Koszmar wielu rodzin. Ubezwłasnowolnienie to jedna z najtrudniejszych decyzji
Ubezwłasnowolnienie to całkowite lub częściowe pozbawienie zdolności do czynności prawnych. Procedura ta ściśle związana jest ze stanem zdrowia chorego, który nie pozwala na podejmowanie samodzielnych decyzji. W Polsce z roku na rok rośnie liczba takich osób. W tej chwili może być ich ponad 90 tys. Poniżej tłumaczymy, jak krok po kroku ubezwłasnowolnić chorą osobę, jeśli sytuacja tego wymaga.
Każdy człowiek po skończeniu 18. roku życia nabywa pełną zdolność do czynności prawnych. Co to oznacza? To nic innego jak możliwość do decydowania o sobie, a także samodzielnego postępowania i ponoszenia wynikających z niego skutków prawnych. Czasami zdarza się jednak, że osoba dorosła nie jest w stanie samodzielnie kierować swoim życiem. Jedną z możliwych przyczyn może być ciężka choroba, która uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie. Inne przykładowe wskazania do ubezwłasnowolnienia to m.in. choroba psychiczna czy uzależnienie od substancji psychoaktywnych
W takim wypadku bliscy pacjenta mają możliwość ubezwłasnowolnienia chorego. Wyróżnia się dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia, czyli ubezwłasnowolnienie całkowite oraz ubezwłasnowolnienie częściowe.
Ubezwłasnowolnienie całkowite, jak sama nazwa wskazuje, polega na całkowitym pozbawieniu chorego czynności prawnych. Taka osoba nie może podejmować samodzielnie żadnych istotnych decyzji. Jego jedyne działania mogą dotyczyć wyłącznie nieistotnych czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem. Chodzi m.in. o wykonywanie zakupów czy wyjście do parku.
Zgodnie z art. 13 kodeksu cywilnego: "1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską".
Ubezwłasnowolnienie częściowe zakłada korzystanie ze swoich praw w ograniczonym stopniu, co istotne, za zgodną swojego przedstawiciela ustawowego.
Zgodnie z art. 16 kodeksu cywilnego: "1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę".
Jak rozpocząć procedurę ubezwłasnowolnienia bliskiej osoby? Przede wszystkim należy pamiętać, że głównym celem ubezwłasnowolnienia jest troska o chorego, a nie o jego bliskich czy interes osób trzecich. Z tego powodu podczas całej procedury szczególnie analizuje się stan chorego. Pierwszym krokiem ubezwłasnowolnienia jest zebranie przez rodzinę odpowiedniej dokumentacji. Do wniosku należy dołączyć świadectwa lekarskie, które wskazywać mogą na brak możliwości do samodzielnego podejmowania decyzji.
Trzeba wiedzieć, że nie każdy członek rodziny może złożyć wniosek. Lista jest określona i zakłada wyłącznie małżonkę lub małżonka i krewnych w linii prostej, czyli babki/dziadków, matki/ojców, córki/braci, wnuczki/wnuczków oraz rodzeństwo. Inne osoby, które mogą wnioskować o ubezwłasnowolnienie to przedstawiciel ustawowy chorego, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.
Decyzję dotyczącą ubezwłasnowolnienia podejmuje sąd okręgowy. Poza przeanalizowaniem dołączonej dokumentacji medycznej, chory badany jest przez lekarza biegłego. Należy pamiętać również, że mimo przesłanek, w przypadku ustabilizowanej sytuacji chorego, sąd może odrzucić wniosek.
Złożenie wniosku o ubezwłasnowolnienie podlega stałej opłacie w wysokości 100 zł. Kwota ta nie zawiera jednak opłaty za powołanie biegłych. W przypadku skorzystania z pomocy adwokata trzeba liczyć się także z kosztami związanymi z jego wynagrodzeniem. To czasami koszt nawet kilku tysięcy złotych.
Jak w przypadku decyzji o ubezwłasnowolnieniu rozkładają się koszty związane z opieką nad chorym? Za opiekę nad chorym w szczególnych przypadkach można uzyskać wynagrodzenie. W zdecydowanej większość spraw następuje ono z środków ubezwłasnowolnionego.
Należy pamiętać również, że ubezwłasnowolnienie nie jest wydawana na stałe i sąd w każdym momencie może uchylić swoją decyzję. Ma to związek np. ze zmianą stanu zdrowia chorego.
CZYTAJ TAKŻE:
