Bez zalecenia lekarza ich nie zrobisz. Badania, na które wymagane jest skierowanie

Badania diagnostyczne to najlepsze co mamy, w nierównym starciu z chorobami. Szczególne miejsce zajmują tu badania profilaktyczne, które - jeśli wykonywane są regularnie - pozwalają sprawnie wykryć nieprawidłowości. Badania, które możemy dzisiaj wykonać, to naprawdę bardzo szeroki wachlarz ofert. Dzięki rozwojowi medycyny i diagnostyki mamy dostęp do setek przeróżnych badań. Nie wszystkie z nich będziemy mogli wykonać bez skierowania, czasami, nawet w ramach badań prywatnych, niezbędny jest dokument od lekarza, zezwalający na ich wykonanie.

Korzystając z usług Narodowego Funduszu Zdrowia, trzeba wiedzieć, że wszystkie badania, wykonywane na podstawie wizyt u lekarzy na NFZ, wymagają skierowania. Dotyczy to zarówno badań krwi jak i badań obrazowych, badań profilaktycznych, przesiewowych i badań w służbie ratowania zdrowia i życia.

Choć obecnie, obok publicznego sektora zdrowia, prężnie rozwija się rynek prywatny, nie oznacza to, że wszystkie badania dostępne są dla każdego od ręki. Istnieją pewne ograniczenia, nakładane na osoby wykonujące badania. Jeśli istnieje potencjalne zagrożenie, wynikające np. z technologii, jaką wykonywane jest badanie, nawet prywatna opieka zdrowotna może wymagać przedstawienia skierowania na badania. Szczególnie odnosi się to do badań obrazowych, wykorzystujących promieniowanie i środki kontrastowe.

Badanie rentgenowskie, czasem nazywane prześwietleniem, to jedna z najstarszych technologii wśród badań obrazowych - wynalezione zostało już pod koniec XIX wieku. Za odkrycie promieniowania rentgenowskiego Wilhelm Conrad Röntgen został uhonorowany Nagrodą Nobla.

Rentgen (RTG) jest najczęściej stosowanym i najszybszym badaniem obrazowym, zalecanym przede wszystkim przy podejrzeniu złamań kości, chorobach płuc takich jak zapalenie płuc czy gruźlica, a także wstępnej ocenie zwyrodnień stawów i kręgosłupa. Dobrze obrazuje struktury kostne, ale nie nadaje się do oceny tkanek miękkich.

Każda z ludzkich tkanek ma inną zdolność pochłaniania promieniowania rentgenowskiego (promieniowania X), dzięki czemu po skierowaniu wiązki takiego promieniowania na struktury i narządy w ciele człowieka, na kliszy odbija się obraz w zróżnicowanych odcieniach bieli i szarości. Umożliwia to obserwację różnych struktur wewnątrz ciała człowieka bez konieczności zastosowania badań inwazyjnych. Badanie rentgenowskie można wykonać z różnych wskazań i w różnych obszarach ciała. Do najczęściej wykonywanych rentgenów należą:

• RTG klatki piersiowej,
• RTG kończyn po urazie,
• RTG kręgosłupa,
• RTG głowy
• RTG zatok,
• RTG stawów.

Konieczność dostarczenia skierowania na badanie RTG wynika z działania promieni rentgenowskich. W dużej dawce są one szkodliwe dla tkanek i narządów. Dzieje się tak, ponieważ promieniowanie X jest promieniowaniem jonizującym, zdolnym do uszkadzania DNA komórek w ciele człowieka.

Kolejnym badaniem, na które wymagane jest skierowanie, jest tomografia komputerowa. Technologia użyta w tomografii komputerowej opiera się na tym samym promieniowaniu, co w badaniu rentgenowskim.  Tomografia komputerowa (TK) jest dokładniejsza niż RTG i stosowana głównie w nagłych przypadkach, takich jak urazy głowy, podejrzenie krwawienia wewnątrzczaszkowego, udar, a także przy diagnostyce chorób narządów wewnętrznych, nowotworów oraz w sytuacjach wymagających szybkiego i szczegółowego obrazowania wielu struktur jednocześnie. CT dobrze pokazuje zarówno kości, jak i niektóre tkanki miękkie, ale wiąże się z większą dawką promieniowania.

W tomografie znajduje się ruchoma lampa rentgenowska, emitująca promieniowanie X, które przechodzi przez struktury ciała człowieka i dociera do ruchomych detektorów, które mierzą, ile promieniowania zostało pochłonięte przez tkanki. Lampa i detektory obracają się, tworząc najpierw dwuwymiarowe przekroje ciała, z których komputer tworzy trójwymiarowy obraz. Potencjalna szkodliwość promieniowania X powoduje, że na badanie tomografem komputerowym wymagane jest skierowanie.

Tomografia komputerowa może być wykonana z użyciem środka kontrastowego, który zwiększa widoczność struktur wewnątrz ciała. Działa on poprzez zwiększenie pochłanialności promieniowania przez tkanki organizmu. Środek kontrastowy może być obciążający dla organizmu, ponieważ zdolny jest wywoływać skutki uboczne i reakcje alergiczne. Stanowi to dodatkowy przyczynek do konieczności posiadania skierowania na badanie techniką tomografii komputerowej.

Kolejnym badaniem, które również będzie wymagało dostarczenia skierowania, jest rezonans magnetyczny. Rezonans magnetyczny (MRI) jest badaniem najbardziej precyzyjnym, jeśli chodzi o obrazowanie tkanek miękkich. Stosuje się go przy schorzeniach mózgu, rdzenia kręgowego, stawów, więzadeł, mięśni oraz narządów miednicy. MRI nie używa promieniowania, ale jest czasochłonny, droższy i może być niewskazany u osób z implantami metalowymi lub klaustrofobią.

Technologia rezonansu magnetycznego opiera się na wzbudzaniu protonów wodoru przez silne pole magnetyczne i rejestrowaniu fal radiowych, emitowanych przez te protony po ich powrocie do stanu pierwotnego. Dzięki tej technice powstają obrazy o wysokiej rozdzielczości, które umożliwiają dokładne zobrazowanie wnętrza ciała. Choć rezonans ogólnie uznawany jest za badanie nieszkodliwe i bezpieczne (nie wykorzystuje promieniowania jonizującego), może podczas jego trwania wystąpić konieczność podania środka kontrastowego, który - podobnie jak w tomografii komputerowej - może wywołać skutki uboczne i reakcje alergiczne.

Choć generalnie badanie USG uznawane jest za bezpieczne, może wymagać dostarczenia skierowania od lekarza. Badanie ultrasonograficzne opiera się na wykorzystywaniu fal ultradźwiękowych, które odbijają się od tkanek ciała w różny sposób, w zależności od gęstości tkanek i ich innych właściwości fizycznych. Odbite fale zwane echem wracają do głowicy aparatu, która rejestruje je, a następnie komputer przetwarza je, generując obraz na monitorze. USG jest bezpieczne, ponieważ nie opiera się na promieniowaniu jonizującym. Można wykonać je z kontrastem, podobnie jak tomografię czy rezonans, aby wzmocnić widoczność wybranych struktur, np. naczyń krwionośnych czy zmian patologicznych. Wtedy nosi ono nazwę CEUS od angielskiego "contrast enchanced ultrasound".

CZYTAJ TAKŻE: 

Nazwy brzmią podobnie, ale to dwa różne badania. Metoda Holtera ma różne zastosowanie

To najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Wiele czynników zwiększa ryzyko

Badaniami kieruje koordynator, diagnoza w mniej, niż siedem tygodni. Tak działa szybka terapia onkologiczna