Siedem powodów dla których warto oznaczyć poziom kwasu moczowego. Wskaże przyczynę problemów

Kwas moczowy to końcowy produkt przemian puryn. Puryny to związki chemiczne, które pochodzą głównie z rozpadu kwasów nukleinowych, czyli DNA i RNA, w toku cyklu komórkowego. W znacznie mniejszym stopniu puryny dostarczane są z pożywieniem. Większość, bo około 3/4 kwasu moczowego jest przesączana w kłębuszkach nerkowych i wydalana z moczem. Gdy kwasu moczowego jest za dużo, odkłada się w postaci kryształów moczanu sodu w tkankach, ze szczególnym uwzględnieniem stawów. Mówimy wtedy, że osoba, której to dotyczy, choruje na dnę moczanową. Właśnie podejrzenie dny moczanowej jest jednym z głównych powodów, dla których oznacza się poziom kwasu moczowego w surowicy bądź osoczu krwi. Wartości referencyjne kwasu moczowego mieszczą się w przedziale 180 -420 mikromol/l (3 - 7 mg/dl).  

Zarówno zbyt wysokie (na czym skoncentrujemy się dzisiaj) jak i zbyt niskie stężenia kwasu moczowego wymagają pogłębionej diagnostyki. Kiedy warto oznaczyć poziom kwasu moczowego we krwi? Podajemy 7 istotnych powodów, dla których warto wykonać to badanie. 

Jeden z najbardziej oczywistych powodów, dla których warto wykonać badanie poziomu kwasu moczowego we krwi to podejrzenie dny moczanowej. Jest to choroba, której istotą jest odkładanie się kryształów kwasu moczowego w tkankach, ze szczególnym uwzględnieniem stawów, które stają się obrzęknięte, zaczerwienione i bardzo bolesne. Wystąpienie takich objawów powinno skłonić nas do zbadania poziomu kwasu moczowego we krwi. 

Dna moczanowa może wystąpić jako choroba pierwotna, związana z uwarunkowaniami genetycznymi, ale również jako choroba nabyta, wtórna, co jest związane z dietą, spożywaniem nadmiernych ilości alkoholu czy uszkodzeniem nerek. 

Do zbadania poziomu kwasu moczowego we krwi powinna nas skłonić specyficzna dieta - bogata w mięsa i alkohol (piwo i mocne alkohole, za wyjątkiem wina). Czynniki te zwiększają prawdopodobieństwo hiperurykemii (nadmiaru kwasu moczowego we krwi), skąd tylko krok do pojawienia się pierwszych objawów dny moczanowej. Dzieje się tak, ponieważ spożywane mięso zwiększa podaż puryn, z których powstaje kwas moczowy; z kolei alkohol przyspiesza rozpad wysokoenergetycznego związku chemicznego - ATP, co skutkuje również zwiększeniem ilości puryn w komórkach organizmu. 

Zwiększona ilość kwasu moczowego może powodować uszkodzenie nerek i wywoływać powstawanie kamieni nerkowych. Z tego względu przy diagnozowaniu przewlekłej choroby nerek i kamicy nerkowej warto oznaczyć poziom kwasu moczowego we krwi, aby dowiedzieć się, czy to czasem właśnie nie on jest przyczyną choroby, z którą się zmagamy. Kwas moczowy może uszkadzać nerki na kilka sposobów: przez odkładanie się i krystalizację bezpośrednio w nerkach, przez zwężanie światła naczyń krwionośnych w nerkach oraz przez wywoływanie stanów zapalnych w nerkach. Objawy takich uszkodzeń mogą się prezentować jako ból i dyskomfort w okolicy nerek, ale także jako obrzęki w różnych miejscach w ciele, jako nadciśnienie tętnicze, oraz jako utrudnione oddawanie moczu.

Niektóre leki powodują zwiększenie ilości kwasu moczowego w organizmie, co może prowadzić zarówno do rozwoju dny moczanowej jak i uszkodzenia nerek. Z tego względu warto oznaczyć poziom kwasu moczowego we krwi, gdy przyjmujemy: 

• aspirynę,  
• leki moczopędne, 
• cyklosporynę, 
• leki stosowane u osób po przeszczepach narządów. 

Badania sugerują, że zwiększony poziom kwasu moczowego może być powiązany z wyższym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca. Dlatego kompleksowa diagnostyka w kierunku choroby niedokrwiennej serca powinna obejmować również oznaczenie kwasu moczowego. Dowiedziono, że u kobiet z hiperurykemią (zwiększonym stężeniem kwasu moczowego we krwi) ryzyko choroby niedokrwiennej serca wzrasta o 70% w stosunku do grupy kontrolnej. Inne badania z kolei wskazują, że hiperurykemia związana jest ze zwiększonym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. 

Osoby chorujące na różnego rodzaju nowotwory, poddające się leczeniu przeciwnowotworowemu, powinny na bieżąco kontrolować swój poziom kwasu moczowego. Jest to istotne, ponieważ w wyniku niszczenia komórek nowotworowych do organizmu uwalnia się dużo zasad purynowych, pochodzących z rozpadu DNA. Jak już wiemy, puryny metabolizują się do kwasu moczowego, którego zwiększony poziom może wywoływać dnę moczanową. Z tego względu osoby poddające się chemio -, radio - i farmakoterapii przeciwnowotworowej powinny regularnie oznaczać poziom kwasu moczowego we krwi. 

Hipourykemia, czyli za niskie stężenie kwasu moczowego we krwi, jest znacznie rzadszym problemem niż hiperurykemia. Występuje w wyniku stosowania niektórych leków zwiększających eliminację kwasu moczowego, a także w wyniku defektów cewkowych nerek, co powoduje nadmierne wydalanie kwasu moczowego. Czasem hipourykemia jest wynikiem chorób wątroby. W każdej z powyższych okoliczności  powinno się oznaczyć poziom kwasu moczowego, podobnie jak w okolicznościach, gdzie spodziewamy się nadmiaru kwasu moczowego.  

Kwas moczowy, choć często kojarzony z chorobami, jest naturalnym metabolitem w organizmie. Dopiero jego przewlekle utrzymujący się zwiększony poziom zazwyczaj przysparza problemów. Oznaczenie poziomu kwasu moczowego jest istotne nie tylko przy podejrzeniu dny moczanowej: powody, aby oznaczyć kwas moczowy we krwi mogą być naprawdę różne. Od diety przez stosowane leki aż po aktywne leczenie przeciwnowotworowe - każde z powyższych powinno nas skłonić do zbadania poziomu kwasu moczowego. Im wcześniejsze rozpoznanie zbyt wysokiego poziomu kwasu moczowego we krwi, tym szybsze wdrożenie stosownego leczenia, co może zapobiec rozwojowi dny moczanowej. 

Źródła:

https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/63788,dna-moczanowa 

https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.15. 

Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023. 

Jin M, Yang F, Yang I, Yin Y, Luo JJ, Wang H, Yang XF. Uric acid, hyperuricemia and vascular diseases. Front Biosci (Landmark Ed). 2012 Jan 1;17(2):656-69 

CZYTAJ TEŻ:

12 powodów dla których warto wykonać morfologię. Im częściej się badasz, tym więcej wiesz

Pytania o badania. Wysoki poziom ketonów w moczu - co oznacza?

Domowe szybkie testy kasetkowe z apteki. Czy są wiarygodne i jak działają?