Jeden wskaźnik powie wszystko o stanie nerek. Zbadasz z moczu lub krwi

Kreatynina to jedna z substancji powstających w organizmie podczas przemiany materii, a dokładniej w trakcie zużywania kreatyny. Kreatyna to związek organiczny obecny w mięśniach i ścięgnach, który służy do magazynowania i uwalniania energii niezbędnej do wszelkich procesów zachodzących w tkance mięśniowej. Za filtrację kreatyniny odpowiadają nerki. Jej stężenie w moczu jest wskaźnikiem stanu zdrowia tych narządów.

Poziom kreatyniny w moczu określa się podczas badań laboratoryjnych. Można też badać jej stężenie w surowicy krwi pobieranej w trakcie morfologii. Jakie stężenie kreatyniny jest właściwe?

W badaniu moczu określa się ilość kreatyniny wydalanej z organizmu podczas jednej doby. Przyjęte w metodologii normy kreatyniny w moczu to:

• kobiety - 0,74-1,57 g/dobę (7-14 mmol/dobę);
• mężczyźni - 1,04-2,35 g/dobę (9-21 mmol/dobę).

W przypadku badania poziomu kreatyniny w surowicy krwi, za prawidłowe uznaje się wartości:

• kobiety - 44-80 µmol/l;
• mężczyźni - 62-106 µmol/l;
• dzieci do 5. roku życia - 21-36 µmol/l.

U kobiet w ciąży stężenie kreatyniny będzie niższe — za prawidłowe uznaje się stężenie poniżej 50 µmol/l.

Wyniki opisywanego badania różnią się wśród pacjentów ze względu na wiek, płeć, wagę czy historię medyczną. Próbka moczu powinna być pobrana rano, podczas pierwszej wizyty w toalecie. Dzień wcześniej należy powstrzymać się od ciężkostrawnych produktów, a także alkoholu, które mogą wpłynąć na pracę nerek i zaburzyć wyniki.  Kreatynina powstaje w wyniku zużywania kreatyny w mięśniach podczas wysiłku — w przeddzień pobierania próbki lepiej zrezygnować z wizyty na siłowni i ograniczyć się do lekkich ćwiczeń.

Zbyt niski poziom kreatyniny w moczu oznacza, że nerki niedostatecznie szybko filtrują krew i niezbędna jest dalsza diagnostyka w kierunku chorób nefrologicznych. Zbyt wysokie stężenie jest zwykle efektem nieprawidłowego przygotowania do badań — dużej ilości białka w posiłkach, spożycia alkoholu lub wytężonego wysiłku, który zwiększył stężenie kreatyniny we krwi, a fakt ten znalazł odzwierciedlenie w analizie moczu.

W przypadku morfologii, w której określany będzie poziom kreatyniny w surowicy krwi, należy podejść do badania na czczo, powstrzymując się od jedzenia przez co najmniej 8 godzin przed wizytą w laboratorium. Interpretacja wyników jest odwrotna niż w przypadku analizy moczu.

Zbyt wysokie stężenie kreatyniny w surowicy to znak, że filtracja krwi przez nerki jest słabsza, niż powinna. Pogorszenie czynności tych narządów może być ostre lub przewlekłe, a charakter danego schorzenia określa się w toku dalszej diagnostyki. 

Wyniki kreatyniny w surowicy krwi poniżej normy mogą być oznaką atrofii (zaniku) mięśni, ale także skutkiem niedożywienia, osłabienia po chorobie lub zatruciu. Często towarzyszy także ciężkim chorobom wątroby. Niższe wyniki obserwuje się u osób po amputacjach kończyn (mniejsza masa mięśniowa), a także u kobiet w ciąży. 

Z badaniem kreatyniny we krwi związany jest też parametr eGFR, czyli szacowany wskaźnik przesączania kłębuszkowego. Wyniki eGFR są szczególnie pomocne w diagnozie osób o trwale obniżonym poziomie kreatyniny — np. u osób starszych i przewlekle chorych. Niektóre choroby, które pomaga wykryć to badanie to: 

• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• śródmiąższowe zapalenie nerek,
• kamica nerkowa;
• tubulopatie; 
• inne choroby i zaburzenia nerek oraz dróg moczowych,
• niektóre nowotwory (związane z układem moczowym)

W uproszczeniu mówi on, ile krwi są w stanie przefiltrować nerki w określonej jednostce czasu. Oblicza się go za pomocą specjalnych wzorów, a "e" na początku pochodzi od słowa "estimated", czyli "szacowany". Określenie faktycznego GFR wymagałoby analizy całego moczu wydalanego przez organizm w ciągu jednej doby, co w praktyce przekracza możliwości standardowych laboratoriów. Prawidłowy wynik to  ≧90 ml/min/1,73 m². Wyniki, gdzie wartość spada poniżej 90, są klasyfikowane jako różne stopnie upośledzenia pracy nerek. Rezultat w okolicy 15 ml/min/1,73 m² to schyłkowe stadium niewydolności tych narządów.

CZYTAJ TAKŻE: 

Obowiązkowy czas, by zrobić badania z listy. Nie każdy lekarz o tym powie

Ważny wskaźnik w morfologii. Taki wynik może świadczyć o anemii lub białaczce

Unikaj na kilka godzin przed badaniem USG. Wynik będzie wypaczony