Pierwsza pomoc w napadzie padaczkowym

Klasyfikacja padaczek i napadów padaczkowych została obszernie skonstruowana przez Międzynarodową Ligę Przeciwpadaczkową, jednak w świadomości społecznej funkcjonują dwa znane terminy dotyczące napadu padaczkowego: petit mal oraz grand mal. Nazewnictwo powiązane jest z charakterystyką. Petit mal to mały napad, który daje niewielkie objawy bez utraty przytomności, a grand mal to duży napad, charakteryzujący się prężeniami i drgawkami.

Za napad petit mal uważa się taki, który daje niewielkie objawy w trakcie jego trwania i przede wszystkim polega on na zaburzeniu świadomości osoby chorej, wpatrywaniu się w jedno miejsce, drganiu gałek ocznych lub drgania jednej części ciała, na przykład ręki czy samego palca. Zwykle w napadzie petit mal nie dochodzi do utraty przytomności, a po jego ustaniu chory wraca do kontaktu logicznego i pełnej świadomości.

Napad grand mal to napady toniczno-kloniczne, w których występuje utrata przytomności, ślinotok, drgawki i szczękościsk. Osoby chorujące na padaczkę tuż przed wystąpieniem napadu najczęściej mają objawy ostrzegawcze (tzw. aura) i zalicza się do nich: błyski w oczach, widzenie w jednym kolorze, zaburzenie węchu.

W momencie nadejścia napadu, chory przewraca się , a jego tułów oraz kończyny odginają się do tyłu w łuk. Dochodzi do szczękościsku a gałki oczne zwracają się ku górze. Następnie pojawiają się drgania całego ciała, a chory może oddać bezwiednie mocz. Chory nie wie, że właśnie przechodzi napad padaczkowy, jego świadomość jest wówczas całkowicie zaburzona, nie reaguje na  bodźce zewnętrzne.

Nie mniej ważne jest to, co dzieje się po ustaniu napadu. Zwykle trwa on 2-3 minuty, a tuż po nim chory jest zdezorientowany, nie pamięta zdarzenia, może być również pobudzony. Zdarza się, że po ustaniu napadu, chory zasypia. Niezwykle niebezpieczne jest, jeśli po ustaniu napadu, pojawiają się kolejne lub chory nie odzyskuje świadomości przez 30 minut. Wówczas mówi się o stanie padaczkowym.

Jeśli jesteś świadkiem napadu padaczkowego, w którym chory ma zaburzenia świadomości, niezwykle istotna jest opieka nad taką osobą.

1. Pozostań przy tej osobie cały czas, mierząc czas trwania napadu.
2. Zapewnij bezpieczeństwo - jeśli chory znajduje się na lub przy drodze, spróbuj oddalić się z nim w miejsce bezpieczne lub zatrzymaj ruch.
3. Zachowaj spokój i nie wykonuj gwałtownych ruchów - osoba w trakcie napadu nie potrafi przetworzyć bodźców zewnętrznych, nie rozumie intencji osoby, która udziela jej pomocy.
4. Pozostań przy chorym do czasu, aż w pełni odzyska świadomość - będzie logicznie rozmawiał, będzie zorientowany co do czasu i miejsca w którym się znajduje.
5. Porozmawiaj - upewnij się, że chorego po napadzie padaczkowym nic nie boli, dowiedz się, czy napady zdarzały się już wcześniej i czy leczy się z powodu padaczki.

Duże napady padaczkowe wywołują większy stres u przypadkowych świadków, ponieważ to, co dzieje się wówczas z chorym, może wzbudzać strach. Pierwsza pomoc w tych napadach nie jest skomplikowana, dlatego warto zapamiętać kilka istotnych informacji.

1. Pozostań przy tej osobie cały czas i zmierz czas trwania napadu padaczkowego.
2. Zapewnij bezpieczeństwo - jeśli do napadu doszło na jezdni zatrzymaj ruch lub spróbuj przenieść chorego w bezpieczne miejsce.
3. Odsuń od osoby w trakcie napadu wszystkie przedmioty, by nie zrobiła sobie nimi krzywdy.
4. Pod głowę osoby z napadem padaczkowym włóż coś miękkiego, ale nie grubego - sweter, szalik lub wsuń własne dłonie , by nie doszło do urazu głowy w trakcie napadu.
5. Zapewnij intymność - w trakcie napadu chory może oddać mocz, co jest dla niego bardzo stresujące i wstydliwe. Poproś obserwatorów o rozejście się.

Czego nie wolno robić w trakcie napadu:

• nie otwieraj i nie wkładaj niczego do ust,
• nie podawaj żadnych leków ani napojów,
• nie powstrzymuj drgawek poprzez krępowanie rąk i nóg,
• nie szarp ani nie wydawaj żadnych poleceń choremu.

Czas, w jakim chorzy odzyskują pełną świadomość po dużym napadzie padaczkowym, waha się od kilku do kilkudziesięciu minut. Bardzo ważne jest zatem zachowanie świadka zdarzenia po ustaniu napadu.

1. Jeśli chory stracił przytomność w trakcie napadu, ułóż go w pozycji na boku i odchyl jego głowę do tyłu, by zapewnić drożność dróg oddechowych
2. Pozostań przy chorym do czasu, aż w pełni odzyska świadomość - będzie logicznie rozmawiał, będzie zorientowany co do czasu i miejsca w którym się znajduje.
3. Zapewnij opiekę - po napadzie padaczkowym chorzy mogą zachowywać się nielogicznie, są pobudzeni a czasem agresywni. Nie przytrzymuj chorego na siłę i zadbaj, by sam nie zrobił sobie krzywdy. Chory po napadzie może również zasnąć.

Porozmawiaj - upewnij się, że chorego po napadzie padaczkowym nic nie boli, czy nie doznał urazu głowy. Dowiedz się, czy napady zdarzały się już wcześniej i czy leczy się z powodu padaczki. 

Napady padaczkowe same w sobie nie stanowią zagrożenia życia. Jeśli chory leczy się z powodu padaczki, jest pod stałą opieką neurologa, wówczas nie ma potrzeby, by wzywać zespół ratownictwa medycznego. Napady są nieodłącznym elementem tej choroby, nie można ich zatrzymać, kiedy już się pojawiają i nie można ich również wyleczyć z dnia na dzień. 

W sytuacjach szczególnych należy zawsze wezwać zespół ratownictwa medycznego i zalicza się do nich:

• czas trwania drgawek wynosi więcej niż 5 minut,
• po napadzie drgawek chory nie odzyskuje przytomności i pojawia się kolejny napad (stan padaczkowy),
• napad z zaburzeniami świadomości trwa dłużej niż 30 minut
• po napadzie przez 30 minut chory nie odzyskuje świadomości
• w czasie napadu doszło do poważnego urazu lub zranienia
• był to pierwszy napad w życiu

Pierwsza pomoc w napadzie padaczkowym nie wymaga, jak widać, od przypadkowego świadka dużej wiedzy i wysiłku, a zdecydowanie może poprawić komfort osoby chorej oraz zapewnić jej bezpieczeństwo. W trakcie tych zaledwie 2 minut jesteśmy w stanie uchronić osobę chorą przed poważnym urazem, narażeniem na stres lub zapewnić jej specjalistyczną pomoc medyczną. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Padaczka u dzieci. Jakie są rodzaje tej choroby?

Przyczyny, objawy oraz leczenie padaczki