Ważne badanie po 45. roku życia. W kilka minut wykrywa komórki rakowe

Mammografia jest badaniem, które umożliwia szybkie i dokładne zbadanie piersi pod kątem potencjalnie niepokojących zmian. Wykorzystuje się w niej minimalne dawki promieni rentgenowskich. Dzięki niej możliwe jest wykrycie nawet niewielkich nieprawidłowości, które jeszcze nie są dostępne w badaniu palpacyjnym. Mammografia jest szybkim, nieinwazyjnym i jednocześnie najbardziej czułym badaniem do profilaktyki raka piersi.

Mammografię powinna w ramach programu profilaktycznego wykonać raz na dwa lata każda kobieta. W Polsce od 1 listopada 2023 roku program obejmuje kobiety w wieku 45-74 lat. Jednak American College of Radiology zaleca wykonywać to badanie częściej, co roku, już począwszy od ukończenia 40 roku życia. 

Dodatkowo do wskazań do mammografii wśród kobiet niezależnie od wieku zalicza się:

• wykrycie guzka, zaciągnięcia brodawki sutkowej i innych nieprawidłowości podczas badania piersi;
• zwiększone ryzyko rozwoju raka piersi, np. rak piersi w rodzinie czy wykryta mutacja BRCA 1 bądź BRCA 2.

Kobiety między 45 a 74 rokiem życia, które chcą wykonać mammografię w ramach programu profilaktycznego, mogą raz na 2 lata udać się na badanie bez skierowania. W każdym innym przypadku, tzn. gdy chcemy to badanie wykonywać częściej, lub w ramach profilaktyki u młodszych kobiet, potrzebne jest skierowanie od lekarza specjalisty. Najczęściej jest nim lekarz ginekolog.

Na mammografię nie trzeba się stawiać na czczo. Badanie najlepiej wykonać w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, kiedy piersi są najmniej wrażliwe na dotyk. W dniu badania nie powinno się stosować kosmetyków, zwłaszcza w okolicy pach i piersi. Warto stawić się na nie w luźnej odzieży, którą łatwo zdjąć, bez biżuterii i innych ozdób. Jeżeli to będzie twoja kolejna mammografia, zabierz ze sobą również wyniki poprzednich, aby lekarz radiolog miał pełen obraz.

Badanie jest krótkie i trwa kilka minut. Każda pierś badana jest osobno, wykonywane są łącznie 4 zdjęcia rentgenowskie (po 2 każdej piersi). Pierś należy ułożyć na podstawce, która posiada detektor obrazu. Następnie jest ona przyciskana przez płytę kompresyjną. Pozwala to uzyskać najlepszy obraz tkanek piersi.

Podczas mammografii może być odczuwany pewien dyskomfort, związany z uciskiem piesi między detektorem obrazu a płytą kompresyjną. Jest to jednak konieczne do uzyskania dobrej jakości zdjęć. Gdyby pierś nie została uciśnięta, tkanki nakładałyby się na siebie, przez co radiolog mógłby mieć problem z późniejszą interpretacją obrazu. Z tego powodu kobiety wciąż miesiączkujące powinny stawić się na badanie w pierwszej fazie cyklu, aby w jak największym stopniu zminimalizować ewentualne dolegliwości bólowe.

Teoretycznie nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania mammografii, jednak istnieją sytuacje, w których lepiej jej nie wykonywać lub odroczyć na inny termin. Badanie to u kobiet ciężarnych, jeśli jest to możliwe, powinno być przeprowadzone dopiero po porodzie i okresie karmienia piersią. Gdy nie ma takiej możliwości, należy zastosować jak najmniejsze możliwe dawki promieniowania rentgenowskiego. Kobiety karmiące powinny przed badaniem nakarmić dziecko bądź odciągnąć pokarm. Implanty piersi nie stanowią przeciwwskazania do przeprowadzenia badania.

Wyniki mammografii przedstawia się w oparciu o skalę BI-RADS. Jest to siedmiostopniowa skala, która pozwala wskazać, czy wykryto jakiekolwiek zmiany oraz jaki mają one prawdopodobnie charakter. Jest również wskazówką, czy istnieje potrzeba dalszego badania. Przedstawia się ona następująco:

• kategoria 0 - potrzeba wykonania dodatkowych badań, brak możliwości określenia cech złośliwości na podstawie mammografii;
• kategoria 1 - negatywna, bez obecności zmian, zalecane rutynowe badania profilaktyczne, 0 proc. ryzyka złośliwości;
• kategoria 2 - zmiana łagodna, zalecane rutynowe badania profilaktyczne, 0 proc. ryzyka złośliwości;
• kategoria 3 - prawdopodobnie łagodna, zalecane powtórzenie badania za pół roku, ryzyko złośliwości większe niż 0 proc., ale mniejsze bądź równe 2 proc.;
• kategoria 4 - zmiana podejrzana, zalecana biopsja, ryzyko złośliwości niskie (4a, między 2 a 10 proc.), średnie (4b, między 10 a 50 proc.) lub wysokie (między 50 a 95 proc.)
• kategoria 5 - zmiana silnie wskazująca na złośliwy charakter, zalecana biopsja, ryzyko złośliwości wyższe lub równe 95 proc.
• kategoria 6 - zmiana złośliwa potwierdzona biopsją, zalecane usunięcie chirurgiczne zmiany.

Źródła:

The Radiology Assistant : Bi-RADS for Mammography and Ultrasound 2013 [na:] "Radiologyassistant.nl", https://radiologyassistant.nl/breast/bi-rads/bi-rads-for-mammography-and-ultrasound-2013, 8 października 2014 r., dostęp 30 października 2023 r.

Reeves R.A., Kaufman T., Mammography [na:] "Nih.gov", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559310/, 24 lipca 2023 r., dostęp 30 października 2023 r.

CZYTAJ TAKZE:

Jedno badanie warto wykonywać co miesiąc. Można szybciej wykryć raka

Bezpłatna mammografia dla większej grupy kobiet. Zmiany od 1 listopada

U 7-latki zdiagnozowano raka piersi. To najmłodsza pacjentka z tym nowotworem