Zespół lustrzany zagraża ciąży. W niebezpieczeństwie i matka, i dziecko

Zespół lustrzany, inaczej nazywany zespołem Ballantyne’a, to powikłanie nieimmunologicznego obrzęku płodu skutkujące obrzękiem u matki. Jego nazwa wzięła się stąd, że matka niczym lustro manifestuje objawy występujące u dziecka. Częstość tej patologii pozostaje nieznana, aczkolwiek w literaturze znajduje się stosunkowo niewiele wzmianek na ten temat. 

Zespół współistnieje z różnorodnymi patologiami ciąży, nieprawidłowościami strukturalnymi płodu i łożyska, może być także następstwem zakażeń wirusowych w ciąży (zwłaszcza parwowirusem, cytomegalowirusem i wirusami Coxsackie). Do najczęstszych z nich zalicza się: anomalię Ebsteina, czyli siniczą wadę serca dotykającą zastawkę trójdzielną, tętniaka żyły wielkiej mózgu, naczyniaka kosmówkowego, guzy odcinka krzyżowo-guzicznego i arytmie płodu. Z badań wynika, że średni wiek ciążowy w momencie ustalenia rozpoznania wynosi od 22,5 do 27,8 tygodnia.

Do tej pory nie poznano przyczyny występowania zespołu lustrzanego. Podejrzewa się, że może mieć związek z zaburzeniami w obrębie łożyska, a zwłaszcza z jego przerostem spowodowanym zwiększonym wydzielaniem hormonu - gonadotropiny kosmówkowej. Na skutek tego zjawiska wzrasta produkcja reniny i aldosteronu, które prowadzą do zatrzymywania płynów w organizmie. W niektórych badaniach wskazuje się także na dysproporcje pomiędzy czynnikami stymulującymi i hamującymi wzrost naczyń.

Dodatkowo obrzęk płodu jest często powiązany z obrzękiem kosmków łożyskowych i obniżoną wymianą tlenu przez łożysko. Inna hipoteza zakłada, że za wystąpienie zespołu lustrzanego odpowiada zwiększenie stresu oksydacyjnego w obrębie łożyska.

Poza wspomnianym obrzękiem dla zespołu lustrzanego charakterystyczne są także objawy związane ze stanem przedrzucawkowym, tj. nadciśnienie tętnicze, niedokrwistość, białkomocz, skąpomocz i wzrost aktywności aminotransferaz.

Warto zaznaczyć, że obrzęki występujące u matki dotyczą przede wszystkim dolnej części ciała.

Podobieństwo objawów występujących zarówno w przebiegu zespołu lustrzanego, jak i stanu przedrzucawkowego sprawia, że trudno je od siebie odróżnić. Obecnie uważa się nawet, że zespół lustrzany może być jedną z odmian stanu przedrzucawkowego. Główną odmiennością pomiędzy tymi jednostkami jest obrzęk płodu -  występuje jedynie w przypadku zespołu Ballantyne’a. 

Dodatkowo w różnicowaniu obu chorób pomocne mogą być oceny wartości hematokrytu i hemoglobiny: obniżone w zespole lustrzanym, a podwyższone w stanie przedrzucawkowym. Ponadto w stanie przedrzucawkowym niejednokrotnie obserwuje się obniżenie poziomu płytek krwi, podczas gdy w zespole lustrzanym raczej pozostają w granicach normy. Inny jest także czas rozwijania się patologii -  stan przedrzucawkowy częściej pojawia się na późniejszym etapie trwania ciąży (rzadko przed 24. tygodniem).

W czasie leczenia należy zachować szczególną ostrożność i nie odwlekać porodu w razie pogorszenia stanu matki. Wśród najczęściej wymienianych metod leczenia obrzęku płodu wymienia się: transfuzje wewnątrzmaciczne w przypadkach niedokrwistości, nakłucie powłok brzusznych ciężarnej pod kontrolą USG, wstrzyknięcie alkoholu lub innych substancji do guza w przypadkach chorioangioma. 

Kobieta powinna odpoczywać, ograniczyć sól w diecie i kontrolować spożycie płynów. Czasami konieczne okazuje się przetoczenie krwi u matki lub założenie drenaży do jam opłucnowych płodu w przypadkach obecności płynu. W farmakoterapii wykorzystuje się: rezerpinę, acetazolamid, żelazo, witaminę B12, niektóre sterydy, diuretyki, digoksynę, siarczan magnezu i wiele innych leków w zależności od przyczyny i objawów.

Prognoza dla płodu w przypadku wystąpienia opisywanego zjawiska jest niekorzystna, a wiele przypadków kończy się zgonem wewnątrzmacicznym. Statystycznie dolegliwości u matki ustępowały średnio 8 do 9 dni po porodzie lub skutecznym leczeniu obrzęku u płodu. Do częstych powikłań zespołu lustrzanego należą: obrzęk płuc u ciężarnych, poród przedterminowy, przedwczesne oddzielenie się łożyska oraz krwotok poporodowy. 

Bez wątpienia zespół lustrzany jest potencjalnie zagrażającą życiu patologią, związaną ze zwiększoną umieralnością płodów i zwiększoną zachorowalnością matek. Całkowita umieralność okołoporodowa wynosi od 50 do 100 proc.

CZYTAJ TAKŻE:

Wywoływanie porodu. Co należy o tym wiedzieć?

Ciąża pozamaciczna - nie ma szans na powodzenie, a może zagrażać życiu

Badania prenatalne. Wykryją chorobę dziecka jeszcze przed narodzinami