ADHD - jedno z najczęstszych zaburzeń wieku rozwojowego

ADHD (z ang. attention deficit hyperactivity disorder) to ogólna nazwa zespołu nadpobudliwości psychoruchowej. Zaburzenie to najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie. Szacuje się, że ADHD może dotyczyć nawet 8 proc. dzieci do 13. roku życia. W Polsce na ADHD choruje ok. 80 tys. dzieci w wieku szkolnym. Uważa się jednak, że faktyczna liczba może być znacznie wyższa, ponieważ wiele przypadków nie zostaje prawidłowo rozpoznanych. 

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej statystycznie częściej występuje u chłopców.

Uważa się, że jedną z możliwych przyczyn ADHD mogą być uwarunkowania genetyczne, a dokładnie gen kodujący receptor D4 i D5. Inną przyczyną może być zbyt mała aktywność dopaminy w strukturach mezolimbicznych i korowych. 

Wyróżnić można również pewne czynniki ryzyka, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia ADHD. To:

• urazy w ciąży,
• nieprawidłowa dieta w czasie ciąży (zbyt dużo węglowodanów i konserwantów),
• mała waga urodzeniowa,
• niedotlenienie dziecka podczas porodu,
• zespół FAS,
• uszkodzenie centralnego układu nerwowego,
• palenie papierosów przez kobiety w ciąży.

Wyróżnić można trzy grupy objawów ADHD:

1. Nadruchliwości - dziecko jest ciągle aktywne, ma problemy z przebywaniem w jednym miejscu i jednej pozycji. Dziecko często wierci się i nie potrafi dostosować zachowania do sytuacji, a także ma problem z tym, aby zachowywać się cicho;

2. Zaburzeń uwagi i koncentracji - dziecko ma problem ze skupieniem się. Zapomina o zaplanowanych zadaniach i obowiązkach, gubi przedmioty i sprawia wrażenie, jakby nie słuchało, co do niego się mówi;

3. Nadmiernej impulsywności - dziecko jest bardzo rozmowne i często odzywa się bez zastanowienia, przerywa innym rozmowę i odpowiada na pytania, zanim pytający skończy je zadawać.

Przede wszystkim na początku należy wykluczyć inne przyczyny powyższych objawów. U niektórych dzieci objawy podobne do ADHD mogą wywoływać choroby neurologiczne lub somatyczne. Zdarza się również, że nietypowe zachowanie jest efektem przyjmowanych leków. 

Diagnostyka ADHD powinna być prowadzona pod okiem zespołu specjalistów - psychiatry, psychoterapeuty i neurologa. Kluczowa jest ocena profilu psychoedukacyjnego. Należy wykonać m.in. testy inteligencji, test ciągłego wykonywania (test neuropsychologiczny badający selektywną uwagę i impulsywność) oraz ocenić osiągnięcia dziecka pod kątem czytania, literowania, liczenia, pisania oraz mówienia.

Poza opisywanymi wyżej objawami ADHD u dzieci powodować może także inne zachowania. To przede wszystkim problemy z nauką, opóźniony albo przyspieszony rozwój mowy, problemy ze snem, problemy z jedzeniem, unikanie przytulania i bliskiego kontaktu, trudności w dopasowaniu się do zasad obowiązujących w szkole lub przedszkolu i zaburzone relacje z rówieśnikami.

Warto wiedzieć, że objawy ADHD słabną wraz z wiekiem. Nie oznacza to jednak, że chorzy nie wykazują żadnych objawów. Badania pokazują, że nawet 50 proc. pacjentów odczuwa w dorosłości część objawów z dzieciństwa. Sytuacja jeszcze bardziej komplikuje się u pacjentów, u których nie zastosowano leczenia. W takim przypadku dorośli z ADHD mogą prowadzić tzw. chaotyczne i słabo zorganizowane życie. Zapominają o umówionych spotkaniach, przerywają innym, zostawiają zaplanowane obowiązki na ostatnią chwilę. 

Dla dorosłych z ADHD charakterystyczny jest również problem ze skupieniem się nad jedną czynnością. Osoby z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często nie kończą rozpoczętych już zadań.

Inne objawy ADHD u dorosłych to:

• słaba pamięć,
• gubienie przedmiotów,
• impulsywność,
• problemy z pracą w grupie,
• częste przejęzyczenia,
• trudność z koncentracją,
• łatwe rozpraszanie się pod wpływem określonych bodźców,
• problem z oceną własnego bezpieczeństwa.

Leczenie ADHD dopasowywane jest do potrzeb konkretnego pacjenta. W wielu przypadkach istnieje konieczność połączenia psychoterapii z leczeniem farmakologicznym. W leczeniu ADHD stosuje się przede wszystkim metylofenidat o działaniu psychostymulującym.

Czytaj także: 

Jak rozpoznać, czy to autyzm?

"Niegrzeczne, niewychowane"? Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera

Siedem objawów zespołu Aspergera