Przyczyna swędzenia i plam na skórze. Co wywołuje pokrzywkę?

Pokrzywka to obrzęk środkowej warstwy skóry, nazywanej skórą właściwą. Wspólną cechą większości pokrzywek jest aktywacja mastocytów będących rodzajem komórek układu odpornościowego, które odgrywają kluczową rolę w reakcjach alergicznych. Uwalniają substancje pośredniczące w zapaleniu (m.in. histaminę), a to powoduje rozszerzenie i zwiększoną przepuszczalność naczyń, a co za tym idzie: powstanie bąbla pokrzywkowego.

Wiele czynników może być bodźcem indukującym mastocyty do działania. Są to przykładowo: alergeny, bodźce fizyczne, chemiczne czy neuronalne. W praktyce oznacza to, że objawy pokrzywki mogą wystąpić w związku z:

• infekcją,
• chorobami tarczycy,
• alergią na: pokarmy, pyłki, leki,
• ekspozycją na: zimno, ciepło, promieniowanie jonizujące, światło i po wysiłku fizycznym,
• lękiem lub depresją,
• zmianami hormonalnymi.

Pokrzywkę dzieli się na ostrą, trwającą mniej niż sześć tygodni, i przewlekłą, trwającą dłużej. Szacuje się, że pierwszej z nich w ciągu życia doświadczy ok. 25 proc. populacji, a przewlekłej ok. 1 proc. Ostrą pokrzywkę łatwiej połączyć z danym czynnikiem, np. jeśli dolegliwości pojawiły się po korzystaniu z jakiegoś detergentu lub zażyciu nowego leku, możesz spodziewać się, że to właśnie one stoją za nietypową reakcją. Natomiast przyczyny większości przypadków pokrzywki przewlekłej nie udaje się ustalić.

Pierwotnymi wykwitami w pokrzywce są wspomniane już bąble pokrzywkowe. Są różnej wielkości, swędzą lub pieką, a zazwyczaj otacza je dostrzegalne zaczerwienienie. Bledną pod uciskiem i znikają najczęściej w czasie krótszym niż doba. U 40 proc. pacjentów do objawów dołącza obrzęk naczynioruchowy, najczęściej obejmujący: twarz, kończyny i okolice stawów. 

Generalnie sama pokrzywka nie świadczy raczej o poważnej chorobie. Powód do niepokoju pojawia się, gdy nawraca, jest oporna na leczenie lub towarzyszy jej gorączka, ból stawów albo osłabienie.

Najważniejszym elementem postępowania diagnostycznego jest szczegółowo zebrany wywiad z pacjentem. Wszystko po to, żeby ustalić prawdopodobny czynnik wywołujący reakcję skórną.

Pokrzywka ostra zazwyczaj nie wymaga przeprowadzenia dalszych badań, w przeciwieństwie do pokrzywki przewlekłej. Czasami pacjent kierowany jest do stomatologa, laryngologa czy ginekologa lub urologa w celu znalezienia ognisk siejących. Sprawdza się u niego poziom określonych przeciwciał lub stężenia niektórych hormonów, wykonuje alergiczne testy skórne, a nawet badania RTG lub USG.

Nagle występujący i obszerny problem skórny może przerazić, a jeśli utrzymuje się przez długi czas, staje się przyczyną obniżonej samooceny albo powodem wstydu. Dlatego pacjenci chcą zwalczyć objawy i to możliwie jak najszybciej. Rzecz jasna stosowanie metod z niepewnych źródeł lub kuracja na własną rękę nie są najlepszym pomysłem. Nie dość, że najpewniej nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, to jeszcze mogą pogorszyć sytuację. Po pomoc należy udać się do lekarza. Podstawą jest unikanie czynników drażniących, o ile oczywiście uda się je zidentyfikować, i leczenie chorób współistniejących. Nie rekomenduje się stosowania leczenia miejscowego. Sprawdzają się za to leki przeciwhistaminowe drugiej generacji, które podaje się nawet w czterokrotnie większych dawkach. Niekiedy pacjentom zaleca się steroidy lub omalizumab, czyli rekombinowane przeciwciało. Żeby je dostać, chory powinien zostać włączony do programu lekowego.  

Większość pokrzywek ostrych znika samoistnie. Niestety pokrzywki przewlekłe utrzymują się lub nawracają przez kilka-kilkanaście lat. Średni czas trwania pokrzywki przewlekłej to od trzech do pięciu lat. 

Podsumowując: pokrzywka przewlekła sama w sobie zwykle nie jest niebezpieczna, ale wpływa znacząco na komfort osoby nią dotkniętej. Z tego powodu nie należy jej bagatelizować, szczególnie jeśli w ostrym stanie pojawiają się duszność i obrzęk w okolicy krtani lub języka. Pamiętaj, że przebieg choroby może być różnorodny - od niewielkich wykwitów skórnych, aż po zagrażające życiu reakcje anafilaktyczne.

Źródła:

M. Czarnecka-Operacz, Pokrzywka: od teorii do praktyki, "Dermatologia po Dyplomie" 2017, tom 8, nr 5.

J. Grabbe, Reakcje nietolerancji. Pokrzywka, w: Braun-Falco. Dermatologia, red. W.H.C. Burgdorf i in., red. emeryt. O. Braun-Falco, red. wyd. pol. W. Gliński i in., tłum. zbior., t. 2, wyd. 3, Lublin 2017.

R.J. Nowicki i in., Pokrzywka. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, "Alergologia Polska" 2020, tom 7, nr 1.

CZYTAJ TAKŻE:

Taki wygląd dłoni może świadczyć o problemach z wątrobą. Dwa istotne szczegóły

Najgorsze rzeczy, które szkodzą skórze. Wystrzegaj się w ciągu dnia i przed snem

Brak snu i stres? Nie tylko. Worki pod oczami mogą być sygnałem choroby