Nobel w dziedzinie medycyny za odkrycie receptorów dotyku, ciepła i zimna

"Pytanie, w jaki sposób odczuwamy świat fizyczny poprzez doznania somatyczne, fascynowało ludzkość od tysiącleci. W pierwszej połowie XX wieku stało się jasne, że temperatura i ciśnienie aktywują różne rodzaje nerwów w skórze. Jednak tożsamość przetworników molekularnych odpowiedzialnych za wykrywanie i przekształcanie ciepła, zimna i dotyku w impulsy nerwowe w czuciowym układzie nerwowym pozostawała tajemnicą aż do odkryć nagrodzonych tegoroczną Nagrodą Nobla" - podkreślił Komitet Noblowski w uzasadnieniu decyzji dotyczącej przyznania Nagrody Nobla 2021 w dziedzinie medycyny i fizjologii Davidowi Juliusowi i Ardemowi Patapoutianowi. 

"Praca obu laureatów odkryła jeden z sekretów natury, wyjaśniając molekularne podstawy odczuwania ciepła, zimna i siły mechanicznej, które są fundamentalne dla naszej zdolności odczuwania, interpretowania i interakcji z naszym środowiskiem wewnętrznym i zewnętrznym" - czytamy. 

Najprościej rzecz ujmując - tegoroczni nobliści odkryli, jak nasze ciała odczuwają ciepło słoneczne czy przytulenie ukochanej osoby, a więc, jak dochodzi do tego, że doznania fizyczne zostają przekształcone w impulsy elektryczne w układzie nerwowym.

Laureaci Nagrody Nobla w kategorii medycyna podzielą się nagrodą w wysokości 10 mln koron szwedzkich, co w przeliczeniu daje 980 tys. euro. 

Pierwszy z noblistów w dziedzinie medycyny - David Julius - związany jest z Uniwersytetem Kalifornijskim w San Francisco. Eksperymentował z papryczką chili, a dokładniej z kapsaicyną - związkiem chemicznym, który odpowiedzialny jest za jej ostry i piekący smak. Tym sposobem odkrył specyficzny typ receptora, który na nią reagował. Dalsze testy wykazały, że reagował on również na ciepło i aktywował się w "bolesnych" temperaturach, np. w sytuacji, kiedy na rękę wyleje się gorącą kawę. Ostatecznie Julius zidentyfikował wiele receptorów (nazwanych TRPV1) w zakończeniach nerwów w skórze, które reagują na ciepło.

Drugi z noblistów - Ardem Patapoutian - to Ormianin mieszkający na co dzień w USA. W badaniach, podczas pracy w Scripps Research w La Jolla w Kalifornii, wykorzystywał komórki wrażliwe na ucisk. Tak odkrył nową klasę receptorów reagujących na bodźce mechaniczne, które znajdują się w skórze i narządach wewnętrznych. Nadano im nazwę Piezo.

Co ciekawe, tegoroczni nobliści w dziedzinie medycyny, używając wywołującego uczucie chłodu mentolu, niezależnie od siebie zidentyfikowali receptory TRPM8, które aktywują się pod wpływem zimna. 

Jak się podkreśla, odkrycia Juliusa i Patapoutiana mogą doprowadzić do powstania nowych sposobów leczenia bólu. 

Czytaj także: 

W czym tkwi sekret stulatków? Badacze twierdzą, że odpowiedź znajduje się w jelitach

Pokojowa Nagroda Nobla: Czy to rok Grety Thunberg?