Pokrzywa - numer jeden wśród pożytecznych chwastów. Parzy, ale leczy

Pokrzywa zwyczajna to roślina wieloletnia występująca powszechnie niemalże na całym świecie. Szczególnie dobrze znana jest mieszkańcom Europy, Ameryki Północnej, Afryki Północnej i niektórych części Azji. Choć uznawana jest za chwast, jest pożyteczna zarówno dla ludzi, jak i zwierząt (stanowi źródło pokarmu choćby dla kilku gatunków motyli, jest też składnikiem pasz dla zwierząt hodowlanych). Z właściwości leczniczych pokrzywy korzystano już w starożytności.

Jej łacińska nazwa "Urtica dioica" pochodzi od łacińskiego słowa "uro" znaczącego tyle co "palę", "piekę", "parzę", a nawiązuje do tego, że kontakt z nią powoduje nieprzyjemne doznania. Pokrzywa pokryta jest bowiem kłującymi włoskami, które, przy kontakcie ze skórą, działają jak igły. Każdy z nich zakończony jest małą główką, w której znajdują się substancje drażniące, w tym kwas mrówkowy i kwasy żywiczne. Gdy dotykamy pokrzywy (nawet delikatnie), malutkie pęcherzyki pękają, uwalniając drażniącą ciecz, a włoski łamią się niczym szklana ampułka, co sprawia, że łatwo wbijają się w naszą skórę.

W wyniku kontaktu z pokrzywą na skórze często pojawiają się bąble. Inne miejscowe objawy to: pieczenie, swędzenie, zaczerwienienie, obrzęk, drętwienie. Zwykle ustępują samoistnie w ciągu kilku dni.

Liście i korzeń pokrzywy zapewniają szeroką gamę składników odżywczych, w tym:

• witaminę A,
• witaminę C,
• witaminę K,
• witaminy z grupy B,
• wapń,
• żelazo,
• magnez,
• fosfor,
• potas,
• sód.

Poza tym w pokrzywie znajdziemy m.in. kwas linolowy, kwas linolenowy, kwas palmitynowy, stearynowy i oleinowy, kaempferol, kwercetynę czy luteinę.

Wiele z wymienionych składników działa jako przeciwutleniacze, chroniąc przed wolnymi rodnikami. Uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki są wiązane z procesem starzenia się skóry, nowotworami oraz innymi groźnymi schorzeniami.

Starożytni Egipcjanie używali pokrzywy w leczeniu zapalenia stawów i bólów krzyża, podczas gdy żołnierze rzymscy nacierali się nią, aby utrzymać ciepło. W średniowieczu była stosowana m.in. jako środek moczopędny. Dziś, dzięki licznym badaniom, wiemy znacznie więcej na temat pokrzywy i jej właściwości.

Pokrzywa zawiera wiele związków, które mogą zmniejszać stan zapalny - zaobserwowano, że obniża ona poziomy markerów stanu zapalnego. W badaniach na ludziach stosowanie kremu z dodatkiem pokrzywy lub spożywanie produktów z pokrzywą wydawało się łagodzić m.in. zapalenie stawów i ból temu towarzyszący. Konieczne są jednak dalsze badania, by móc traktować pokrzywę jako jeden ze sposobów leczenia przeciwzapalnego.

Badacze sugerują, że pokrzywa może pomóc w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego (prostaty). Poza tym u osób z tym schorzeniem ekstrakty z pokrzywy mogą być pomocne w leczeniu krótko- i długoterminowych problemów z oddawaniem moczu. Jednak nie jest jasne, jak skuteczna jest pokrzywa w porównaniu z konwencjonalnymi metodami leczenia. Jak zwraca się uwagę, pokrzywa może być stosowana jako środek wspierający leczenie w infekcjach lub chorobach związanych z drogami moczowymi, ale zanim się na takowy zdecydujemy, należy skonsultować się z lekarzem.

Warto wiedzieć, że pokrzywa zwyczajna była tradycyjnie stosowana w leczeniu wysokiego ciśnienia krwi. Sięgano po nią również w przypadku sezonowych alergii (na łagodzenie objawów) i przy łagodnych schorzeniach układu oddechowego.

Pokrzywa zawiera związki, które mogą naśladować działanie insuliny, co przekłada się na kontrolowanie poziomu cukru we krwi. Bogata mieszanka witamin i minerałów sprawia, że jest stosowana u osób z niedoborami. Ze względu na wysoką zawartość żelaza pokrzywa przyczynia się przede wszystkim do produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny. Napary z pokrzywy polecane są m.in. chorym na anemię. Zawartość witaminy A sprawia, że produkty z pokrzywą w składzie mogą pozytywnie wpływać na zdrowie oczu. 

Związki znajdujące się w liściach pokrzywy mają stymulować wydzielanie soku żołądkowego, ułatwiać trawienie i wchłanianie pokarmu oraz wspomagać prawidłowe procesy metaboliczne. Ponadto pokrzywa stymuluje produkcję enzymów trzustkowych i odgrywa rolę w produkcji żółci w wątrobie.

Ale pokrzywa to również włosy, skóra i paznokcie. Kosmetyki na bazie pokrzywy stosuje się do pielęgnacji skóry i włosów z tendencją do przetłuszczania się. Pokrzywa wzmacnia cebulki włosowe, ogranicza wypadanie włosów, a także pomaga zwalczać łupież. Zastosowanie płukanki z pokrzywy powoduje, że włosy stają się miękkie, sprężyste i lśniące. 

Pokrzywa dostępna jest w postaci suszonych liści, liści liofilizowanych, ekstraktów, kapsułek czy tabletek. Można zrobić nalewkę z korzenia pokrzywy czy sok z pokrzywy. Pokrzywę znajdziemy też w składzie maści czy kremów.

Z suszonych liści i kwiatów można przyrządzić napar, a liście, łodygi i korzenie można gotować i dodawać do zup, gulaszów, koktajli i smażonych potraw. Nasze babcie i prababcie z liści pokrzywy przyrządzały zupę. Do dziś w niektórych domach gości ona na stołach. 

Polecamy: Jak zrobić sok z pokrzywy? Jak parzyć pokrzywę? Jak przygotować herbatę z pokrzywy?

Należy zachować ostrożność podczas obchodzenia się ze świeżymi liśćmi pokrzywy. Kontakt z nimi może wywołać nieprzyjemne objawy, o których wspomnieliśmy wyżej. W rzadkich przypadkach może wystąpić ciężka reakcja alergiczna, która może zagrażać życiu. W miarę przetwarzania pokrzywa traci swoją moc.

Przed spożyciem produktów zawierających pokrzywę, a w przypadku stosowania leków rozrzedzających krew, przyjmowania leków na ciśnienie, cukrzycę, diuretyków czy litu, należy skonsultować się z lekarzem, gdyż mogą one wchodzić w interakcje z tymi preparatami.

Kobiety w ciąży przed zastosowaniem pokrzywy powinny zasięgnąć porady specjalisty.

Sporadycznie notowano takie skutki uboczne stosowania pokrzywy jak: łagodny rozstrój żołądka, pocenie się, biegunkę, pokrzywkę lub wysypkę. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Pyłek pszczeli w domowej apteczce. Ma więcej zalet niż miód

Chwasty, które wzmacniają zdrowie

Jak pozbyć się chwastów bez chemii? Trzy niezawodne sposoby