Zespół objawów zagrażający życiu. Konsekwencje stanu przedrzucawkowego

Stan przedrzucawkowy, zwany inaczej preeklampsją, to zespół objawów chorobowych rozwijających się w trakcie ciąży, w którym głównym problemem jest utrzymujące się wysokie ciśnienie krwi tętniczej oraz proteinuria (białkomocz). Co ważne, chorobę można rozpoznać, gdy po 20. tygodniu ciąży (u kobiet z poprzednio prawidłowym ciśnieniem) występuje białkomocz (≥0,3 g białka w 24-godzinnej zbiórce moczu), a ciśnieniomierz pokazuje wartości większe lub równe 140/ 90 mm Hg.

Oprócz podwyższonego ciśnienia krwi preeklampsja może powodować zaburzenia pracy narządów wewnętrznych takich jak nerki i wątroba, a ponadto problemy z widzeniem oraz pojawienie się płynu w płucach.

Preeklampsja rozwija się częściej u kobiet, które spodziewają się dziecka po raz pierwszy i dotyka nawet do 8 proc. ciężarnych. 

Dokładna przyczyna stanu przedrzucawkowego nie jest znana. Specjaliści uważają, że źródło tej patologii leży w nieprawidłowościach łożyska, które jest przejściowym narządem odżywiającym płód przez całą ciążę. Na jej wczesnych etapach w organizmie matki pojawiają się nowe naczynia krwionośne dostarczające tlen i składniki odżywcze do łożyska. U kobiet z preeklampsją nowo powstałe naczynia prawdopodobnie rozwijają się i funkcjonują niewłaściwie, a co za tym idzie, krążenie krwi w łożysku jest zaburzone i może prowadzić do skoków ciśnienia tętniczego.

Jak już zostało wspomniane, konkretne przyczyny preeklampsji wciąż nie są znane. Istnieją natomiast pewne czynniki ryzyka mogące istotnie wpływać na wystąpienie stanu przedrzucawkowego. Należą do nich:

• wystąpienie preeklampsji w poprzednich ciążach,
• ciąża mnoga,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• otyłość,
• czas pomiędzy ciążami krótszy niż dwa lata lub dłuższy niż 10 lat,
• choroba nerek,
• wiek powyżej 40 lat,
• historia stanu przedrzucawkowego w rodzinie.

Głównymi objawami stanu przedrzucawkowego jest wysokie ciśnienie krwi (ponad 140/90 mm Hg) oraz proteinuria, czyli obecność białka w moczu. Te odchylenia mogą być niezauważone przez ciężarną kobietę, szczególnie gdy wzrosty ciśnienia są niewielkie, dlatego tak ważne są regularne kontrole u lekarza.

Obok podwyższonego ciśnienia tętniczego i białka w moczu inne oznaki i objawy preeklampsji obejmują:

• zatrzymanie wody w organizmie,
• silne, nieustające bóle głowy,
• zaburzenia widzenia, nadwrażliwość na światło,
• nudności, wymioty,
• nagły wzrost masy ciała,
• zmniejszoną liczbę płytek krwi,
• opuchliznę nóg, dłoni, twarzy,
• problemy z oddychaniem spowodowane płynem w płucach,
• bóle w górnej prawej części brzucha.

Niektóre z powyższych dolegliwości, takie jak nudności czy wzrost masy ciała, występują w okresie ciąży i nie mają związku ze stanem przedrzucawkowym. Ważne jest jednak, aby każde zaobserwowane zmiany i symptomy zgłaszać i kontrolować u lekarza, ponieważ preeklampsja może rozwijać się bardzo szybko i prowadzić do wielu poważnych komplikacji.

Jeśli stan przedrzucawkowy nie jest odpowiednio leczony, może skutkować powikłaniami zdrowotnymi, a nawet prowadzić do śmierci. Do komplikacji, które mogą pojawić się u kobiety dotkniętej preeklampsją, zalicza się:

• rzucawkę - jest to cięższa postać stanu przedrzucawkowego, która oprócz objawów charakterystycznych dla preeklampsji obejmuje drgawki oraz utraty przytomności;
• przedwczesne odklejenie łożyska - prowadzące do krwawienia z dróg rodnych i stanowiące zagrożenie dla zdrowia i życia matki oraz płodu;
• zespół HELLP - rzadkie, ale bardzo poważne, wielonarządowe powikłanie preeklampsji, na które składa się triada objawów: niedokrwistość hemolityczna, podwyższone stężenia enzymów wątrobowych i małopłytkowość;
• przedwczesny poród.

Preeklampsja naraża także na zwiększone ryzyko wystąpienia wielu chorób w przyszłości takich jak udar mózgu, uszkodzenie nerek, wątroby i płuc, choroby układu sercowo-naczyniowego czy zawał serca.

Poważne powikłania preeklampsji u nienarodzonego dziecka to:

• zgon wewnątrzmaciczny,
• niedotlenienie wewnątrzmaciczne,
• wcześniactwo i jego konsekwencje,
• spowolniony wzrost płodu.

W sytuacji, gdy w wyniku stanu przedrzucawkowego życie dziecka lub matki jest zagrożone, lekarze mogą zdecydować się na poród przed wyznaczonym terminem. W zależności od tego, w którym tygodniu ciąży urodzi się dziecko, konsekwencje zdrowotne mogą być mniej lub bardziej poważne.

Każda kobieta, u której rozpoznano stan przedrzucawkowy, powinna znajdować się pod ścisłą opieką lekarską w celu monitorowania stanu płodu i rozwoju choroby u matki. Jedynym skutecznym sposobem leczenia preeklampsji jest rozwiązanie ciąży. Przedwczesny poród może jednak nieść za sobą poważne powikłania dla dziecka, dlatego o tym, czy ciąża zostanie zakończona, decyduje lekarz na podstawie stanu zdrowotnego matki i stopnia zaawansowania ciąży. W przypadku łagodnej preeklampsji lekarz może zalecić wywołanie porodu w 37. tygodniu, natomiast w sytuacji stanu ciężkiego ciężarna pozostaje leczona w szpitalu. Jeśli jej stan gwałtownie się pogarsza, wywołanie porodu może być konieczne już w 34. tygodniu ciąży.

Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego zaleca wdrożenie leczenia nadciśnienia przy wartościach ciśnień powyżej 140/90 mm Hg, natomiast wartości wyższe niż 160/100 mm Hg są wskazaniem do hospitalizacji. Do leków o działaniu hipotensyjnym stosowanych w ciąży należą m.in. metyldopa, nifedypina, labetalol.

CZYTAJ TAKŻE:

Ustalono najlepszy wiek na zajście w ciążę. Naukowcy: jest mniejsze ryzyko wad płodu

Co wolno, a czego nie wolno robić w ciąży? Obalamy mity na temat ciąży

Zwolnienie lekarskie w ciąży. Czy kobiety nadużywają L4?