Jak zmienia się mózg kobiety gdy zostaje mamą? Zaskakujące wyniki badań
Ciąża i poród to ogromna rewolucja w ciele kobiety. Zmienia się nie tylko na zewnątrz, procesy chemiczne i fizyczne, które w tym czasie zachodzą, sprawiają, że mózg kobiety działa zupełnie inaczej. Udowodniły to badania, które na sobie przeprowadziła Liz Chrastil, neurobiolożka z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Wyniki jej eksperymentu i wyników wcześniejszych badań są zaskakujące.
W czasie ciąży i porodu ciało kobiety przechodzi intensywne zmiany chemiczne, które wpływają na jego funkcjonowanie i przygotowanie do nowej roli opieki nad dzieckiem. Spadają poziomy hormonów ciążowych, takich jak progesteron i estrogen, co sprzyja uruchomieniu produkcji mleka (laktacji) pod wpływem prolaktyny.
Jednocześnie wzrasta oksytocyna, hormon odpowiedzialny za wywoływanie skurczów macicy i wytwarzanie więzi między matką a dzieckiem. Wahania hormonalne mogą także wpływać na nastrój i emocje, co niekiedy prowadzi do tzw. "baby blues" lub depresji poporodowej. WIedza na temat tych procesów jest powszechna, natomiast amerykańska neurobiolog poszła o krok dalej i pokazała mapę zmian, jakie zachodzą w mózgu matki.
Neurobiolog Liz Chrastil zapoczątkowała projekt badawczy, w którym sama jako pierwsza poddała się badaniom. Eksperyment polegał na wykonaniu serii skanów MRI mózgu Chrastil przed zajściem w ciążę, w trakcie i po porodzie. W ten sposób powstał materiał porównawczy, który pozwala na dokładne wskazanie, jakie zmiany zachodzą w mózgu po porodzie. Jak podkreśla sama naukowczyni, to był długi i wymagający proces, który daje podwaliny pod badania większych grup kobiet i może pomóc w zapobieganiu np. depresji poporodowej.
Podczas ciąży oraz przez dwa lata po urodzeniu dziecka zespół kontynuował skany MRI mózgu i pobieranie krwi, aby obserwować, jak zmieniał się mózg w miarę wahań hormonów płciowych, takich jak estrogen. Jak wykazano - niektóre z tych zmian są trwałe.
Badania wykazały, że ciąża powoduje szerokie zmiany w mózgu kobiety, obejmujące redukcję objętości istoty szarej w ponad 80 proc. badanych obszarów, co najprawdopodobniej odzwierciedla dostrojenie neuronowych połączeń, przygotowujące do nowej roli macierzyństwa. Zmiany te są podobne do tych zachodzących w okresie dojrzewania, stanowiąc proces adaptacyjny. Przeobrażenia w obszarach odpowiedzialnych za rozpoznawanie zachowań społecznych i zrozumienie emocji mogą wspierać umiejętności przydatne w opiece nad noworodkiem.
Wahania hormonalne w trakcie ciąży i po porodzie to solidne wytłumaczenie zmian, jakie mają miejsce w mózgu matki. Badanie z 2016 roku wykazało, że u kobiet, które po raz pierwszy zostały matkami, następuje redukcja substancji szarej w obszarach mózgu odpowiadających za rozpoznawanie społeczne. Zmiany te mogą utrzymywać się nawet przez okres dwóch lat.
Co ciekawe mózg ojca również zmienia strukturę, choć ciążowe wahania hormonalne w ogóle go przecież nie dotykają. U mężczyzn podobne zmiany obserwuje się tylko wtedy, gdy są intensywnie zaangażowanie w opiekę nad dzieckiem. Substancja szara odpowiada za funkcje emocjonalne, słuch, wzrok oraz podejmowanie decyzji, a jej redukcja jest wynikiem "przycinania synaptycznego" - procesu usuwania nadmiarowych połączeń nerwowych, który poprawia efektywność działania mózgu. Progesteron przygotowuje organizm i macicę do utrzymania ciąży, podczas gdy estrogen wspiera rozwój dziecka; jednak wahania poziomu tych hormonów mogą zwiększać podatność matki na zmienne nastroje i stany lękowe.
Kiedy słyszymy "zmiany w mózgu" naturalnie odczuwamy zaniepokojenie. Ale to, co dzieje się w ciele kobiety po porodzie i jak wygląda od tego momentu mózg matki, nie jest niczym groźnym. Wręcz przeciwnie - podczas gdy następuje przycinanie synaptyczne, rozwijają się inne obszary np. ciało migdałowate. Dzięki temu matka i jak się okazało również zaangażowany ojciec mogą lepiej skupić się na potrzeba niemowlęcia.
Redukcja istoty szarej w obrębie hipokampa kontrolującego pamięć wspiera mechanizmy silnego koncentrowania się na dziecku. Stąd błyskawiczny czas reakcji w sytuacjach kryzysowych. Wszyscy znamy momenty, w których rodzic podejmuje działanie natychmiast, gdy dostrzega, że dziecku coś grozi. Zatem przeobrażenie mózgu matki jest spowodowane koniecznością do przejścia do nowej życiowej roli.
Abigail Tucker, autorka książki Mom Genes: Inside the New Science of Our Ancient Maternal Instinct podkresla, że po porodzie matki zyskują "coś w rodzaju supermocy". "Zmniejszenie objętości mózgu brzmi smutno i przygnębiająco... ale niekoniecznie oznacza, że te części mózgu działają mniej wydajnie..". Dzięki temu kobiety w ciąży oraz młode matki są w stanie dostrzegać więcej szczegółów, od najdrobniejszych różnic kolorystycznych po charakterystyczne dźwięki płaczu ich dzieci.
Źrodło: https://apnews.com/article/pregnancy-brain-changes-mri-164b505abd05d3e5c9d93c0ef2953a80
CZYTAJ TAKŻE:
Nowy standard opieki dla mamy i noworodka. Czym jest konsultacja perinatologiczna?
Świąd w ciąży może oznaczać problemy. Jak sobie z nim radzić?
