Spis treści:
- Sucha skóra, czyli co tak naprawdę dzieje się z naskórkiem
- Tarczyca: sucha skóra jako objaw niedoczynności
- Cukrzyca: skóra piecze i trudno się goi
- Nerki i wątroba: sucha skóra to sygnał z narządów filtrujących
- Autoimmunologia i zespół Sjögrena: sucho jest wszędzie
- Atopowe zapalenie skóry i łuszczyca: suchość częścią choroby
- Niedobory witamin i minerałów: skóra wysycha "od środka"
- Kiedy sucha skóra powinna zapalić w głowie czerwoną lampkę
- Co możesz zrobić od razu - wsparcie skóry i całego organizmu
Sucha skóra, czyli co tak naprawdę dzieje się z naskórkiem
Lekarze mówią o "xerosis cutis" albo o xerodermii, gdy skóra traci wodę i lipidy, a bariera ochronna przestaje działać tak, jak powinna. To nie tylko kwestia estetyki, ale realne uszkodzenie warstwy, która oddziela nas od świata zewnętrznego. Skóra staje się szorstka, napięta, może się łuszczyć i pękać, co z kolei zwiększa ryzyko stanów zapalnych i infekcji.
Czynniki zewnętrzne (suche powietrze, klimatyzacja, gorące kąpiele, detergenty) mogą wywołać problem, ale coraz więcej dowodów wskazuje, że przewlekła suchość skóry jest często objawem chorób ogólnoustrojowych. Zaburzenia hormonalne, choroby nerek, wątroby czy nieprawidłowa gospodarka cukrowa mogą latami dawać o sobie znać właśnie przez pogorszenie stanu skóry. Jeżeli więc pomimo pielęgnacji skóra nadal jest sucha, swędzi, pęka lub odczuwalne jest stałe "ściągnięcie", warto rozszerzyć diagnostykę.
Tarczyca: sucha skóra jako objaw niedoczynności
Jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej suchości skóry jest niedoczynność tarczycy. Hormony tarczycy regulują tempo odnowy komórkowej i produkcję łoju, dlatego gdy ich brakuje, skóra traci elastyczność, matowieje i zaczyna się łuszczyć. Zazwyczaj nie jest to jedyny znak ostrzegawczy. Niedoczynności bardzo często towarzyszy przewlekłe zmęczenie, senność, wrażliwość na zimno, problemy z utrzymaniem masy ciała i zaparcia. Wyraźne pogorszenie kondycji włosów i paznokci, a także obrzęk twarzy, chrypka i obniżony nastrój również należą do typowych objawów choroby.
Skóra w niedoczynności tarczycy może być nie tylko sucha, ale też zgrubiała i łuszcząca, zwłaszcza na łokciach, kolanach i łydkach. Niektórzy pacjenci zauważają także żółtawy odcień naskórka wynikający z gromadzenia karotenu. Jeśli sucha skóra idzie w parze z innymi opisanymi objawami, warto poprosić lekarza o badania hormonów tarczycy. Po wdrożeniu leczenia skóra często stopniowo wraca do lepszej kondycji.
Cukrzyca: skóra piecze i trudno się goi
Przewlekle podwyższony poziom glukozy uszkadza naczynia i nerwy, zaburza nawilżenie i funkcjonowanie gruczołów potowych oraz łojowych. U osób z cukrzycą skóra staje się cienka, pergaminowa, łatwo pęka i wyjątkowo wolno się regeneruje. Towarzyszyć temu mogą swędzenie i pieczenie, szczególnie na podudziach i stopach. Mikropęknięcia są w tej okolicy szczególnie niebezpieczne, bo mogą prowadzić do owrzodzeń, zwłaszcza jeśli współistnieje neuropatia.
Cukrzyca bywa podstępna - długo przebiega skąpoobjawowo. Suchość skóry, częste drobne infekcje, trudności z gojeniem ran czy przewlekły świąd mogą być jednymi z pierwszych sygnałów. Jeśli pojawiają się wraz ze wzmożonym pragnieniem i spadkiem energii, warto wykonać badania glukozy i hemoglobiny glikowanej.
Nerki i wątroba: sucha skóra to sygnał z narządów filtrujących
Skóra, nerki i wątroba są ze sobą ściśle powiązane. W przewlekłej chorobie nerek toksyczne produkty przemiany materii zaczynają się gromadzić, a jednym z najwcześniejszych objawów jest nasilony świąd i suchość skóry. U pacjentów dializowanych problem występuje bardzo często i związany jest z zaburzoną barierą naskórkową oraz mniejszą zawartością wody w skórze.
