie ćwiczy wszystkie umiejętności potrzebne mu po przyjściu na świat. Ty z kolei obserwujesz coraz szybciej rosnący brzuszek, który może być przyczyną różnych dolegliwości, m.in: bólu pleców i bioder, obrzęków, żylaków, bezsenności oraz zgagi. Poznaj dokładny przebieg trzeciego trymestru ciąży i sprawdź, co czeka Cię na ostatniej prostej w kalendarzu ciąży HiPP.

Trzeci trymestr ciąży to też ostatni dzwonek na skompletowanie wyprawki dla noworodka oraz spakowanie torby do szpitala. Powinnaś włożyć do niej rzeczy niezbędne Ci w trakcie porodu (najważniejsze to: koszula, klapki, ciepłe i zimne kompresy, woda i przekąski, mokre i suche chusteczki, olejek do masażu, podkłady poporodowe), a także wszystkie ubrania i przedmioty, których Ty i maluszek będziecie potrzebowali podczas 2-3 dni pobytu na oddziale położniczym.

Dla noworodka przygotuj:

• po 3 body i pajacyki,
• 2 pary spodenek i 2 sweterki (w zależności od pory roku - latem sweterki mogą okazać się zbędne),
• 2 pary skarpetek,
• 2 czapeczki,
• opakowanie najmniejszych pieluszek,
• rożek lub kocyk,
• chusteczki nawilżane i maść do pupy,
• kilka pieluch tetrowych.

Dla siebie spakuj:

• 2 koszule nocne umożliwiające karmienie noworodka,
• 2 biustonosze do karmienia,
• szlafrok i ciepłe skarpetki,
• ręcznik,
• kapcie,
• kilka par siateczkowych majtek i 2 opakowania podkładów poporodowych,
• wkładki laktacyjne,
• podstawowe kosmetyki i szczotkę do włosów.

Możesz oczywiście dodać do tej listy kolejne rzeczy, które umilą Ci pobyt w szpitalu i ułatwią opiekę nad noworodkiem.

W natłoku obowiązków związanych z przygotowaniami do powitania maluszka, nie zapomnij o terminowym wykonywaniu wszystkich zaleconych przez lekarza badań. W ostatnich miesiącach czekają Cię:

• USG III trymestru,
• badania krwi (morfologia, HBs, HIV, HCV, VDRL, posiew GBS),
• badanie ogólne moczu,
• badania w gabinecie lekarskim (badanie położnicze, na fotelu ginekologicznym, pomiar wagi i ciśnienia, kontrola tętna i ruchów dziecka).

Kiedy już wyprawka jest skompletowana, a Ty masz przy sobie wszystkie wyniki badań i dokumenty, które należy przedstawić na izbie przyjęć, pozostaje Ci jedynie odpoczywać i wyczekiwać na objawy porodu. Do pewnych oznak porodu należą:

• regularne, bolesne i nasilające się skurcze macicy,
• odpłynięcie płynu owodniowego,
• tępy ból w krzyżu i udach.

Jednocześnie możesz czuć niepokój, kołatanie serca, mieć nerwobóle, biegunkę lub wymioty.

Termin porodu - jak jest wyznaczany?
Poród nie zawsze następuje w dokładnie wyznaczonym terminie. Zwykle rozpoczyna się pomiędzy 38. a 42. tygodniem ciąży. Dokładna data przewidywanego porodu, którą lekarz wylicza podczas pierwszej ciążowej wizyty, ma jedynie charakter orientacyjny. Jest ona obliczana na podstawie następującego wzoru:

• data pierwszego dnia ostatniej miesiączki - 3 miesiące + 7 dni + 1 rok.

Lekarz potwierdza swoje wyliczenia, dokonując pomiarów długości dziecka (CRL) podczas USG wczesnej ciąży (opcjonalnie) oraz w trakcie USG genetycznego. Należy jednak pamiętać, że o tak obliczonym terminie porodu wiedzą wszyscy, poza dzieckiem, a to właśnie ono decyduje, kiedy zechce przyjść na świat.

Poród naturalny może rozpocząć się na 2 sposoby: samoistnie lub w wyniku indukcji, czyli wywołania. W tym pierwszym przypadku u mamy pojawiają się wymienione wcześniej objawy: bolesne skurcze, które nie ustępują w ciepłej kąpieli, a czasem też odpłynięcie wód płodowych. W drugim wariancie poród dziecka rozpoczyna się po podaniu kobiecie specjalnych leków, założeniu cewnika (tzw. balonika) lub celowym przebiciu pęcherza płodowego.

Bez względu na sposób rozpoczęcia porodu naturalnego, jego dalszy przebieg jest identyczny. Wyróżniamy w nim 3 fazy:

• I fazę, kiedy rozszerza się szyjka macicy (wtedy można poprosić o znieczulenie przy porodzie),
• II fazę, podczas której występują skurcze parte i dziecko przychodzi na świat,
• III fazę, kiedy rodzi się łożysko.

