Resuscytacja krążeniowo-oddechowa. Umiesz uratować życie?
W trakcie nagłego zatrzymania krążenia, czyli wtedy, kiedy serce człowieka przestaje pracować, po około trzech minutach dochodzi do niedotlenienia mózgu. Prowadzi to do nieodwracalnych zmian, a w końcu do śmierci. Tylko rozpoczęcie resuscytacji, czyli RKO, daje szansę osobie poszkodowanej na przeżycie. Zgodnie z kodeksem karnym, kto nie udzieli pomocy osobie znajdującej się w stanie zagrożenia życia, a może tego dokonać bez narażenia swojego zdrowia i życia, podlega karze pozbawienia wolności. Jak prawidłowo wykonać RKO i jakie są aktualne wytyczne?
Nagłe zatrzymanie krążenia, inaczej NZK, to nieoczekiwane ustanie akcji serca, które prowadzi do ustania krążenia krwi w organizmie. Wraz z zatrzymaniem serca, dochodzi do ustania oddechu u osoby poszkodowanej. W ciągu następnych kilku minut, na skutek zahamowania transportu tlenu we krwi, dochodzi do uszkodzeń w narządach wewnętrznych, w tym mózgu.
Należy zacząć od tego, że chociaż działania związane z prowadzeniem RKO są stosunkowo łatwe do zapamiętania, najistotniejsza jest świadomość, że tylko podjęcie czynności resuscytacyjnych może uratować ludzkie życie. U osoby z nagłym zatrzymaniem krążenia nieumiejętne prowadzenie RKO jest lepsze, niż nieprowadzenie jej wcale.
Pamiętaj! W trakcie wykonywania czynności ratujących życie nie wyrządzisz osobie poszkodowanej krzywdy, a bez twojej pomocy nie ma on żadnych szans na przeżycie. Za nieudzielenie pomocy osobie, która znajduje się w bezpośrednim zagrożeniu zdrowia i życia, grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
Lekcje z zakresu udzielania pierwszej pomocy odbywają się już w najmłodszych grupach przedszkolnych, ale również w szkołach, na kursach prawa jazdy czy szkoleniach w zakładach pracy. Prowadzone są również kampanie reklamowe zwiększające świadomość i wrażliwość społeczeństwa na udzielanie pomocy. Działania te mają na celu zachęcić ludzi do reagowania oraz uczenia ich prawidłowej postawy wobec osób wymagających pomocy. Niestety wciąż ludziom - przypadkowym świadkom zdarzenia - brakuje wiedzy i odwagi, by podjąć resuscytację. Są przekonani, że masaż serca powinien być prowadzony tylko w zawale serca, a nie wiedzą, jak go rozpoznać. Jest to mylne przekonanie, bowiem wystarczy ocenić dwa parametry życiowe, by rozpocząć prowadzenie resuscytacji.
Doskonale zostało to ukazane w kampanii British Heart Foundation z udziałem znanego brytyjskiego aktora. Vinnie Jones, wraz ze swoimi kumplami z gangu, uczy odbiorców, jak należy udzielić pierwszej pomocy. Film zyskał olbrzymią popularność, a to wszystko za sprawą formy przekazu - z humorem i znanym utworem zespołu Bee Gees "Stayin' alive", który wyznacza rytm, w jakim należy prowadzić uciski klatki piersiowej.
Jeśli doszło do nagłego zatrzymania krążenia, to niepodjęcie żadnych działań na pewno doprowadzi do śmierci osoby poszkodowanej. Brak reakcji jest bardziej szkodliwy niż podjęcie jakichkolwiek, nawet nieudolnych działań, zmierzających do udzielenia pierwszej pomocy osobie, która znajduje się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia. Należy podkreślić, że ocena podstawowych funkcji życiowych jest niezwykle łatwa, jeśli nie towarzyszy jej lęk przed samym podjęciem działań.
Osoba, która nie posiada wykształcenia medycznego, powinna ocenić dwa podstawowe parametry:
- świadomość - wystarczy podejść do osoby leżącej i głośno zapytać, co się stało i czy słyszy, co się do niej mówi. Można również delikatnie potrząsnąć taką osobę za ramię. Nie należy osoby leżącej szarpać ani uderzać po twarzy,
- oddech - wystarczy obserwować ruchy klatki piersiowej osoby poszkodowanej lub zbliżyć ucho oraz policzek do ust czy usłyszeć lub wyczuć na policzku oddech. Ocena oddechu nie powinna trwać dłużej niż 10 sekund.
Jeśli osoba poszkodowana leży, jest nieprzytomna, nie reaguje na nasze wołanie i nie widać ruchów klatki piersiowej lub oddechy są pojedyncze lub towarzyszy im duży, nienaturalny wysiłek oddechowy - wówczas mamy do czynienia z osobą u której doszło do nagłego zatrzymania krążenia. Jest to bezwzględne wskazanie do rozpoczęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Osoba bez wykształcenia medycznego nie ma w obowiązku sprawdzać tętna u osoby poszkodowanej - na skutek stresu ocena obecności tętna może być błędna!
