Hipoglikemia. Pierwsza pomoc w niedocukrzeniu

O hipoglikemii mówimy wówczas, gdy stężenie glukozy we krwi wynosi <70 mg/dl. Jej stężenie jest regulowane przez organizm za pomocą hormonów, które mają odwrotne działanie: insulina i glukagon. Po spożytym posiłku wzrasta glukoza, zatem trzustka wydziela insulinę by zredukować jej ilość w organizmie oraz hamuje wydzielanie glukagonu.

U osoby chorującej na cukrzycę, zwłaszcza typu I, u której proces wytwarzania insuliny nie występuje lub jest zaburzony, dochodzi do rozregulowania tych mechanizmów kontrolnych. W przypadku zbyt długiej przerwy między posiłkami lub po przyjęciu zbyt dużej dawki insuliny - poziom glukozy we krwi może drastycznie się zmniejszyć.

W przypadku dobrze leczonej cukrzycy oraz przestrzegania zasad żywieniowych, istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że u chorego dojdzie do hipoglikemii. Może się tak zdarzyć, jeśli pacjent poda sobie zbyt dużą dawkę insuliny lub kiedy po jej przyjęciu, nie zje posiłku.

Dużą role odgrywa tu również czas - jeśli spożycie jedzenia będzie zbyt późne lub posiłek będzie mało kaloryczny, również poziom glukozy może ulec obniżeniu.

Same warunki podania insuliny również mają znaczenie - insulina zaczyna szybciej wchłaniać się z organizmu przy wysokich temperaturach, co ma kluczowe znaczenie, np. w trakcie upalnych dni lub po wzięciu przez pacjenta gorącej kąpieli. Do hipoglikemii może dojść po intensywnym wysiłku fizycznym lub po spożyciu alkoholu przez chorego.

U pacjentów, którzy na cukrzycę chorują wiele lat, objawy mogą nie występować w ogóle. Jedynym wyznacznikiem spadku cukru w organizmie będzie wówczas wynik z glukometru, którego chorzy powinni dokonywać kilka razy dziennie.

Do objawów hipoglikemii zalicza się:

• niepokój,
• nudności,
• ból głowy,
• uczucie głodu,
• drżenia rąk,
• kołatanie serca.

Poważniejsze objawy daje ośrodkowy układ nerwowy, który sygnalizuje o niedoborze glukozy w organizmie poprzez:

• splątanie,
• zaburzenia mowy,
• bóle i zawroty głowy,
• zaburzenia widzenia,
• drgawki,
• senność,
• utratę przytomności.

Hipoglikemia jest stanem zagrażającym życiu, dlatego natychmiastowa pomoc osobie chorej jest priorytetowa. Pacjenci z obniżonym cukrem bardzo często sprawiają wrażenie osób pod wpływem alkoholu. Zdezorientowanie, splątana mowa, chwiejny chód - mogą wskazywać na stan nietrzeźwości. Zawsze zatem, jeśli mamy do czynienia z osobą obcą, należy szukać informacji o tym, czy dana osoba jest chora. Cukrzycy coraz częściej noszą na sobie biżuterię z informacją o tym, że chorują i są to zazwyczaj bransoletki, pierścionki lub naszyjniki.

Jeśli osoba przejawiająca objawy niedocukrzenia jest przytomna, w pierwszej kolejności należy:

• podać do picia płynną glukozę w saszetkach lub pół szklanki soku owocowego,
• podać do zjedzenia łyżkę miodu lub dżemu,
• podać do zjedzenia jabłko, banana lub inny owoc bogaty w węglowodany proste.

Oprócz wyżej wymienionych działań, choremu należy podać posiłek zawierający węglowodany złożone, np. kanapkę z wędliną. Jeśli istnieje taka możliwość, zaleca się, by po 15 minutach oznaczyć stężenie glikemii za pomocą glukometru.

Jeśli jesteśmy przypadkowym świadkiem zdarzenia, należy monitorować stan chorego, jego zachowanie oraz wezwać zespół ratownictwa medycznego, jeśli podjęte działania nie przyniosły rezultatu i osoba wciąż ma objawy hipoglikemii. Nigdy nie należy pozostawiać chorego, jeśli objawy nie ustąpiły.

Należy również pamiętać, że w niedocukrzeniu mogą pojawić się zaburzenia zachowania, a pacjent staje się agresywny i niechętny do współpracy. Wówczas należy podjąć próbę nakłonienia do przyjęcia napoju lub jedzenia, ale nie wolno robić tego na siłę. U pacjentów z zaburzeniami zachowania, zaburzeniem mowy, splątaniem nie wolno podawać cukierków ani innych pokarmów stałych, ponieważ może dojść do zadławienia.

Jeśli hipoglikemia doprowadziła do utraty przytomności u poszkodowanego, należy upewnić się, że chory samodzielnie oddycha, a następnie ułożyć go w pozycję bezpieczną (ułożenie na boku z odchyloną głową do tyłu, celem udrożnienia dróg oddechowych). Jedyną możliwą reakcją jest wówczas wezwanie zespołu ratownictwa medycznego. Bardzo często osoby wzywające pogotowie ratunkowe określają pacjenta, jako osobę, której "nie można dobudzić", "śpi i ma charczący oddech", "oblepiona jest potem". 

Po przybyciu na miejsce, ratownicy medyczni podają drogą dożylną stężoną glukozę do momentu uzyskania prawidłowej glikemii oraz do ustąpienia objawów. Jeśli takie działania nie przynoszą efektu - chory jest transportowany karetką do szpitala. Zbyt długo utrzymująca się utrata przytomności może spowodować, że pacjent zapadnie w śpiączkę hipoglikemiczną.

Osobie nieprzytomnej NIE WOLNO podawać niczego do jedzenia ani do picia. Nie należy wkładać niczego słodkiego pod język, podawać na leżąco słodkich napojów - może dojść do bardzo groźnej sytuacji zadławienia poszkodowanego oraz całkowitej niedrożności dróg oddechowej, a w konsekwencji  nagłego zatrzymania krążenia. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Objaw ręki cukrzycowej - zrób prosty test

Czym jest stan przedcukrzycowy i do czego prowadzi?

Co powiedzieć, kiedy dzwonisz po karetkę?