Hormon, który wiele powie o zdrowiu. Beta-hCG wykrywa nie tylko ciążę, ale też raka
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) to hormon, który kojarzony jest przede wszystkim jako związek wykrywany przez testy ciążowe. Rzadko wspomina się o tym, że jego wysokie stężenia mogą wskazywać na rozwój nowotworów zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Za co odpowiada gonadotropina kosmówkowa? Kiedy należy zbadać jej poziom i jak interpretować wyniki? Przyjrzyjmy się bliżej temu tematowi.
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) to hormon istotny przede wszystkim w okresie ciąży. Jego cząsteczka składa się z dwóch podjednostek: alfa (α) i beta (β), które razem tworzą kompleks hCG. Podjednostka alfa jest częścią wspólną dla innych hormonów tropowych, natomiast beta jest specyficzna dla hCG i to właśnie ona jest rozpoznawana w testach diagnostycznych.
Beta-hCG jest ważnym narzędziem w potwierdzaniu ciąży i monitorowaniu jej przebiegu, gdyż jej poziomy rosną już około 6-10 dni od zapłodnienia. Hormon początkowo jest produkowany przez zarodek, a po wykształceniu łożyska, to właśnie ono przejmuje tę funkcję. Beta-hCG odgrywa ważną rolę w podtrzymywaniu ciałka żółtego, będącego strukturą w jajniku, które odpowiada za produkcję progesteronu niezbędnego do prawidłowego zagnieżdżenia się zarodka w macicy, a także jego właściwego wzrastania. Poza tym opisywany hormon jest wykorzystywana jako przesiewowy test prenatalny, umożliwiający wykrycie ewentualnych odchyleń w rozwoju płodu i wad wrodzonych. Nieprawidłowe poziomy tego związku mogą również wskazywać na obecność niektórych chorób nowotworowych, takich jak rak jajnika czy kosmówki u kobiet, a także rak jądra u mężczyzn.
Głównym wskazaniem do wykonania badania beta-hCG jest podejrzenie ciąży, np. u kobiet starających się o dziecko. To bardzo pomocny pomiar, charakteryzujący się dużą czułością, umożliwiający wykrycie ciąży na wczesnym etapie (nawet kilka dni po zapłodnieniu). Badanie wykonuje się u wielu przedstawicielek płci żeńskiej, które zaobserwowały jakiekolwiek zmiany mogące wskazywać na to, że doszło do zapłodnienia, np. opóźnienie miesiączki oraz dodatkowe objawy, takie jak nudności i wymioty, zwiększona wrażliwość na zapachy, bolesność piersi czy wahania nastrojów.
Wartości beta-hCG bada się również w trakcie ciąży. Ma to duże znaczenie w monitorowaniu tego czy przebiega prawidłowo i szybkim rozpoznaniu ewentualnych zaburzeń, do których należą m.in. ciąża pozamaciczna oraz wszelakie wady płodu.
Ponadto wskazaniem do pomiaru stężenia beta-hCG jest ocena stopnia zaawansowania niektórych chorób nowotworowych, takich jak rak jajnika czy jądra.
Działanie domowych testów ciążowych polega na identyfikowaniu cząsteczek ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej w moczu kobiety. Badanie krwi jest w stanie wykryć stężenie tego hormonu już przy wartości 5 mIU/ml, podczas gdy testy ciążowe wykażą ciążę dopiero przy ok. 20 mIU/ml. Poziom beta-hCG wzrasta stopniowo w miarę postępu ciąży, a to oznacza, że zbyt wcześnie wykonany test może dać wynik fałszywie negatywny, mimo zapłodnienia. Z racji tego, zaleca się ich wykonywanie około 4 tygodni po pierwszym dniu ostatniej miesiączki.
Przyjęta w większości laboratoriów wartość referencyjna, która mówi nam o rozpoznaniu ciąży to 5 mIU/ml. Stężenia poniżej tego poziomu pozwalają ją wykluczyć.
Normy hCG różnią się dla poszczególnych tygodni ciąży:
- 3. tydzień - 5 - 50 mIU/ml
- 4. tydzień - 5 - 426 mIU/ml
- 5. tydzień - 18 - 7,340 mIU/ml
- 6. tydzień - 1,080 - 56,500 mIU/ml
- 7. - 8. tydzień - 7, 650 - 229,000 mIU/ml
- 9. - 12. tydzień - 25,700 - 288,000 mIU/ml
- 13. - 16. tydzień - 13,300 - 254,000 mIU/ml
- 17. - 24. tydzień - 4,060 - 165,400 mIU/ml
- 25. - 40. tydzień - 3,640 - 117,000 mIU/ml
Wzrost stężenia ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej we krwi zachodzi fizjologicznie podczas ciąży. Może jednak towarzyszyć różnym stanom patologicznym, do których należą:
- nowotwory germinalne jajnika u kobiet;
- nowotwory germinalne jądra u mężczyzn;
- nabłoniak kosmówkowy (rak kosmówki);
- zaśniad groniasty;
- hipogonadyzm.
W przypadku za wysokich wartości beta-hCG w ciąży w stosunku do norm dla danego tygodnia należy przeprowadzić dodatkowe badania prenatalne i skonsultować się ze specjalistą, ponieważ może to wskazywać na rozwój wad wrodzonych u płodu, np. zespołu Downa.
Zbyt niskie stężenia hormonu hCG odbiegające od norm przyjętych dla danych tygodni ciąży, mogą sygnalizować wiele niepokojących stanów. Jednym z nich jest ciąża pozamaciczna, będąca poważnym zagrożeniem dla zdrowia kobiety i wymagająca natychmiastowej interwencji medycznej. Ponadto małe wartości β-hCG wskazują na zwiększone ryzyko rozwoju wad wrodzonych płodu, a nagły spadek poziomu tego hormonu występuje niekiedy z powodu samoistnych poronień, dlatego tak ważne są regularne konsultacje ze specjalistą prowadzącym ciążę.
Źródła:
A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika 2023;
Nwabuobi C, Arlier S, Schatz F, Guzeloglu-Kayisli O, Lockwood CJ, Kayisli UA. hCG: Biological Functions and Clinical Applications, Int J Mol Sci. 2017 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28937611/
CZYTAJ TAKŻE:
Nowy standard opieki dla mamy i noworodka. Czym jest konsultacja perinatologiczna?
Świąd w ciąży może oznaczać problemy. Jak sobie z nim radzić?
