Zaczyna się niewinnie. Tak rozpoznasz lekomana

Lekomania definiowana jest jako uzależnienie od leków, uznawane za chorobę mózgu, która wpływa na funkcjonowanie jednostki na wielu poziomach - fizycznym, emocjonalnym i społecznym. Osoby uzależnione często doświadczają silnego pragnienia przyjmowania farmaceutyków po to, by uniknąć konfrontacji z własnymi uczuciami.

Przy długotrwałym stosowaniu, organizm rozwija tolerancję na lek, a pożądane efekty są coraz słabiej odczuwane. Z tego powodu osoba uzależniona stopniowo zwiększa zażywaną dawkę, co może grozić zatruciem lub śmiercią. Najczęściej występuje uzależnienie od leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (przede wszystkim ze względu na ich łatwą dostępność), a także od środków: uspokajających, nasennych, dopingujących, przeczyszczających i hormonalnych.

Sam problem ma podobne mechanizmy, co inne uzależnienia np. alkoholizm, hazard lub narkomania. Szczególnie narażone są osoby, które straciły kontrolę nad swoim życiem, nie mają wystarczającego wsparcia ze strony otoczenia, czują się samotne, cierpią na przewlekłe bóle lub bezsenność. 

Mając do wyboru psychoterapię lub farmakoterapię pacjenci często decydują się na szybszą i łatwiejszą metodę, czyli leki. Mimo coraz większej popularyzacji znaczenia psychiatrii, wielu ludzi wciąż traktuje wizytę u specjalisty wyłącznie jako sposób na otrzymanie recepty. W niektórych przypadkach konieczne jest odbycie terapii po to, by zrozumieć, skąd wziął się problem i odkryć mechanizmy radzenia sobie z nim. Środki uspokajające, przeciwlękowe i nasenne nie usuwają przyczyny dolegliwości, a jedynie łagodzą objawy.

Najpierw rozwija się uzależnienie psychiczne a dopiero potem somatyczne. W pierwszej fazie odczuwa się przymus przyjmowania leków, z czasem w coraz większej ilości. Pozyskanie danej substancji staje się nadrzędnym celem życia, do tego dochodzą zmiany nastroju i osobowości. Zdarza się, że pacjent zwiększa częstotliwość wizyt u lekarzy po to, by uzyskać receptę. Otoczenie może nie dostrzegać problemu, wszystko przez to, że lekoman tłumaczy, że przyjmuje farmaceutyki ze względu na dręczące go dolegliwości. 

O nałogu fizycznym świadczy zmiana w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych w razie nieprzyjęcia leku, np. zaburzenia czynności serca lub oddychania. Do typowych objawów zespołu odstawiennego, który rozwija się gdy nie zażywa się leku, należą: lęk, drażliwość, bezsenność, zawroty głowy, drżenie i brak apetytu.

Zależności lekowe można podzielić na dwa typy: nałóg i przyzwyczajenie. Przez nałóg rozumie się przewlekłą intoksykację w wyniku powtarzającego się zażywania leku. Niesie to za sobą negatywne skutki, nie tylko dla uzależnionego pacjenta, ale i dla jego otoczenia. 

Natomiast przyzwyczajenie to stan spowodowany regularnym przyjmowaniem leku ze względu na jego pozytywne właściwości i poprawę nastroju. Przyzwyczajenie nie niesie za sobą negatywnych skutków społecznych.

Ponieważ nagłe odstawienie leków powoduje wystąpienie symptomów abstynencji, które trudno pokonać bez właściwego wsparcia, wiele osób nie potrafi zerwać z uzależnieniem.  Przewlekłe przyjmowanie farmaceutyków bez wskazań, prowadzi do:

• problemów zdrowotnych - nieprawidłowości w pracy wielu narządów (m.in. serca, płuc, wątroby i nerek), nadciśnienia tętniczego, problemów neurologicznych i ogólnego osłabienia organizmu;
• zaburzeń psychicznych - lekomania może powodować występowanie psychoz, sprzyjać alienacji, a także potęgować istniejące już choroby psychiczne;
• trudności w życiu społecznym - osoby uzależnione mają problem z utrzymaniem relacji interpersonalnych i stałego zatrudnienia, często cierpią na problemy finansowe;
• przedawkowania i śmierci - przedawkowanie może prowadzić do śmierci z powodu zatrzymania oddechu, zawału serca, lub innych powikłań. To jedno z najpoważniejszych i najbardziej niebezpiecznych skutków lekomanii.

Uzależnienie od leków wymaga specjalistycznego postępowania dostosowanego do indywidualnej sytuacji pacjenta. O całym procesie decyduje lekarz - psychiatra. Pierwszym krokiem jest zwykle odtrucie, podczas którego dąży się do zminimalizowania odczuwania objawów abstynencyjnych. Dany środek odstawia się zazwyczaj powoli, aż do kompletnej eliminacji. Po odtruciu i przywróceniu organizmowi homeostazy można przystąpić do właściwej części leczenia, czyli psychoterapii. Jeśli podejrzewasz o lekomanię osobę z twojego otoczenia, pamiętaj, by rozmawiać z nią spokojnie, unikając postawy oceniającej - okaż swoją troskę i przedstaw korzyści płynące z podjęcia walki z nałogiem.

CZYTAJ TAKŻE:

Chodzą do szkoły i pracy, a nocami płaczą. Depresja wysokofunkcjonująca jest inna

Uzależniają, zmieniają osobowość? Wokół antydepresantów narosło wiele mitów

Psychoza to nie tylko halucynacje. Po czym rozpoznać szaleństwo duszy?