Potas pod lupą, czyli sześć powodów, dla których warto sprawdzić jego poziom w organizmie

Potas jest jednym z najistotniejszych kationów naszego ustroju. Zarówno jego niedobór jak i nadmiar stanowią potencjalne zagrożenie zdrowia i życia. W ludzkim organizmie pełni szereg rozmaitych funkcji, między innymi: 

• utrzymuje balans elektrolitów,
• zwiększa uwodnienie koloidów, 
• utrzymuje turgor komórek i odpowiednią ilość płynu wewnątrzkomórkowego, 
• stanowi kofaktor wielu enzymów, 
• odpowiada za przewodzenie impulsów w układzie nerwowym,
• odpowiada za kontakt układu nerwowego z komórkami mięśniowymi, 
• wpływa na wydzielanie hormonów, 
• utrzymuje równowagę kwasowo - zasadową, 
• odpowiada za ciśnienie krwi i filtrację kłębuszkową,
• wpływa na perystaltykę, 
• wpływa na akcję serca. 

Potas w płynie wewnątrzkomórkowym utrzymuje się w stężeniu około 140 mmol/l, z kolei w osoczu (czyli w badanych próbkach krwi) jego stężenie (tzw. kaliemia) powinno utrzymywać się w granicach 3.8 - 5.5 mmol/l. Potas pozakomórkowy (w tym ten zawarty we krwi) stanowi jedynie 1 - 2% całkowitej jego ilości w całym organizmie; dzieje się tak, ponieważ jest on głównym kationem przestrzeni wewnątrzkomórkowych. Przyjęło się, że - przy braku zaburzeń w równowadze kwasowo - zasadowej - zmiany stężenia potasu w osoczu krwi odpowiadają zmianom jego stężenia w organizmie. 

Jakie powody powinny nas skłonić do sprawdzenia swojego poziomu potasu? Część z nich może wydawać się oczywista, inne zwykle bagatelizujemy. Przedstawiamy 6 powodów, dla których warto oznaczyć stężenie potasu w osoczu krwi. 

Wskazaniem do oznaczenia poziomu potasu powinny być objawy sugerujące zaburzenia elektrolitowe. Zaliczamy do nich: przewlekłe zmęczenie i osłabienie, częste skurcze i drżenia mięśni, kołatanie serca, mrowienie i drętwienie kończyn. Objawy te mogą występować zarówno przy nadmiarze jak i niedoborze potasu, dlatego oznaczenie jego poziomu jest niezbędne do ustalenia kierunku leczenia. 

Niewyjaśnionego pochodzenia biegunki, wymioty czy nawet zaparcia powinny nas skłonić do oznaczenia poziomu potasu we krwi. Jest to istotne, ponieważ potas odpowiada częściowo za motorykę przewodu pokarmowego i zarówno nadmiar jak i niedobór potasu mogą wpływać na pracę przewodu pokarmowego. 

Osoby cierpiące na niektóre schorzenia przewlekłe powinny monitorować regularnie poziom potasu. Do schorzeń tych należą: 

• przewlekła choroba nerek - nerki filtrują potas: około 90% tego pierwiastka wydalane jest przez nerki z moczem. Zarówno zatrzymanie zbyt dużej ilości potasu jak i przefiltrowanie zbyt dużej ilości potasu będzie szkodliwe dla organizmu, dlatego osoby chorujące na przewlekłe schorzenia nerek powinny regularnie kontrolować potas. 
• niewydolność serca - potas wpływa na kurczliwość mięśni, w tym na mięsień sercowy. Regularne kontrole poziomu tego pierwiastka pozwolą mieć pod kontrolą pracę serca. 
• nadciśnienie tętnicze - odpowiedni poziom potasu wspomaga w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi, dlatego regularne jego monitorowanie pomoże w lepszej kontroli nad nadciśnieniem. 
  
• cukrzyca - szczególnie cukrzyca zagrożona wahaniami równowagi kwasowo - zasadowej - utrzymywanie regularnego poziomu elektrolitów, w tym potasu, wpływa na zachowanie równowagi kwasowo - zasadowej w organizmie. 

Stosowanie niektórych leków wpływa na gospodarkę potasową organizmu, dlatego regularnie kontrolować poziom potasu powinny osoby, stosujące: 

• leki moczopędne,
• inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), 
• sartany, 
• niektóre leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) 
• preparaty zawierające potas. 

Badanie poziomu potasu pomaga ocenić bezpieczeństwo terapii i w porę skorygować dawki leków. 

Sportowcy i osoby pracujące w wysokich temperaturach, a także osoby, które wykonują intensywną pracę fizyczną  - wszyscy ci powinni regularnie sprawdzać poziom potasu, zwłaszcza przy pojawieniu się takich objawów jak skurcze mięśni, drżenia i poczucie ogólnego osłabienia. 

Niektóre choroby endokrynologiczne, np. choroba Addisona, mogą powodować istotne zmiany stężenia potasu. Monitorowanie poziomu elektrolitów jest w takim przypadku niezbędne. 

Do badania poziomu potasu zwykle zaleca się bycie na czczo. Oznaczenie wykonuje się z próbki krwi żylnej. Wynik dostępny jest zazwyczaj tego samego dnia. Najczęściej badanie poziomu potasu wykonuje się wspólnie z oznaczeniem innych elektrolitów, takich jak sód, wapń, magnez, chlorki itp. Należy pamiętać że w sytuacjach ostrych (nagłe objawy, odwodnienie, zatrucia) badanie poziomu potasu odbywa się natychmiastowo, bez konieczności bycia na czczo. 

Źródła:

• Solnica B. (red.), Diagnostyka laboratoryjna, PZWL, Warszawa 2023 

• Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002. 

• Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023. 

CZYTAJ TEŻ:

Nauka potwierdza. Kawa to napój, który może poprawić zdrowie i wydłużyć życie

Częsta jazda na rowerze zmniejsza ryzyko choroby Parkinsona.

Niezwykły wpływ na mózgStan zapalny może się "ukrywać". Trzy badania, które wykryją zapalenie w organizmie