Sprawdź, jak wygląda poród naturalny i poznaj dokładny przebieg poszczególnych faz w poradniku HiPP.

Jeśli z pewnych przyczyn kobieta nie może urodzić siłami natury lub jest to niebezpieczne dla niej bądź dla dziecka, lekarze decydują o przeprowadzeniu cesarskiego cięcia. Wyróżniamy 3 rodzaje wskazań do cc: planowe, pilne oraz nagłe.

Planowymi wskazaniami do cesarskiego ciecia mogą być:

• położenie miednicowe, poprzeczne lub skośne dziecka,
• wady macicy,
• zbyt cienka blizna po poprzednim cięciu,
• dysproporcja między wielkością główki dziecka a wymiarami miednicy mamy,
• duża masa dziecka (zwykle pow. 4500 g),
• wskazania pozapołożnicze, np. niewydolność krążenia, niewydolność oddychania, zmiany w kręgosłupie.

Cięcie wykonuje się również ze wskazań, które mogą pojawić się w trakcie porodu naturalnego (np. zaburzenia tętna dziecka, pęknięcie macicy, wypadnięcie pępowiny, nieprawidłowe wstawienie się dziecka w kanał rodny) albo jeszcze przed jego rozpoczęciem (np. ciężki stan przedrzucawkowy).

Każde cesarskie cięcie jest poważną operacją, dlatego odbywa się na sali operacyjnej. Kobieta zazwyczaj otrzymuje znieczulenie podpajęczynówkowe, które sprawia, że nie czuje bólu, ale jest świadoma. W rzadszych przypadkach podaje się inny rodzaj znieczulenia regionalnego lub narkozę. Następnie lekarz wykonuje nacięcie w dolnej części brzucha, przez które wyjmuje dziecko. Maluch jest od razu zabierany przez neonatologa na pierwsze badania, a pozostali lekarze zajmują się zszyciem rany na brzuchu mamy.

Po cesarce kobieta przez kilka godzin przebywa na sali pooperacyjnej. Nie może w tym czasie wstawać, ani nawet unosić głowy. Dopiero po tzw. pionizacji może przenieść się na zwykłą salę na oddziale położniczym.

Szwy po operacji najczęściej zdejmuje się po ok. 7 dniach. Kontrola u ginekologa ma miejsce po 6 tygodniach, czyli po zakończeniu połogu. Powrót do pełnej sprawności może jednak trwać znacznie dłużej, nawet ok. 6 miesięcy. W tym okresie warto pozostawać pod opieką lekarza oraz fizjoterapeuty.

Pierwsze dni po porodzie mama i maluszek spędzają w szpitalu. Długość tego pobytu jest zależna od rodzaju porodu oraz stanu ich zdrowia - w przypadku braku komplikacji, kobieta i dziecko mogą wyjść do domu już po 2 dobach. Na dłuższą hospitalizację muszą przygotować się m.in. mamy wcześniaków, noworodków z żółtaczką oraz mających poważniejsze problemy zdrowotne.

Podczas całego pobytu w szpitalu, młoda mama może liczyć na pomoc położnych z oddziału noworodkowego oraz położniczego. Są one ogromnym wsparciem podczas pionizacji po cc, w przypadku bólu rany po cesarce lub po nacięciu krocza, problemów z karmieniem piersią lub z samodzielnym wzięciem prysznica. Położne noworodkowe z chęcią pokażą Ci sposoby pielęgnacji i opieki nad dzieckiem, a kiedy będziesz chciała odpocząć - zabiorą maluszka na oddział noworodkowy na kilka godzin.

Pierwsze badania i szczepienia noworodka - o czym powinnaś wiedzieć?

Tuż po porodzie każdy noworodek oceniany jest w tzw. skali Apgar, w której może uzyskać od 0 do 10 punktów. Oceny dokonuje się w 1. i 5. minucie życia, a w razie potrzeby dodatkowo w 3. i 10. minucie. Lekarz sprawdza wtedy 5 parametrów:

• akcję serca,
• oddychanie,
• napięcie mięśni,
• odruchy,
• zabarwienie skóry.

Za każdy z nich może przyznać 0, 1 albo 2 punkty. Wynik pomiędzy 8 a 10 punktów uważa się za dobry. Jeśli dziecko otrzymało 4-7 punktów, to jego stan jest średni, a w przypadku 0-3 pkt - ciężki.

Dodatkowo, po porodzie sprawdza się:

• wagę noworodka,
• długość ciała,
• obwód główki,
• obwód klatki piersiowej.

