Obalamy stereotyp niegrzecznego chłopca. Jak u dorosłych objawia się ADHD?

ADHD jest zaburzeniem neurorozwojowym o podłożu genetycznym, o nie do końca poznanym mechanizmie. Podejrzewa się, że dużą rolę w jego rozwoju pełnią nieprawidłowości w transmisji dopaminy, jednego z neuroprzekaźników w mózgu. 

Jeszcze do niedawna ADHD było kojarzone jedynie z problemem wieku dziecięcego. O ile faktem jest, że objawy mają tendencję do osłabiania się z biegiem czasu, to jednak dane wskazują, że utrzymują się aż u 65-80 proc. wcześniej zdiagnozowanych osób dorosłych. 

Charakterystyczne dla ADHD zaburzenia uwagi, nadaktywność czy impulsywność przejawiają się u dorosłych w zdecydowanie inny sposób niż u dzieci. Co więcej, nieleczone potrafią znacznie utrudnić codzienne funkcjonowanie, a także prowadzić do rozwoju depresji czy zaburzeń lękowych.

1. Zaburzenia koncentracji

O ile u dzieci z ADHD najczęściej na pierwszy plan wysuwają się objawy nadaktywności, o tyle u osób dorosłych pierwsze skrzypce najczęściej grają objawy zaburzenia uwagi i koncentracji. Mogą one ujawniać się w postaci problemów ze skupieniem się podczas rozmowy, częstego zamyślania się i "odpływania" myślami, a także łatwej dekoncentracji pod wpływem bodźców zewnętrznych, np. hałasu. Co ciekawe, osoby te zwykle nie mają kłopotów ze skupieniem się na czynnościach, których wykonywanie sprawia im przyjemność, np. na własnym hobby. Gdy jakaś rzecz je zafascynuje, potrafią spędzić długie godziny w największej koncentracji, zapominając czasem o tak podstawowych czynnościach jak jedzenie czy picie.

Osoby z ADHD mogą również mieć trudności z koncentracją w pracy bądź na studiach, co niekiedy prowadzi do popełniania błędów wynikających z nieuwagi czy niedopatrzenia. Mają też problemy z zapamiętaniem i wykonywaniem czynności złożonych, które trzeba wykonać w odpowiedniej kolejności. Chcąc zapobiec pomyłkom w życiu zawodowym, dorośli niekiedy popadają w chorobliwy perfekcjonizm - sprawdzają jedną rzecz po kilkanaście razy, a mimo to często nadal popełniają te błędy i słyszą na co dzień uwagi o własnym roztrzepaniu. Nierzadko prowadzi to do poważnych problemów z samooceną i akceptacją siebie.  

2. Brak poczucia upływu czasu i problemy z organizacją

Osoby dorosłe z ADHD bardzo często nie mają poczucia upływu czasu - ciężko jest im określić, czy dana czynność zajmie im pięć minut, godzinę czy też cały dzień. Z tego względu nierzadko spóźniają się do pracy czy na ważne wydarzenia. Mają też duże problemy z organizacją nie tylko własnego czasu, ale również otoczenia. Codzienne czynności takie jak sprzątanie czy dbanie o siebie mogą być dla dorosłych z ADHD nie lada wyzwaniem. Szczególnie jest to dotkliwe dla kobiet, ze względu na wszechobecne normy społeczne. W świadomości ogółu to właśnie kobieta powinna być najlepiej zorganizowana, wzorowo prowadzić dom i utrzymywać w nim porządek. Jest to często przyczyną dużego poczucia winy u kobiet z ADHD i przeświadczenia, że w jakiś sposób są niewystarczające czy wybrakowane. 

