Kiedy przysadka mózgowa wydziela za dużo hormonu wzrostu. Akromegalia

Akromegalia to choroba wywoływana przez nadmiar hormonu wzrostu - somatotropiny. Wydzielany on jest przez gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki mózgowej. Choroba występuje wyłącznie u dorosłych, ponieważ dotyka tylko osoby, u których zakończony jest już proces wzrastania kości. W przypadku dzieci i młodzieży mówimy o innym zaburzeniu - gigantyzmie. Ma ono jednak zupełnie inny przebieg niż akromegalia (dochodzi tam m.in. do nadmiernego wzrostu kości długich). 

Akromegalia jest bardzo rzadką chorobą. Każdego roku rozpoznaje się ją jedynie u około 3-4 pacjentów na milion osób. Jak pokazują badania, akromegalia znacząco obniża komfort życia i, co najważniejsze, skraca je. Pacjenci borykający się z problemem nadmiaru hormonu wzrostu mają dwukrotnie wyższe ryzyko wcześniejszej śmierci.

Tak jak wspomnieliśmy, przyczyną akromegalii jest nadmiar hormonu wzrostu. To z kolei może łączyć się z obecnością guza przysadki mózgowej - gruczolaka. Z badań wynika, że może on odpowiadać nawet za 98 proc. przypadków akromegalii. 

Inne, znacznie rzadsze możliwe przyczyny choroby to obecność nowotworów (chłoniaka, raka trzustki) oraz guzów w oskrzelach, trzustce i grasicy.

Najbardziej charakterystycznym objawem akromegalii jest zmiana w wyglądzie chorego. Zaobserwować można zwiększenie masy ciała, powiększenie rąk, stóp, żuchwy, ust, nosa, języka oraz wałów nadoczodołowych. W przebiegu akromegalii wystąpić może także nadmierne owłosienie. 

Dolegliwości te są nie tylko widoczne, ale, co najważniejsze, również odczuwalne dla pacjenta. Powiększenie języka może powodować np. problemy z mową lub bezdech senny. 

Pacjenci często skarżą się także na problemy ze wzrokiem (zwłaszcza ograniczone pole widzenia), co może mieć związek z powiększeniem wałów nadoczodołowych. Dodatkowe objawy może wywoływać także powiększenie narządów wewnętrznych.

Zmiana wyglądu nie jest jednak jedynym objawem akromegalii. U chorych występują także:

•    przerost i/lub deformacja kości,
•    bóle stawów i kości,
•    bóle głowy,
•    cukrzyca,
•    nietolerancja glukozy,
•    niedowłady,
•    kamica nerkowa,
•    zaburzenia miesiączkowania,
•    zaparcia,
•    bóle brzucha,
•    krew w kale,
•    polipy jelita grubego,
•    kolka nerkowa,
•    zmniejszone libido,
•    problemy z erekcją.
  
  

W diagnostyce akromegalii stosuje się oznaczenie stężenia hormonu wzrostu we krwi - zarówno w warunkach normalnych, jak i po obciążeniu glukozą oraz IGF-1 (insulinopodobnym czynnikiem wzrostu). To jedno z najważniejszy badań, ponieważ w przypadku akromegalii mamy do czynienia z sytuacją, w której glukoza nie jest w stanie zahamować wydzielania hormonu wzrostu. Dodatkowo u pacjentów przeprowadza się także badanie tomografem komputerowym lub rezonans magnetyczny.

Można wyróżnić trzy główne sposoby leczenia akromegalii: leczenie operacyjne (usunięcie gruczolaka), farmakologiczne (podawanie leków hamujących wydzielanie hormonu wzrostu) oraz radioterapię. 

Jak pokazują badania, największą skutecznością cechuje się leczenie operacyjne. Szacuje się, że w przypadku mikrogruczolaków można osiągnąć wyleczalność na poziomie 70-90 proc. W przypadku gruczolaków spada ona do 30-50 proc.

Trzeba mieć świadomość, że akromegalia jest poważną chorobą, która wymaga leczenia. Bagatelizowanie objawów i zbyt późne wykrycie ewentualnego guza skutkować może zmniejszeniem szansy na wyleczenie. Z kolei nieleczona akromegalia może prowadzić do wielu powikłań. U chorych mogą wystąpić: powiększenie tarczycy, nadczynność tarczycy, choroba zwyrodnieniowa stawów, nowotwory (m.in. tarczycy, jelita grubego, sutka), niewydolność serca, przerost serca, wady zastawek i udar mózgu.

Aleksandra Chruścielewska

Polecamy również:

Akromegalia, czyli "choroba wielkich ludzi"

Akromegalia - gigantyczne wyzwanie garstki chorych