W pierwszej dobie życia lekarz neonatolog przeprowadza dokładne badanie dziecka, a w 2. dobie pobierana jest krew do badań przesiewowych, na tzw. bibułę. Przed wypisaniem malucha z oddziału noworodkowego konieczne jest też pierwsze szczepienie. Dziecko otrzymuje wtedy 2 szczepionki: przeciwko gruźlicy i WZW typu B.

Karmienie piersią po porodzie naturalnym i cesarskim cięciu

Karmienie piersią należy rozpocząć jak najwcześniej po porodzie, najlepiej w ciągu pierwszej godziny. Jest to bardzo ważne dla dalszego przebiegu laktacji - maluch, ssąc pierś, pobudza produkcję mleka i zapewnia sobie "dostawy" tego cennego pokarmu na kolejne tygodnie i miesiące.

W pierwszych dniach życia noworodka, w piersiach mamy powstaje tzw. siara - niezwykle wartościowe i silnie skoncentrowane mleko, które z czasem zmienia się w mleko przejściowe i dojrzałe.

Początkowo, karmienie piersią może być problematyczne i to zarówno dla mam po porodzie naturalnym, jak i po cesarskim cięciu. Te pierwsze często zmagają się ze sporym dyskomfortem w okolicy krocza, a czasem dodatkowo z bólem rany po jego nacięciu. Aby zminimalizować dolegliwości, mogą one karmić w pozycjach, które nie wymagają siedzenia, np. w pozycji leżącej na boku, półleżącej lub leżącej na plecach. Mamy po cc odczuwające spory ból rany na brzuchu, powinny wybierać pozycje do karmienia, w których dziecko nie naciska dodatkowo na brzuch, np. pozycję spod pachy lub pozycję leżącą na plecach, kiedy maluch ułożony jest obok mamy, a nie na niej.

Siara - pierwsze mleko mamy

Wspomniana wcześniej siara, będąca pierwszym pokarmem, jaki maluszek otrzymuje tuż po porodzie, powstaje w piersiach mamy już od połowy ciąży. Jej wygląd diametralnie różni się od tego, co uznajemy za mleko - jest gęsta, żółtawa i lekko przejrzysta, miewa też nieprzyjemny zapach. Mimo to siara jest najcenniejszym pokarmem dla dziecka, zwanym też "płynnym złotem" - zawiera ważne przeciwciała, czynniki wzrostu, witaminy, minerały, białka, laktoferynę i oligosacharydy. Wszystkie te substancje wspierają układ odpornościowy maluszka, zabezpieczają go przed patogenami, a także wspierają rozwój korzystnej mikroflory jelitowej.

Po powrocie do domu, świeżo upieczeni rodzice zwykle potrzebują nieco czasu na odnalezienie się w nowej rzeczywistości. Pierwsze tygodnie życia maluszka kręcą się głównie wokół karmienia, odbijania, przebierania i przewijania, kąpieli, a przede wszystkim snu. W tym okresie niemowlę przesypia większą część doby - może być to 16, 18, a nawet 20 godzin!

Z pewnością zauważysz, że dziecko spędza też sporo czasu przy piersi. Podczas długich sesji karmienia dobór pozycji, która będzie wygodna dla mamy i dziecka ma kluczowe znaczenie. Wypróbuj różne ułożenia, eksperymentuj i szukaj takiego, w którym oboje czujecie się komfortowo, a dziecko ma możliwość prawidłowego przystawienia się do piersi i bezproblemowego ssania. Możesz poprosić o pomoc w doborze pozycji położoną środowiskową, która będzie odwiedzać Was w domu przez pierwsze tygodnie.

Pod koniec okresu noworodkowego dziecko może zacząć ulewać. Ulewanie u niemowląt jest zwykle niegroźne. Przy częstych ulewaniach postaraj się odbić dziecko po każdym karmieniu - zwykle pomaga to ograniczyć dolegliwości.

Jeśli pogoda jest sprzyjająca, na pierwszy spacer możesz udać się niedługo po powrocie do domu, kiedy tylko poczujesz się na siłach. W ciepłe dni nie musisz nawet werandować maluszka, możesz od razu wybrać się z nim na przechadzkę po okolicy. Kiedy jednak na dworze panuje ujemna temperatura i wieje silny wiatr, lepiej zrezygnuj ze spaceru na rzecz wspomnianego już werandowania. Po prostu ubierz dziecko tak, jakby wychodziło na dwór, włóż do wózka i ustaw go przy otwartym oknie na kilka minut.

W pierwszych tygodniach po porodzie nie zapominaj też o sobie - Twój organizm wykonał ogromną pracę i potrzebuje teraz dużo odpoczynku, by móc się zregenerować. Połóg, czyli okres cofania się największych ciążowych zmian, trwa 6 tygodni. W tym czasie nie powinnaś się przemęczać, dźwigać ani wykonywać forsownych ćwiczeń. Z tego względu na pewno przyda Ci się pomoc przy codziennych obowiązkach oraz w opiece nad dzieckiem. Nie bój się o nią prosić! Twoi bliscy mogą np. zrobić Wam większe zakupy, ugotować obiad lub upiec ciasto, zabrać dziecko na spacer, pomóc przy sprzątaniu lub zorganizowaniu czasu starszakom.

