Anemia, czyli niedokrwistość. To nie przemęczenie! Sprawdź objawy

Anemia to powszechny problem, niestety mylony z przemęczeniem, bo wiąże się bólami i zawrotami głowy czy trudnościami z koncentracją. Znacznie częściej o anemii mówi się w kontekście kobiet, ale dotyka ona także mężczyzn (różnica w liczbie przypadków sięga kilkudziesięciu procent). Lekarz u kobiet stwierdza anemię przy poziomie hemoglobiny poniżej 12 g/ dl, inaczej u kobiet w ciąży - dzieje się tak w przypadku hemoglobiny poniżej 11 g/ dl. U mężczyzn ten wskaźnik wynosi poniżej 13 g/ dl. Anemia u kobiet diagnozowana jest też przy liczbie erytrocytów poniżej 4 x 10¹²/ l, a u mężczyzn, gdy liczba czerwonych krwinek spadnie poniżej 3,8 x 10¹²/ l.

Najczęstszą przyczyną anemii są niedobory: żelaza - potrzebnego do wytwarzania hemoglobiny, i witaminy B12 - niezbędnej w procesie krwiotworzenia, a także kwasu foliowego, który, m.in. reguluje funkcjonowanie i wzrost wszystkich komórek.

Do głównych przyczyn niedoboru żelaza zalicza się: złą dietę (ubogą w zielone warzywa i mięso), zbyt obfite miesiączki, zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, któremu towarzyszy niewystarczająca podaż (występuje np. u kobiet w okresie ciąży i w okresie karmienia piersią, a także u wcześniaków i w okresie dojrzewania), poważne urazy czy upośledzone wchłanianie pierwiastka z przewodu pokarmowego.

Wyróżnia się kilka typów anemii. Są to:

- niedokrwistość niedoborowa: syderopeniczna (z niedoboru żelaza) i megaloblastyczna (z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego),

- niedokrwistość chorób przewlekłych (druga z najczęściej spotykanych, której przyczyną są przewlekłe zakażenia bakteryjne, pasożytnicze i grzybicze, choroby autoimmunologiczne, a także nowotwory; wraz z wiekiem rośnie ryzyko wystąpienia tej postaci anemii),

- niedokrwistość aplastyczna (jej przyczyną jest zaburzenie prawidłowego działania komórek macierzystych w szpiku kostnym),

- niedokrwistość syderoblastyczna (wynikająca z nieprawidłowej produkcji hemu, składnika hemoglobiny, co powoduje powstawanie nieprawidłowych krwinek czerwonych w szpiku kostnym),

- niedokrwistość pokrwotoczna (występuje w wyniku ostrej lub przewlekłej utraty krwi),

- niedokrwistość hemolityczna (grupa chorób, w których zmniejszona liczba krwinek czerwonych we krwi jest spowodowana ich nieprawidłowym rozpadem - hemolizą; jej przykład to anemia sierpowata).

Przy anemii łagodnej poziom hemoglobiny wynosi od 10 do 12 g/dl, przy anemii umiarkowanej od 8 do 9,9 g/dl. Ciężka anemia diagnozowana jest, kiedy poziom hemoglobiny wynosi od 6,5 do 7,9 g/dl, natomiast na anemię zagrażającą życiu wskazuje poziom hemoglobiny poniżej 6,5 g/dl.

W dzisiejszych czasach łatwo pomylić anemię z przemęczeniem. Objawy są lekceważone, gdyż nie są specyficzne. Dlatego radzimy - zatrzymaj się, przyjrzyj się sobie, a przede wszystkim wykonaj podstawowe badanie, jakim jest morfologia krwi.

O anemii mogą świadczyć:

• osłabienie, uczucie zmęczenia, znużenia, które, mimo odpoczynku, nie ustępuje,
• bóle i zawroty głowy,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• senność,
• zły nastrój,
• bladość skóry, spojówek oka, paznokci, dziąseł,
• przesuszone, łamliwe i wypadające włosy,
• obniżona sprawność ruchowa,
• zadyszka po wysiłku,
• kołatanie serca,
• uczucie zimna,
• apatia,
• skłonność do depresji,
• płytki oddech.
  
  

Wymienione wyżej objawy są najbardziej typowe dla anemii. Pozostałe zależą od jej rodzaju. I tak np. przy anemii megaloblastycznej może dojść do zaburzeń ze strony układu neurologicznego i przewodu pokarmowego, wcześniej pojawiają się siwe włosy, a przy anemii sierpowatej puchną dłonie i stopy.

To, jakie leczenie zostanie wdrożone, zależy od rodzaju i przyczyny anemii. 

W przypadku zaburzeń spowodowanych niedoborem żelaza czy witamin z grupy B należy przyjmować preparaty, które uzupełnią ich braki - odpowiednie wskaże oczywiście lekarz. Jak podkreślają specjaliści, najlepiej stosować je razem z razem z preparatem kwasu askorbinowego, czyli popularną witaminą C, gdyż zapewnia ona lepsze wchłanianie żelaza. Skuteczność włączonego leczenia powinno sprawdzić się już po pierwszych trzech tygodniach za pomocą wspomnianej już morfologii krwi. Leczenie warto wspomóc odpowiednimi produktami (o szczegółach niżej).

Czasem jednak doustne preparaty mogą okazać się nieodpowiednie (dzieje się tak np., kiedy u pacjenta stwierdzono upośledzenie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego). Zastosowanie w tym przypadku znajduje żelazo podawane w postaci pozajelitowej - w formie iniekcji.

Dodajmy, że wrodzona anemia jest chorobą uwarunkowaną genetycznie i jej leczenie może być jedynie objawowe.

Dieta w anemii z niedoboru żelaza powinna obejmować takie produkty jak:

• mięso i przetwory mięsne (głównie z wołowiny i cielęciny),
• podroby (np. wątróbka),
• ryby (sardynki, makrela, tuńczyk, łosoś, pikling).
• żółtka jaj,
• nasiona (dynia, słonecznik, sezam),
• orzechy,
• produkty zbożowe pełnoziarniste,
• zielone warzywa (szpinak, kapusta, brukselka, brokuły, natka pietruszki),
• buraki,
• kakao w proszku,
• suche warzywa strączkowe,
• morele, suszone śliwki, figi, daktyle,
• czarna porzeczka, truskawki, 
• kiełki.
  
  

Jeśli nie weźmiemy się za leczenie anemii, grożą nam niebezpieczne powikłania - mogą rzutować na każdy narząd. Mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, zaburzenia pamięci, zespół niespokojnych nóg czy poważne zaburzenia neurologiczne.

U ciężarnych nieleczona niedokrwistość może prowadzić do powikłań w czasie ciąży, a także opóźnienia fizycznego i intelektualnego rozwoju dzieci. 

IRz