Ból gardła, kaszel, duszności, wymioty. To krztusiec
Krztusiec to choroba zakaźna, która najczęściej występuje u dzieci do czwartego roku życia. Objawia się silnym kaszlem, któremu towarzyszyć mogą duszności i wymioty. Skuteczną formą walki z chorobą jest szczepionka. Szczepienie przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi należy do obowiązkowych szczepień dzieci i młodzieży. Co jeszcze warto wiedzieć o krztuścu?
Krztusiec (inaczej koklusz) to ostra choroba zakaźna dróg oddechowych. Powodują ją pałeczki bakterii Bordetella pertussis. Choroba przenosi się drogą kropelkową. Do zarażenia może dojść podczas bezpośredniego kontaktu z chorym lub poprzez używanie należących do niego przedmiotów (ręczników, pościeli lub zabawek). Okres wylęgania Bordetella pertussis wynosi od pięciu do siedmiu dni. Krztusiec najczęściej występuje w okresie jesienno-zimowym. Choroba najczęściej rozpoznawana jest u maluchów do czwartego roku życia. Krztusiec, w przeciwieństwie do wielu chorób zakaźnych, nie daje pełnej odporności. Przebycie choroby nie wyklucza więc ponownego zarażenia.
Do 1960 roku krztusiec był powszechną chorobą, na którą co roku zapadało kilkadziesiąt tysięcy pacjentów. Wiele przypadków kończyło się zgonem. Sytuację poprawiły obowiązkowe szczepienia przeciwko krztuścowi (wprowadzone w 1960 roku), które znacząco obniżyły liczbę chorych. Niestety, od lat 90. w Polsce znów obserwujemy wzrost zachorowań. Każdego roku rozpoznaje się 2000-4000 przypadków choroby. Warto pamiętać, że choroba może mieć poważne powikłania, dlatego nie rezygnujmy z obowiązkowych szczepień. Tylko odpowiednia profilaktyka może zminimalizować ryzyko choroby.
Szczepionka przeciwko krztuścowi (a dokładniej mówiąc, szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi) należy do obowiązkowych szczepień dzieci i młodzieży. Aby utrzymać odpowiednią odporność przeciw krztuścowi, konieczne jest podane kilku dawek szczepionki: pierwszej - w ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia, drugiej - po skończeniu drugiego roku życia, trzeciej - po skończeniu 19. roku życia. U dorosłych konieczne jest podawanie dawek przypominających - co 10 lat. Szczepionka cechuje się dużą skutecznością i rzadko powoduje powikłania.
Do najpowszechniejszych odczynów poszczepiennych zaliczyć można ból w miejscu wkłucia, obrzęk i zaczerwienienie skóry. Znacznie rzadziej występują takie objawy jak zespół hipotoniczno-reaktywny, drgawki gorączkowe i ciężkie reakcje alergiczne.
Krztusiec początkowo bardzo często mylony jest z grypą lub przeziębieniem. Warto jednak pamiętać, że opisywane schorzenia zazwyczaj mijają po kilku dniach, krztusiec trwa znacznie dłużej. Przebieg choroby obejmuje trzy fazy, które różnią się objawami.
1. faza krztuśca (faza kataralna) - trwa do dwóch tygodni. W tym czasie wystąpić mogą stany podgorączkowe lub niewielka gorączka, nieżyt dróg oddechowych, osłabienie, ból gardła, katar, suchy kaszel (zwłaszcza w nocy) oraz zapalenie spojówek.
2. faza krztuśca (faza napadowego kaszlu) - trwa nawet 10 tygodni. W tym czasie dominuje charakterystyczny kaszel - napadowy (nawet 10 kaszlnięć) z bezdechem. Poza kaszlem wystąpić mogą także takie objawy jak wymioty, sinica, świszczący wdech i lepka plwocina.
3. faza krztuśca (faza zdrowienia) - trwa ok. dwa tygodnie. U chorego następuje stopniowe zmniejszenie intensywności kaszlu. W tym czasie pojawić się może jednak nasilenie innych objawów.
W rozpoznaniu choroby pomocne mogą być badania krwi - przede wszystkim na obecność przeciwciał pałeczki kokluszu. Leczenie opiera się głównie na antybiotykoterapii - zazwyczaj podaje się azytromycynę, klarytomycynę lub kotrimoksazol. Dodatkowo pomocne jest również leczenie objawowe. Chodzi przede wszystkim o leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwwymiotne.
Zdarza się, że krztusiec (w ostrej postaci) leczony jest również w warunkach szpitalnych. Niektórzy chorzy z napadowym kaszlem wymagają bowiem leczenia tlenem.
Jak każda choroba, krztusiec powodować może powikłania. Po zakończonym leczeniu u chorych wystąpić mogą takie schorzenia i objawy jak nietrzymanie moczu, bezdechy, omdlenia, wymioty, krwawienia z nosa, obrzęk twarzy, przepukliny, zapalenie płuc, niedotlenienie, wybroczyny na twarzy czy złamania żeber wynikające z uporczywego kaszlu, a także pękniecie tętniaka.
Czytaj także:
Choroba ma charakter piorunujący. Najczęściej atakuje małe dzieci
Ta choroba jest wielokrotnie bardziej zakaźna niż COVID-19 i nie zniknęła
