Pracoholizm, zakupoholizm, seksoholizm. Komu grożą zachowania kompulsywne?

Zachowania kompulsywne to powtarzające się czynności, które mają charakter przymusu. Ich głównym celem jest zneutralizowanie obsesyjnych myśli i pozbycie się uczucia lęku. Jak pokazują badania, problem ten dotyczyć może 2-3 proc. populacji. Zachowania kompulsywne są często charakterystyczne dla uzależnień. To nagły impuls, który popycha chorego do irracjonalnego lub szkodliwego działania. Nieprzyjemne są nie tylko skutki zachowań kompulsywnych, ale i same natrętne myśli, które wzbudzają niepokój i poczucie lęku.

Jakie jest źródło zachowań kompulsywnych? Jak do tej pory nie udało się ustalić konkretnej przyczyny. Wśród możliwych przyczyn wymienia się zmiany w obrębie mózgu czy obniżony poziom serotoniny, ale istotne mogą być także czynniki środowiskowe. Chodzi m.in. o przeżyte traumy, dorastanie w trudnej rodzinie czy doświadczenie przemocy i molestowania seksualnego. Wiele wskazuje na to, że zachowania kompulsywne mogą mieć również podłoże genetyczne.

Nie ma wątpliwości, że na wystąpienie zachowań kompulsywnych szczególnie narażone są osoby o konkretnych cechach osobowości. Dotyczyć to może takich cech jak: perfekcjonizm, niskie poczucie własnej wartości, nieśmiałość, uczucie bezradności, ostrożność, przezorność oraz nadmierna dbałość o innych. Wyróżnić można również kilka typów zachowań kompulsywnych. Poniżej znajdziesz te najpowszechniejsze. 

Kompulsywny charakter mają przede wszystkim zaburzenia odżywania. Dotyczyć może to zarówno kompulsywnego objadania się, które związane jest z przyjmowaniem niekontrolowanych ilości pokarmów w krótkim czasie, jak i bulimią oraz anoreksją, gdzie występować może nie tylko kompulsywne spożywanie posiłków, ale także i wymioty. Specjaliści ostrzegają, że problem zaburzeń odżywiania jest coraz poważniejszy i rośnie z roku na rok. Dziś mówi się, że anoreksja dotyczyć może 1-2 proc. dorosłych osób, jednak w przypadku młodzieży liczba ta jest znacznie większa - w tej grupie dotyka nawet 5-6 proc. osób. Podobne dane zaobserwowano w przypadku bulimii i kompulsywnego objadania się.

Szacuje się, że seksoholizm występować może u 2-4 proc. populacji. Warto wiedzieć, że seksoholizm nie odnosi się wyłącznie do kontaktów seksualnych. Do problemu zaliczane są także takie zachowania jak fantazjowanie, oglądanie pornografii czy cyberseks. Dla każdego z powyższych zachowań charakterystyczne jest wykonywanie kompulsywnych czynności, które mają na celu zrealizowanie wewnętrznego przymusu. Innym zachowaniem kompulsywnym, które bezpośrednio związane jest z seksoholizmem, jest uzależnienie od masturbacji.  

Zakupoholizm (inaczej kupnoholizm, kompulsywne zakupy) to przymus kupowania wielu przedmiotów. Definicja ta odnosi się także do kompulsywnych decyzji konsumenckich, np. zaciągania niekorzystnych kredytów konsumenckich, które mają pokryć ww. wydatki. Dla zakupoholizmu charakterystyczny jest fakt, że kupowane przedmioty zazwyczaj są całkowicie niepotrzebne. Często są one nieużywane lub pozostają na dnie szafy jeszcze z metką. W całym procesie kupowania najważniejszy jest krótkotrwały spadek napięcia psychicznego oraz poprawa samopoczucia po dokonaniu zakupu.

Z aktualnych badań CBOS wynika, że pracoholizmem może być zagrożonych nawet 2,5 mln Polaków. Pracoholicy to najczęściej osoby między 25. a 40. rokiem życia. Łączą ich takie cechy jak ambicja, perfekcjonizm, skłonność do rywalizacji, zagrożenie oraz silna chęć zrobienia kariery. Pracoholik odczuwa stały przymus wykonywania swojej pracy lub związanych z nią czynności. Dzieje się to kosztem czasu wolnego czy wakacji, ponieważ chory jest niezdolny do oderwania się od pracy.

Podstawą leczenia każdego z wymienionych zachowań kompulsywnych jest psychoterapia. Dobre efekty przynosi zwłaszcza terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym, który pomaga modyfikować zachowania chorego i uczyć się nowych reakcji na konkretne bodźce. 

CZYTAJ TAKŻE: 

Choroba afektywna dwubiegunowa - dolegliwość zdolnych i wybitnych

Jak żyje się, będąc uzależnionym od seksu i z uzależnionym od seksu?

Co miłość robi z męskim mózgiem?