3. Problemy ze znalezieniem motywacji i prokrastynacja

Dorośli z ADHD bardzo często mają również kłopot z motywacją do wykonywania obowiązków i rzeczy, które ich nie interesują. Zdają sobie sprawę, że muszą daną rzecz zrobić, myślą o niej, jednak nie są w stanie jej zapoczątkować aż do ostatniej chwili. Sprawia to, że często wykonują zadania w pracy czy na studiach na krótki czas przed deadline'ami, czy też sprzątają dopiero wtedy, gdy bałagan zacznie ich obezwładniać. Może to prowadzić do poważnych problemów w pracy czy też kłótni z domownikami. Przez otoczenie niekiedy mogą być oskarżane o słomiany zapał czy lenistwo.

4. Impulsywne zachowania

Impulsywność to kolejna cecha, która charakteryzuje wiele osób dorosłych z ADHD. Może się ona przejawiać w bardzo różnorodny sposób. Dorośli z ADHD często mają bardzo niewielki zasób cierpliwości, łatwo denerwują się podczas stania w kolejce czy w korku. Niekiedy przerywają innym ich wypowiedzi, dokańczają zdania za swoich rozmówców, mówią szybko, chaotycznie i często zmieniają wątki. Mają również tendencję do rozpoczynania wielu rzeczy na raz i nie kończenia żadnej z nich, częstych zmian własnych zainteresowań, a także do impulsywnych zakupów i nieprzemyślanych decyzji.

5. Zapominanie i gubienie rzeczy

Każdemu z nas zdarza się od czasu do czasu zapomnieć wziąć ze sobą klucze czy portfel. Jednak dla osób z ADHD jest to codzienność - wracanie się po pozostawione w domu, a potrzebne w pracy czy w szkole rzeczy należy do stałych punktów harmonogramu w ciągu dnia. Dorośli z ADHD mogą również nagminnie zapominać o spotkaniach czy wizytach u lekarza. Mają także problemy z pamiętaniem o czynnościach, które wymagają regularności, np. o przyjmowaniu leków, a nawet dbaniu o codzienną higienę. Przez najbliższe otoczenie często uważane są za roztargnione i roztrzepane.

6. Nadpobudliwość

Nadpobudliwość u osób dorosłych, a w szczególności u kobiet z ADHD, objawia się w zupełnie inny sposób, niż mogłoby się wielu osobom wydawać. Na zewnątrz może być nawet ledwie zauważalna, ponieważ często ma ona charakter nadaktywności myślowej - nieustannego myślenia, uczucia ciągłego "radia" w głowie czy też posiadania jednocześnie kilku myśli na raz. 

Nadpobudliwość ruchowa u dorosłych z ADHD również jest bardziej subtelna i może się przejawiać w postaci:

• ciągłego poruszania nogą lub palcami u stopy,
• skubania skóry,
• kurczenia pojedynczych grup mięśni,
• bazgrania w zeszycie podczas spotkań czy na uczelni,
• niemożności wysiedzenia przez dłuższy czas w miejscu,
• bawienia się włosami,
• obgryzania paznokci,
• gadatliwości, rozmawiania w czasie wykładów/spotkań biznesowych,
• dużych trudności z relaksem,
• ciągłego napięcia mięśni jako próby kontroli objawów.

Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że wielu objawów ADHD u osób dorosłych doświadczają od czasu do czasu osoby, które są zupełnie zdrowe. Jednak to ilość objawów, duże nasilenie na co dzień i występowanie już w dzieciństwie decyduje o obecności zaburzenia. 

Jeżeli podejrzewasz u siebie ADHD, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. Udaj się do lekarza psychiatry, najlepiej takiego, który specjalizuje się w diagnostyce ADHD u dorosłych. Po rozmowie specjalista prawdopodobnie skieruje cię na dalsze testy, które pozwolą bardziej zagłębić się w problem.

CZYTAJ TAKŻE: 

Pracoholizm, zakupoholizm, seksoholizm. Komu grożą zachowania kompulsywne?

Są jak marzycielki i wojownicy. "Niewidzialne zaburzenie", które może zrujnować życie

Jak radzić sobie z ADHD?