Nie tylko geny i wiek. Czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo urodzenia bliźniąt
Szacuje się, że ciąże bliźniacze pojawiają się ze średnią częstością ok. 4 na 1000 urodzeń. Niektóre pary marzą o posiadaniu bliźniąt i chętnie zrobiłyby wszystko, aby zwiększyć prawdopodobieństwo ciąży mnogiej. Inne jednak takiej ciąży się obawiają. Czy ciążę bliżniaczą da się przewidzieć? Jakie czynniki jej sprzyjają? Wyjaśniamy.
Wśród czynników ryzyka ciąży bliźniaczej wymienia się m.in. czynniki genetyczne, wiek matki, liczbę wcześniejszych ciąż, pochodzenie, masę ciała i stosowanie metod wspomagania rozrodu.
Geny
Czynniki genetyczne mogą mieć istotny wpływ na pojawienie się ciąży bliźniaczej. Tyczy się to w szczególności bliźniąt dwujajowych. Geny są m.in. odpowiedzialne za rodzinne skłonności do posiadania bliźniaków. Czasami zdarza się, że w danej rodzinie pojawiają się one nawet w każdym następującym po sobie pokoleniu.
Z kolei bliźnięta jednojajowe powstają już po zapłodnieniu, w dużej mierze niezależnie od jakichkolwiek czynników zewnętrznych. Przyjmuje się więc, że skłonność do ich pojawienia się nie jest dziedziczona. Czasem jednak w niektórych rodzinach bliźnięta jednojajowe występują częściej. Na chwilę obecną dostępnych jest jednak zbyt mało danych, aby móc stwierdzić, czy jest to tylko zbieg okoliczności, czy może rolę pełnią tutaj inne czynniki.
Starszy wiek matki
Przyjmuje się, że u kobiet po 35. roku życia ciąża bliźniacza pojawia się częściej. Jedna z teorii głosi, że dzieje się tak, ponieważ w tym wieku wydziela się więcej FSH - hormonu folikulotropowego, który wpływa na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Sprawia to, że w jednym cyklu może dojrzeć i zostać uwolniony w trakcie owulacji nie jeden, a dwa lub więcej pęcherzyków. Jeśli zostaną one zapłodnione, prowadzi to do rozwoju ciąży mnogiej.
Niestety po 40. roku życia dodatkowo wzrasta również ryzyko powikłań okołoporodowych takich jak przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dzieci, stan przedrzucawkowy i rzucawka czy śmierć płodu.
Wcześniejsze ciąże bliźniacze
Statystyki podają, że kobieta, która w przeszłości urodziła bliźnięta, ma ok. 2,5 razy większe ryzyko, że jej kolejne ciąże również będą mnogie. Tyczy się to bliźniąt dwujajowych - w przypadku bliźniąt jednojajowych nie zauważono takiej zależności. Częstsze występowanie bliźniaków w tym wypadku może wynikać zarówno z czynników genetycznych, jak i hormonalnych. Niektóre kobiety mają wrodzoną skłonność do cykli, w czasie których dojrzewa i uwalnia się więcej niż jeden dojrzały pęcherzyk jajnikowy.
Liczba ciąż
Prawdopodobieństwo urodzenia bliźniąt wzrasta również wraz z liczbą przebytych ciąż. Nie jest do końca jasne, dlaczego tak się dzieje. Być może wpływa na to coraz bardziej zaawansowany wiek matki, który sam w sobie jest czynnikiem ryzyka ciąży mnogiej.
Rasa
Częstość występowania bliźniąt dwujajowych w populacji różni się w zależności od szerokości geograficznej. Przykładowo w Japonii na 1000 urodzeń jedno pochodzi z ciąży bliźniaczej, natomiast w Stanach Zjednoczonych i w Europie jest to już osiem bliźniąt na 1000 urodzeń. Absolutnym zwycięzcą w tej kategorii jest Nigeria, gdzie częstość bliźniąt dwujajowych wynosi nawet 50 na 1000 urodzeń. Dane te skłaniają do wysnucia wniosku, że pojawienie się ciąży mnogiej jest zależne od pochodzenia rasowego. Jest ono wyższe wśród Afroamerykanów, natomiast najniższe wśród mieszkańców Azji i rdzennych Amerykanów.
Masa ciała
Niektóre badania wskazują, że ciąże bliźniacze pojawiają się częściej wśród kobiet otyłych, z BMI przekraczającym 30 kg/m2. Obecnie jednak nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Być może w grę wchodzą zmiany hormonalne spowodowane nadmiarem tkanki tłuszczowej w organizmie.
Stymulacja owulacji
Farmakologiczna stymulacja owulacji jest jedną z metod leczenia niepłodności. Wykorzystuje się ją u kobiet, które chcą zajść w ciążę, jednak ze względu na cykle bezowulacyjne mają z tym problemy. Stymulacja owulacji lekami pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i uwalnianie komórki jajowej do jajowodu. Czasem jednak leki stymulujące owulację mogą wywołać dojrzewanie i uwolnienie więcej niż jednej komórki jajowej - w takiej sytuacji wzrasta ryzyko ciąży bliźniaczej.
Metody zapłodnienia pozaustrojowego
Zapłodnienie pozaustrojowe, tzw. in-vitro, również zwiększa ryzyko pojawienia się ciąży bliźniaczej, szczególnie bliźniąt jednojajowych. Obecnie nie jest do końca jasne, dlaczego tak się dzieje. Wiadomo jedynie, że zapłodniona komórka jajowa w wyniku metody in-vitro jest bardziej podatna na rozdzielenie podczas podziałów w pierwszych kilku dniach po zapłodnieniu.
Niestety obecnie nie ma pewnych sposobów na to, aby zwiększyć prawdopodobieństwo ciąży mnogiej. Niektórzy zalecają staranie się o dziecko na wiosnę lub jesienią, kiedy organizm kobiety nie jest narażony na ekstremalnie niskie bądź wysokie temperatury i związany z tym stres. Inni polecają zioła mogące wpłynąć na poprawienie płodności. Prawda jest jednak taka, że metody te nie mają swego potwierdzenia w nauce, a raczej pochodzą z zaleceń medycyny ludowej.
Istnieją jednak pewne wskazówki, które mogą wywołać podejrzenie bliźniąt u kobiety na wczesnych etapach ciąży, szczególnie wtedy, gdy w przeszłości już rodziła. Objawy takie jak nudności czy wymioty, towarzyszące kobietom w ciąży, zazwyczaj są bardziej nasilone w przypadku ciąży bliźniaczej, w porównaniu z ciążami pojedynczymi. Wyższy jest również podstawowy poziom beta-HCG, jednak dynamika jego wzrostu w kolejnych tygodniach ciąży jest zbliżona do tej obserwowanej w ciążach pojedynczych.
CZYTAJ TAKŻE:
Test ciążowy. Kiedy i jak go wykonać, by wynik był wiarygodny?
Co wolno, a czego nie wolno robić w ciąży? Obalamy mity na temat ciąży
