To najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet. Wiele czynników zwiększa ryzyko

Punktem wyjścia do dyskusji o raku piersi powinno być przytoczenie kilku statystyk. 

Rak piersi to najczęstszy nowotwór złośliwy występujący u kobiet - w Polsce stanowi ok. 23-25 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe. Jednak ze względu na stosunkowo dobrą wykrywalność i skuteczne leczenie nie jest on przyczyną najwyższej umieralności z powodu nowotworów. Co ciekawe, pomimo tego, że zachorowalność na raka piersi wykazuje tendencję wzrostową o ok. 1,5 proc. rocznie, to śmiertelność spowodowana rakiem piersi zmniejszyła się w ciągu ostatniej dekady o 15 proc.

Ryzyko nawrotu raka piersi zależy m.in. od wielkości guza, obecności przerzutów i tego, jaki był zakres ewentualnej operacji. Innymi ważnymi czynnikami są:

• typ histologiczny raka - im większy stopień zróżnicowania, tym lepsze rokowanie;
• wrastanie komórek raka do naczyń krwionośnych i chłonnych widoczne w preparacie;
• obecność receptora hormonalnego w komórkach raka - poprawia rokowanie.

W Polsce średnie przeżycie pięcioletnie wynosi 77 proc. niezależnie od stadium zaawansowania raka. Za najważniejszy czynniki rokowniczy uchodzi liczba węzłów chłonnych pachowych z obecnością przerzutów.

W 15 proc. przypadków nowotwory piersi występują rodzinnie, a dziedziczny rak piersi stanowi poniżej 5 proc. wszystkich raków piersi. Oznacza to, że większość przypadków raka piersi nie jest wynikiem dziedziczenia, a bardziej złożoną interakcją czynników środowiskowych, stylu życia oraz losowych mutacji komórek. Na przykład zwiększone ryzyko raka piersi występuje u kobiet:

• otyłych - zwiększona masa ciała u pań po menopauzie może znacząco zwiększyć ryzyko raka piersi. Dzieje się tak, ponieważ po menopauzie tkanka tłuszczowa staje się głównym źródłem estrogenu w organizmie, a wysoki poziom tego hormonu sprzyja rozrostowi niektórych typów nowotworu;
• o dużych piersiach - wysoka zawartość przewodów mlecznych, gruczołów i tkanki łącznej jest cechą predysponującą do rozwoju nowotworu. Dodatkowo u pacjentek o gęstej tkance piersiowej trudniej o interpretację wyników mammografii;
• u których wcześnie wystąpiła pierwsza miesiączka, późna menopauza - dłuższa ekspozycja na estrogen;
• nierodzących - wczesna ciąża i długotrwałe karmienie piersią są łączone ze zmniejszonym ryzykiem raka piersi. Karmienie piersią zmniejsza ekspozycję na estrogen oraz powoduje zmiany w tkance piersi, które mogą mieć działanie ochronne przed nowotworami.

Do istotnych czynników ryzyka należy dodać wiek. Ryzyko raka piersi rośnie wraz z wiekiem. Szczególnie narażone są kobiety w przedziale wiekowym 50-69 lat, jednak warto pamiętać, że nowotwór może pojawić się w każdym wieku, także u młodszych kobiet. Do czynników mogących przyczynić się do rozwoju raka piersi zalicza się też m.in. wieloletnie stosowanie hormonalnej terapii zastępczej w przebiegu menopauzy czy małą aktywność fizyczną. 

Ujemny wynik badań molekularnych nie wyklucza dziedzicznego raka piersi. Specjaliści posługują się tzw. kryteriami diagnozy rodowodowo-klinicznej, według których za rozpoznanie definitywne choroby przyjmuje się przypadki pacjentek, w których rodzinie rak piersi występował u przynajmniej trzech krewnych w dowolnym wieku. Za prawdopodobne rozpoznanie uznaje się sytuację, w której w rodzinie pacjentki występowały:

• dwa przypadki zachorowania na raka piersi;
• rak piersi rozpoznany u członka rodziny poniżej 45. roku życia;
• rak piersi i jajnika u tej samej osoby;
• obustronny rak piersi. 

Rak piersi może dotyczyć także mężczyzn. Stanowią oni ok. 1 proc. wszystkich przypadków raka piersi, a ich rokowania są podobne do tych występujących u kobiet. Niestety z powodu niskiej świadomości i opóźnień w diagnozie rak piersi u mężczyzn często wykrywany jest w bardziej zaawansowanych stadiach.

Obecnie mastektomie przeprowadza się o wiele rzadziej niż kiedyś, dążąc do wycięcia jak najmniejszego fragmentu tkanek, jednak tak, by pozostawało to bezpieczne dla chorych.

Nawet nosicielki mutacji genów BRCA1 i BRCA2, które są znacznie bardziej narażone na rozwój raka piersi, mają do wyboru różne opcje ograniczania ryzyka, a profilaktyczna mastektomia to tylko jedna z nich. Inne strategie to regularne badania kontrolne, leczenie hormonalne lub profilaktyczna owariektomia (usunięcie jajników). Warto zaznaczyć, że mutacja genów BRCA1, BRCA2 występuje u 0,1-0,5 proc. populacji ogólnej. Wśród chorych na raka piersi mutację tę wykrywa się u 1-5 proc. kobiet. Decyzja o profilaktycznym, obustronnym usunięciu piersi powinna być podejmowana indywidualnie u każdej nosicielki mutacji.

Źródła:

Obeagu EI, Obeagu GU. Breast cancer: A review of risk factors and diagnosis. Medicine (Baltimore). 2024

E.L. Sedwick i in., BI-RADS update for breast cancer caregivers, "Breast Cancer Research and Treatment" 2015, tom 150, nr 2.

M. Pietryga, Ultrasonografia w ginekologii i położnictwie, Exemplum, Poznań 2020. 

CZYTAJ TAKŻE:

Shannen Doherty przegrała walkę z rakiem. Na co chorowała? Jakie miała objawy?

Do onkologa nie trzeba mieć skierowania. W takich przypadkach idź na wizytę

Osoby o takim wzroście statystycznie żyją dłużej. Rzadziej chorują na raka