Dużym wsparciem dla młodych mam jest też możliwość konsultacji z ekspertami online, bez konieczności wychodzenia w domu. Bezpłatny dostęp do forum eksperckiego i o wiele więcej umożliwia Klub mojego Maluszka HiPP.  Poznaj wszystkie korzyści Klubu mojego Maluszka.

Pielęgnacja delikatnej skóry noworodka

Od pierwszych dni życia dziecka należy troskliwie dbać o jego skórę. Skóra maluszka jest znacznie cieńsza niż skóra dorosłego, a brak sprawnie działającego ochronnego płaszcza lipidowego sprawia, że szybciej ulega podrażnieniom i przesuszeniu. Z tego względu warto wybierać kosmetyki dla noworodka, które delikatnie ją oczyszczą, a następnie nawilżą i natłuszczą, zabezpieczając przed utratą wody i działaniem czynników zewnętrznych.

Do kąpieli wybieraj delikatne kosmetyki dla niemowląt od 1. dnia życia, np. Żel do mycia ciała i włosów HiPP lub Pielęgnacyjny płyn do kąpieli dla dzieci HiPP z linii HiPP Babysanft Sensitive. Wszystkie stosowane kosmetyki powinny być pozbawione niepożądanych substancji (parabenów, silikonów, barwników), dodatku mydła oraz substancji zapachowych uważanych za alergizujące. Przed pierwszą kąpielą w domu sprawdź, jak często i w czym kąpać noworodka.

Podczas kąpieli nie zapominaj o pielęgnacji włosków i skóry głowy dziecka. Niektóre żele i płyny do kąpieli dla niemowląt HiPP są produktami 2w1, które można stosować zarówno do ciała, jak i do włosów. Oczywiście, możesz też kupić specjalny, delikatny szampon HiPP Babysanft Sensitive dla niemowląt i małych dzieci, który nie szczypie w oczy i jest dobrze tolerowany przez wrażliwą skórę niemowlaka.

Po kąpieli czas przejść do nawilżenia skóry maluszka i pielęgnacji okolicy pieluszkowej. Ciało dziecka możesz posmarować Mleczkiem pielęgnacyjnym HiPP Babysanft Sensitive, Intensywnie nawilżającym balsamem dla niemowląt HiPP Babysanft Sensitive w wygodnym opakowaniu z pompką lub delikatną Oliwką HiPP Babysanft Sensitive. Jeśli noworodek ma jeszcze kikut pępowiny, przemyj go wilgotnym, jałowym gazikiem, a następnie delikatnie odsuń i oczyść dno pępka. Na koniec wytrzyj pępek i kikut do sucha. Nie zapomnij też o posmarowaniu pupy specjalną maścią lub kremem na odparzenia dla niemowląt.

U kilkumiesięcznego dziecka może pojawić się ciemieniucha, która ma formę żółtawych, grubych łusek zlokalizowanych na główce, ale też w brwiach lub w fałdkach skóry. Do jej usunięcia nie wystarczy mycie włosków szamponem - konieczne będzie dodatkowe smarowanie zmienionych miejsc oliwką HiPP dla niemowląt i dokładne wyczesanie rozmiękczonych łusek gęstym grzebieniem.

Pamiętaj, by do pielęgnacji maluszka używać wyłącznie kosmetyków dla niemowląt! W ofercie marki HiPP znajdziesz całą gamę delikatnych kremów dla niemowląt, balsamów i mleczek, łagodnych żeli i płynów do kąpieli oraz kosmetyków z filtrami przeciwsłonecznymi, które można bezpiecznie stosować u najmłodszych dzieci.

Poznaj ofertę kosmetyków dla niemowląt HiPP i wybierz najlepszy zestaw dla siebie i swojego maleństwa.

Źródła:

1. H. Szajewska, A. Horvath, A. Rybak, P. Socha, Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, http://www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/karmienie_piersia.pdf
2. D. Ćwiek, B. Kulesza-Bończyk, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Położnych, http://www.ptpol.pl/media/dopobrania/ZG_PTPol_rekomendacje_standard_porady_laktacyjnej_poloznej.pdf
   
3. R. Poręba i inni, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Cięcie cesarskie, https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2021-09/05.2008%20-W%20TRAKCIE%20AKTUALIZACJI%20-%20Ci%C4%99cie%20cesarskie.pdf
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/standard-organizacji-opieki-okoloporodowej-18753726

Artykuł sponsorowany