W tych przypadkach oprócz przewlekłej suchości mogą pojawić się także:
- obrzęki (np. pod oczami i wokół kostek)
- wyraźne zmęczenie i osłabienie
- zmiany w ilości oddawanego moczu
- podwyższone ciśnienie tętnicze
Podobnie w chorobach wątroby, zwłaszcza w cholestazie, skóra staje się wyjątkowo sucha i swędząca. To efekt gromadzenia się kwasów żółciowych, które pobudzają receptory odpowiedzialne za odczucie świądu. Kremy w takiej sytuacji pomagają jedynie objawowo, ponieważ kluczowe jest leczenie przyczyny.
Autoimmunologia i zespół Sjögrena: sucho jest wszędzie
Zespół Sjögrena kojarzy się głównie z suchością oczu i ust, ale w rzeczywistości choroba obejmuje także gruczoły łojowe i potowe, co prowadzi do wyraźnej suchości skóry. Pojawiają się pęknięcia, pieczenie i charakterystyczne uczucie napięcia, szczególnie na dłoniach i stopach. W chorobach autoimmunologicznych zaburzenia bariery naskórkowej są częste, dlatego suchość skóry może towarzyszyć także autoimmunologicznej niedoczynności tarczycy czy zapalnym chorobom jelit. Choć objaw nie jest spektakularny, ma duże znaczenie diagnostyczne.
Atopowe zapalenie skóry i łuszczyca: suchość częścią choroby
W atopowym zapaleniu skóry bariera naskórkowa jest osłabiona, przez co skóra szybciej traci wodę i staje się szorstka, swędząca i podatna na pękanie. U dorosłych zmiany pojawiają się głównie w zgięciach łokci, pod kolanami, na szyi, rękach i powiekach. W łuszczycy suchość wynika z przyspieszonego rogowacenia naskórka - tworzą się zgrubiałe, pokryte łuską ogniska zapalne. Obie choroby wymagają specjalistycznego leczenia dermatologicznego, ponieważ zwykłe balsamy poprawiają jedynie komfort, ale nie rozwiązują przyczyny.
Zobacz również:
Niedobory witamin i minerałów: skóra wysycha "od środka"
Niedobory witaminy B12, D, żelaza, cynku czy zdrowych kwasów tłuszczowych często objawiają się nadmierną suchością i świądem skóry. Gdy organizmowi brakuje tych składników, bariera lipidowa traci szczelność, a skóra staje się matowa, napięta i mniej odporna na czynniki zewnętrzne. Takim zmianom często towarzyszą bladość, zmęczenie, łamliwość włosów, pękające usta czy częstsze infekcje. Niedobory mogą wynikać z restrykcyjnych diet, zaburzeń wchłaniania lub długotrwałego przyjmowania niektórych leków, dlatego warto potwierdzić je badaniami.
Kiedy sucha skóra powinna zapalić w głowie czerwoną lampkę
Nie zawsze łatwo odróżnić zwykłą suchość od tej, która sygnalizuje chorobę. Powodem do czujności są sytuacje, gdy:
- suchość jest nagła, rozlana i obejmuje całe ciało
- problem trwa tygodniami mimo intensywnej pielęgnacji
- pojawiają się objawy ogólne, takie jak apatia, zmęczenie, obrzęki, zmiany masy ciała, problemy hormonalne
- skóra pęka, goi się bardzo wolno lub łatwo ulega infekcjom
- towarzyszy jej suchość oczu, ust lub dróg rodnych
W takich przypadkach najlepiej skonsultować się z lekarzem, który może zlecić badania krwi i ewentualnie skierować do specjalisty.
Co możesz zrobić od razu - wsparcie skóry i całego organizmu
Pielęgnacja nie rozwiąże problemu choroby, ale może znacząco poprawić komfort życia. Pomagają krótkie, letnie prysznice, delikatne środki myjące, regularne stosowanie emolientów oraz unikanie suchego, gorącego powietrza. Ważna jest też dieta bogata w zdrowe tłuszcze, witaminy i odpowiednie nawodnienie. To jednak tylko wsparcie - jeśli skóra długo pozostaje sucha mimo starań, warto sprawdzić przyczynę w gabinecie lekarskim.
Źródła:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hypothyroidism/symptoms-causes/syc-20350284
https://dermnetnz.org/topics/uraemic-pruritus
https://sjogrens.org/understanding-sjogrens/sjogrens-disease-signs-and-symptoms
https://diabetes.org/about-diabetes/complications/skin-complications