Uciskanie klatki piersiowej w RKO ma za zadanie podtrzymać krążenie krwi i dostarczanie tlenu do komórek organizmu do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego. Bez podjęcia tej czynności, osoba poszkodowana nie ma szans na przeżycie, jeśli jej serce nie pracuje. Aby prawidłowo uciskać klatkę piersiową, należy:
- odsłonić całkowicie klatkę piersiową - zdjąć lub rozciąć odzież, rozpiąć lub rozciąć biustonosz u kobiet,
- uciskać środek klatki piersiowej - nie ma konieczności dokonywania jakichkolwiek pomiarów, uciskana powinna być dolna połowa mostka,
- uciskać klatkę piersiową na głębokość 5 cm,
- uciskać z częstotliwością 100-120 na minutę,
- po każdym uciśnięciu klatki piersiowej, należy pozwolić jej powrócić do pierwotnego położenia,
- jeśli jest to możliwe, uciski należy prowadzić zawsze na twardym podłożu.
Uciskanie klatki piersiowej należy prowadzić do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego lub do utraty własnych sił, jeśli nie istnieje możliwość, by ktokolwiek inny przejął resuscytację.
Nieodłącznym elementem RKO są oddechy ratownicze, które niestety mogą powodować, że przypadkowy świadek zdarzenia nie podejmuje się udzielenia pierwszej pomocy z uwagi na strach lub niechęć. Wykonanie oddechów nie jest obowiązkowe, a badania dowodzą, że przeprowadzone RKO tylko z uciskami klatki piersiowej, nie przynosi gorszych efektów niż RKO prowadzone wraz z oddechami.
Decydując się na wykonanie oddechów ratunkowych, należy pamiętać o podstawowych zasadach ich wykonania:
- wykonując RKO u osoby obcej, zastosuj środki ochrony osobistej tj. jednorazową maseczkę do sztucznego oddychania,
- odchyl głowę osoby poszkodowanej do tyłu, kładąc jedną rękę na czoło, a drugą pod brodę,
- palcami ręki znajdującej się na czole osoby poszkodowanej zaciśnij skrzydełka nosa,
- wdmuchnij spokojnie powietrze w usta osoby poszkodowanej, tak, jakbyś wykonywał swój prawidłowy wydech,
- oddech ratowniczy powinien trwać 1 sekundę, nie dłużej,
- nie nabieraj więcej powietrza niż zazwyczaj,
- po pierwszy oddechu odsuń usta od ust osoby poszkodowanej,
- wykonaj kolejny oddech, a następnie od razu przystąp do ponownego uciskania klatki piersiowej.
Automatyczny defibrylator, określany jako AED, to urządzenie, które zwiększa szanse na przeżycie osoby poszkodowanej. Coraz częściej AED znajdują się na stacjach benzynowych, w galeriach handlowych, kościołach a nawet schroniskach górskich. To małe urządzenie, do którego podłącza się elektrody zawarte w zestawie, mogące ocenić rytm serca poszkodowanego oraz wyzwolić impuls elektryczny. Jeżeli AED znajduje się w pobliżu, należy niezwłocznie poprosić innego świadka zdarzenia o jego dostarczenie oraz jak najszybciej przykleić elektrody do klatki piersiowej poszkodowanego, zgodnie z instrukcją, która jest na nich narysowana.
Po włączeniu AED urządzenie samodzielnie podejmie decyzję o dalszym postępowaniu i na głos będzie wydawało komunikaty, co należy zrobić w stosunku do osoby z zatrzymaniem krążenia.
Zastosowanie AED zwiększa szanse na przeżycie dwukrotnie, ponieważ ma możliwość wykonania defibrylacji w momencie, kiedy do zatrzymania krążenia doszło w mechanizmie, w którym impuls elektryczny przywróci prawidłową pracę serca.
Aby prawidłowo udzielić pierwszej pomocy osobie, u której doszło do zatrzymania krążenia, należy przestrzegać schematu działań:
- Upewnij się, że udzielenie pomocy osobie poszkodowanej jest bezpieczne dla ciebie i nie istnieje żadne ryzyko dla twojego zdrowia i życia (ruchliwa ulica, pożar, linie wysokiego napięcia, przestępca na miejscu zdarzenia)
- Oceń przytomność osoby poszkodowanej.
- Udrożnij drogi oddechowe osoby poszkodowanej poprzez odchylenie głowy do tyłu i w ciągu 10 sekund oceń, czy osoba oddycha.
- Jeśli nie słyszysz i nie czujesz oddechu, wskaż inną osobę, by wezwała pogotowie ratunkowe dzwoniąc na numer 999 lub sam wykonaj telefon.
- Niezwłocznie przystąp do wykonania RKO - wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze
- Jeśli towarzyszą ci inni świadkowie zdarzenia, wyznacz jedną osobę, która dostarczy AED, jeśli znajduje się ono w pobliżu miejsca zdarzenia.
- Prowadź RKO do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego.
CZYTAJ TAKŻE: