Kaszel u dziecka. Czy zawsze jest objawem infekcji?

Kaszel jest odruchem obronnym, którego zadaniem jest oczyszczenie dróg oddechowych z zalegającej wydzieliny czy ciał obcych. W zakażeniach dróg oddechowych zwiększa się ilość wydzieliny w oskrzelach, dlatego jednym z objawów towarzyszących jest kaszel ostry, pojawiający się nagle, umożliwiający nam oczyszczenie dolnych dróg oddechowych. Jeśli jednak kaszel u dziecka trwa dłużej niż cztery tygodnie, jest suchy i męczący, mówimy wówczas o kaszlu przewlekłym, którego przyczyny mogą być poważniejsze, niż zwykła infekcja. 

Aby móc określić, jakie są prawdopodobne przyczyny kaszlu, należy uwzględnić kilka aspektów: jaki jest czas trwania kaszlu? Jakie jest natężenie kaszlu? W jakich okolicznościach kaszel się nasila? Jeśli kaszel u dziecka pojawia się w godzinach porannych, jest suchy i występuje nagle, wówczas należy brać pod uwagę rozwijającą się astmę oskrzelową. Jeżeli kaszel nasila się wieczorem, po położeniu dziecka do łóżka, możemy podejrzewać, że występuje on na podłożu psychogennym. Wówczas należy się zastanowić, czy w ciągu dnia wydarzyło się coś stresującego dla dziecka lub dzień minął mu bardzo intensywnie.

Inną okolicznością, która może wzmagać kaszel, jest aktywność fizyczna. Jeśli dziecko po dużym wysiłku zaczyna kaszleć, ma trudności z oddychaniem, objaw ten również może świadczyć o astmie oskrzelowej, która wymaga szerszej diagnostyki. Niepokojącym, wymagającym konsultacji z lekarzem, jest kaszel pojawiający się po spożywaniu płynów lub pokarmów przez dziecko - może być to objaw refluksu żołądkowego lub przetoki tchawiczo-przełykowej. 

Chcesz wiedzieć więcej na temat odróżnienia kaszlu suchego od mokrego? Czytaj TUTAJ.

Kiedy dziecko cierpi na przewlekły, trwający kilka tygodni kaszel, któremu towarzyszy odkrztuszanie wydzieliny, istnieje ryzyko utrzymującej się infekcji w dolnych drogach oddechowych, która może wymagać konsultacji z lekarzem pediatrą oraz wdrożenia intensywnego leczenia farmakologicznego. 

Alarmującym objawem jest również krztuszenie się lub intensywny kaszel podczas spożywania pokarmów - może to wskazywać, że w drzewie oskrzelowym dziecka znalazło się ciało obce. Istotne znaczenie ma tutaj nagłe pojawienie się kaszlu. To, co powinno zwrócić uwagę rodzica, jest brak nasilania się kaszlu ale również brak tendencji do jego ustępowania na przestrzeni kilku tygodni. 

W sytuacji, kiedy oprócz kaszlu, dochodzi do utraty masy ciała, ogólny stan dziecka jest zły, jego oddech jest przyspieszony, pojawiają się zmiany osłuchowe takie jak: świsty, trzeszczenia, wówczas należy rozpocząć pilną diagnostykę dziecka celem wykluczenia poważniejszych jednostek chorobowych.     

Z uwagi na niedojrzałość anatomiczną dzieci oraz wysoką wrażliwość na czynniki środowiskowe, należy przyjąć, że po przebytej infekcji kaszel może być najdłużej utrzymującym się objawem. Zawsze wymaga jednak szczególnej obserwacji oraz konsultacji z lekarzem pediatrą. Jeśli kaszel utrzymuje się dłużej niż 4 tygodnie, należy pogłębić diagnostykę.

Pierwszym badaniem, na które dziecko powinno zostać skierowane przez lekarza, jest RTG klatki piersiowej, by wykluczyć przyczynę w dolnych drogach oddechowych. 

Kolejnym badaniem, które pozwoli ocenić parametry objętościowe płuc i drożność oskrzeli, jest spirometria. Jest to badanie, które polega na oddychaniu przez ustnik głowicy spirometru. Dziecko, w pozycji siedzącej, ma za zadanie wykonać bardzo długi i szybki wydech do aparatu dokonującego pomiaru objętości wydechowej, a następnie oddychać zgodnie z zaleceniami osoby, która przeprowadza badanie. Przed spirometrią nie należy jeść obfitych posiłków ani wykonywać żadnej wzmożonej aktywności fizycznej. 

W sytuacji pojawienia się infekcji dróg oddechowych u dziecka, kaszel jest normalnym objawem, pomagającym w powrocie do zdrowia. Zbyt długi okres wyczekiwania na ustąpienie kaszlu może sprawić, że pominięte zostaną objawy alarmujące, wskazujące na inną przyczynę kaszlu. Zbyt późne skierowanie do specjalisty (np. pulmonologa) również niesie ryzyko postawienia błędnej diagnozy. Do błędów zaliczanych w diagnostyce przewlekłego kaszlu, jest zbyt szybko stawiana diagnoza astmy oskrzelowej oraz niepotrzebne wdrożenie leczenia przeciwastmatycznego. W sytuacji występowania uporczywego kaszlu, wciąż zbyt rzadko wykonuje się badania wydolnościowe u dzieci, które mają bardzo duże znaczenie w różnicowaniu astmy oskrzelowej. 

Każdy kaszel, trwający dłużej niż 4 tygodnie, wymaga bacznej obserwacji, poszerzenia diagnostyki u lekarza specjalisty z uwzględnieniem badań morfologii, wykonania RTG klatki piersiowej oraz spirometrii. Dopiero pełne obrazowanie pozwoli na ustalenie prawdziwych przyczyn przewlekłego kaszlu u dziecka.

CZYTAJ TAKŻE:

Lekarz o wirusie RSV u dzieci. Czy jest się czego bać?

Domowe sposoby na suchy, uporczywy kaszel.