Lypemania, czyli jak dawniej diagnozowano zaburzenia psychiczne. Choroba wymaga czujności
Osoby dotknięte lypemanią czują dojmujący smutek i tracą radość życia. Dręczy je natłok myśli i nie potrafią się skoncentrować. Dziś taki stan określa się mianem depresji, ale tu trzeba postawić jasną granicę. Lypemania choć podobna - depresją we współczesnym tego słowa znaczniu nie jest. To bardziej złożona dolegliwość, której objawy mogą wskazywać na konieczność konsultacji z lekarzem psychiatrą.
Lypemania to określenie stosowane dawniej w psychiatrii i filozofii do opisywania stanów głębokiego smutku, melancholii lub depresji. Wyraz ten pochodzi z języka greckiego, gdzie lypē (λύπη) oznacza "smutek" lub "cierpienie", a mania (μανία) odnosi się do "szaleństwa" lub "obsesji". W ten sposób lypemania była rozumiana jako patologiczna forma smutku, który całkowicie pochłaniał człowieka i wpływał na jego funkcjonowanie. Jej symptomy przejawiali bohaterowie dzieł Byrona i główny bohater "Cierpień młodego Wertera".
Termin ten pojawiał się w XIX-wiecznych klasyfikacjach chorób psychicznych, szczególnie w kontekście tzw. melancholii, czyli stanu charakteryzującego się przygnębieniem, apatią, myślami samobójczymi i poczuciem beznadziei. W tamtych czasach melancholia była traktowana jako jedna z form obłędu (szaleństwa), a lypemania była uznawana za jej skrajną postać.
W klasyfikacji francuskiego psychiatry Jean-Étienne Dominique Esquirola (1772-1840) lypemania została określona jako rodzaj monomanii (czyli zaburzenia psychicznego skoncentrowanego na jednej dominującej emocji lub obsesji), której głównym objawem było patologiczne przygnębienie. Osoby cierpiące na lypemanię miały być nadmiernie skupione na negatywnych myślach, przejawiać brak zainteresowania światem zewnętrznym oraz cierpieć na silne stany depresyjne.
Choć termin ten wyszedł z użycia, można go porównać do współczesnych pojęć depresji klinicznej lub dystymii, zwłaszcza w ich bardziej przewlekłych i ciężkich formach. Współczesna psychiatria posługuje się precyzyjniejszymi kategoriami diagnostycznymi, takimi jak zaburzenie depresyjne nawracające, depresja jednobiegunowa czy depresja psychotyczna, które lepiej oddają złożoność problemu.
Objawy lypemanii
Lypemania potwierdzana była u osób, które przejawiały głęboki, długotrwały smutek. Stan przygnębienia i rozpaczy, który utrzymywał się przez długi czas, często bez wyraźnej przyczyny.
Innym objawem w powyższych zaburzeniach jest anhedonia (utrata zdolności do odczuwania przyjemności). Osoba, której dotknęła lypemania, przestaje czerpać radość z czynności, które wcześniej sprawiały jej przyjemność (np. hobby, kontakt z bliskimi, jedzenie).
Pesymistyczne myśli i poczucie beznadziei to kolejny objaw lypemanii, tak, jak niska samoocena i poczucie winy. Chorzy uważają się za nieudolnych, bezwartościowych i takich, którzy zawodzą najbliższych.
Zmniejszona energia, częste wyczerpanie fizyczne oraz zmiany apetytu to kolejne objawy. Chorzy mogą całkowicie odmawiać jedzenia, przez co gwałtownie tracą na wadze, lub odwrotnie - jedzą kompulsywnie, co przyczynia się do przyrostu masy ciała.
Nierzadko zaburzeniom psychicznym towarzyszą zaburzenia snu i koncentracji, a także utrata zdolności do podejmowania decyzji. Najgroźniejszym objawem lypemanii są myśli samobójcze oraz ich realizacja.
Niektórzy badacze sugerują, że lypemania mogła obejmować także inne zaburzenia psychiczne, np. depresję psychotyczną, w której występują urojenia winy, nicości lub myśli prześladowcze. Jednak w klasycznych opisach Esquirola lypemania była definiowana głównie jako przewlekła, ciężka depresja, często bez objawów psychotycznych.
Dziś pojęcie lypemanii praktycznie wyszło z użycia, ale jego objawy pokrywają się z kryteriami diagnostycznymi zaburzeń depresyjnych w DSM-5 i ICD-11. Jeśli ktoś zauważa u siebie podobne symptomy, należy skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą.
Pod względem naukowym lypemania jest historyczną ciekawostką, ponieważ obecnie dysponujemy lepszymi narzędziami diagnostycznymi i dokładniejszym nazewnictwem (np. zaburzenie depresyjne nawracające, depresja psychotyczna). Jednak problemy, które kryły się za tym pojęciem, są nadal aktualne - depresja pozostaje jednym z najpowszechniejszych zaburzeń psychicznych na świecie.
Współczesna psychiatria potrafi skuteczniej leczyć te stany, ale ich istota pozostaje taka sama. To pokazuje, że chociaż terminologia się zmienia, ludzkie cierpienie emocjonalne trwa od wieków i nadal wymaga szczególnej uwagi.
CZYTAJ TAKŻE:
To chandra, depresja czy może coś innego? Czy istnieją badania na depresję?
Chorujące ciało skrywa podstępny typ depresji. Psycholog: Kryje się za maskami
To nie jest przewrażliwienie ani przesadzanie. Czym są zaburzenia integracji sensorycznej?
