Spis treści:
- Badania podstawowe. Od czego zacząć?
- Sprzyjanie zdrowej ciąży i łatwiejszemu porodowi
- Najważniejsze witaminy dla maluszka
- Wirusy i choroby
- Potencjalny niedobór
- Badania hormonów, ginekolog i dentysta
Badania podstawowe. Od czego zacząć?
Z całą pewnością w pierwszej kolejności przed myślą o prokreacji warto pochylić się nad własnym zdrowiem. Zdrowa i bezpieczna mama to nie tylko zdrowe dziecko, ale też łatwiejsza i bezpieczniejsza ciąża. Dlatego na sam początek proponuję badania najbardziej podstawowe, które dadzą nam szereg użytecznych informacji o tym, jaki jest stan naszego zdrowia. Należą do nich:
- morfologia krwi z rozmazem,
- badanie ogólne moczu,
- próby wątrobowe,
- lipidogram.
To badania, które powinien raz do roku wykonywać każdy, już zwłaszcza przyszła mama. W stosunkowo niewielkiej ilości danych otrzymujemy bardzo dużo informacji. Dowiadujemy się m.in. o:
- stanie układu krwionośnego,
- podejrzeniu infekcji,
- poziomie hemoglobiny i możliwym niedoborze żelaza/anemii,
- pracy nerek,
- pośrednio o gospodarce glukozowej,
- funkcjonowaniu wątroby,
- stanie naczyń krwionośnych.
Z tego względu należy badania te potraktować jako obowiązkowe przed planowaną ciążą.
Sprzyjanie zdrowej ciąży i łatwiejszemu porodowi
Przyszła mama powinna oznaczyć także poziom glukozy i insuliny. Gospodarka glukozowa to jeden z najważniejszych predyktorów, czy ciąża będzie zdrowo się rozwijać i zakończy się bezpiecznym porodem. Dzieci matek o nieustabilizowanej gospodarce glukozowej (zwłaszcza z cukrzycą, ale też ze stanem przedcukrzycowym) rodzą się często z cukrzycą, z za wysoką masą urodzeniową lub przychodzą na świat przez poród z komplikacjami. Z tego względu warto przed ciążą skontrolować swój poziom glukozy i insuliny, i zrobić to przynajmniej dwukrotnie w kilkutygodniowym odstępie czasu.
Utrzymaniu ciąży sprzyja również właściwa praca tarczycy, co z kolei ma miejsce dzięki właściwemu wydzielaniu TSH przez przysadkę mózgową. Pomimo iż zakres prawidłowych wartości TSH jest stosunkowo wysoki (nawet do 4,5 µU/ml), coraz częściej mówi się, że kobiety w wieku rozrodczym powinny utrzymywać TSH na poziomie do 2,5 lub nawet do 1,5 µU/ml i postuluje się o zmianę zakresu referencyjnego dla TSH. Z tego powodu warto kilkukrotnie oznaczyć TSH przed planowaną ciążą, mając na uwadze wyższe prawdopodobieństwo utrzymania i donoszenia ciąży przy niskich jego zakresach.
Zobacz również:
Najważniejsze witaminy dla maluszka
Rozwój tzw. cewy nerwowej, z której powstanie mózg i centralny układ nerwowy płodu, ma miejsce już w pierwszych tygodniach ciąży. Do prawidłowego przebiegu tego procesu niezbędne są przede wszystkim dwie witaminy z grupy B: kwas foliowy i kobalamina. Ich wartości powinny mieścić się w zakresach referencyjnych lub nawet w ich górnych granicach u przyszłej mamy, aby zagwarantować właściwy rozwój mózgu i rdzenia kręgowego dziecka. Dlatego warto przed planowaną ciążą oznaczyć poziomy tych dwóch składników odżywczych i w razie wskazań - rozpocząć ich suplementację. Wady cewy nerwowej, powstające w pierwszych etapach rozwoju płodu, są zazwyczaj nieodwracalne, a możemy zapobiegać im w tak łatwy sposób dzięki badaniom.
Wirusy i choroby
Aby mieć pewność, że przyszła mama nie przekaże dziecku "w gratisie" chorób, które przenoszą się przez łożysko i są szczególnie groźne dla rozwijającego się płodu, warto przed zajściem w ciążę wykonać oznaczenia:
- antygenu HIV,
- antygenu WZW typu B - HBs Ag,
- przeciwciał na cytomegalię,
- przeciwciał na toksoplazmozę,
- przeciwciał na różyczkę.
Badania te pozwolą wykryć aktywną infekcję oraz w przypadku przeciwciał - posiadanie odporności na patogen. Badania te zleci z pewnością lekarz prowadzący ciążę po tym, jak ją potwierdzi, ale warto już wcześniej wiedzieć, czy istnieje jakiekolwiek ryzyko przeniesienia infekcji na płód i podjąć stosowne do tego działania.
Potencjalny niedobór
Ponieważ większość z nas, Polaków, cierpi na niedobór witaminy D3, która niezbędna jest m.in. do prawidłowej gospodarki wapniem, warto przed planowaną ciążą oznaczyć jej poziom i w miarę potrzeb podjąć suplementację. Duża część z nas, kobiet, przynajmniej raz w życiu zmagała się lub będzie zmagać się z niedoborem żelaza, co ma bezpośrednie przełożenie nie tylko na poziom hemoglobiny, lecz także na poczucie zmęczenia, apatię i brak sił. Warto zatem także oznaczyć swój poziom żelaza i komponenty gospodarki żelazowej - ferrytynę i transferrynę, aby w okres ciąży wchodzić w pełni sił i witalności.
Badania hormonów, ginekolog i dentysta
Łatwość zajścia w ciążę i utrzymania jej zależy od wielu czynników, niewątpliwie jednak głównie od hormonów i ich równowagi. Z tego względu przed planowaną ciążą należy oznaczyć profil hormonów płciowych:
- estradiolu,
- testosteronu,
- FSH,
- LH.
Utrzymanie odpowiednich proporcji tych hormonów zagwarantuje prawidłową ciążę i jej terminowe donoszenie.
Panie planujące macierzyństwo powinny również bezwzględnie dysponować aktualnym wynikiem cytologii szyjki macicy, badaniem USG narządów rodnych i być "na bieżąco" ze swoim ginekologiem, aby ewentualne wątpliwości rozwiewać już na wstępie.
Coś, o czym często zdajemy się zapominać, przygotowując się do ciąży, to zdrowie naszych zębów. Nieleczone zakażenia w obrębie zębów i zębodołów mogą prowadzić nawet do poronienia, dlatego dobrze byłoby zaprzyjaźnić się również z dentystą i wyleczyć ewentualne ubytki, zanim na dobre pomyślimy o dziecku.
Źródła:
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.
Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
https://www.gabinetginekologiczny.com.pl/2024/02/26/jakie-badania-przed-ciaza-warto-wykonac/.
CZYTAJ TAKŻE:
Podstawowe badanie, gdy ciągle jesteś zmęczony. Powie wiele o twoim zdrowiu
Test ciążowy nie tylko dla kobiet. Dodatni wynik u mężczyzny może oznaczać nowotwór
