Po kawie chce ci się spać? Oto dlaczego tak się dzieje
Kawa to napój, który ma dodawać energii. Dlaczego więc niektórzy po spożyciu kawy odczuwają senność i zmęczenie? W grę wchodzić może kilka czynników. Na co mamy wpływ, to dodatki do kawy. A inne przyczyny? Dlaczego kawa usypia? Odpowiadamy.
Wielu z nas sięga po filiżankę kawy, bo dostarcza ona kofeinowego zastrzyku energii, który pozwala przetrwać intensywny dzień. Kofeina, jako środek pobudzający, zwiększa aktywność mózgu i układu nerwowego. Podnosi też poziom kortyzolu i zwiększa produkcję adrenaliny. W umiarkowanych ilościach niweluje więc uczucie zmęczenia, poprawia czujność i koncentrację.
Zazwyczaj pierwsze efekty zaczynamy odczuwać już w ciągu 5-30 minut od spożycia kawy i mogą one długo się utrzymywać, ale wiele zależy od indywidualnych czynników, w tym masy ciała czy tolerancji na kofeinę. Osobom, które rzadko piją napoje zawierające kofeinę lub są na nią bardziej wrażliwe, wystarczy mała dawka. Z kolei osoby regularnie pijące kawę mogą stwierdzić, że potrzebują coraz mocniejszego napoju lub też spożywania go częściej niż dotychczas, aby uzyskać taki sam zastrzyk energii, jak wcześniej. Ważne, by nie przesadzić z ilością dostarczanej do organizmu kofeiny. Jak zauważają badacze, zdrowi dorośli nie powinni przyjmować więcej niż 400 mg kofeiny dziennie. To równowartość ok. czterech ośmiouncjowych filiżanek parzonej kawy. Osiem uncji płynu to z kolei w przeliczeniu ok. 240 ml. Krótkotrwałe efekty to jednak niewiele w porównaniu z długofalowymi skutkami dla organizmu (piszemy o tym m.in. w naszym artykule: Kawa przedłuża życie i chroni serce. Pij tylko taką).
Choć kawa ma zapewniać stosunkowo szybki zastrzyk energii, po jej spożyciu można odczuwać senność i zmęczenie. Dlaczego tak się dzieje? Sprawdźmy.
Lekarze i naukowcy, pytani o przyczynę odczuwania senności i zmęczenia po spożyciu kawy, wymieniają kilka przyczyn. Zwykle zaczynają od adenozyny.
Adenozyna to związek, który w naszym organizmie odpowiedzialny jest za wysyłanie sygnałów zmęczenia fizycznego i psychicznego. Kofeina blokuje jego działanie (jest blokerem receptora dla adenozyny), ale nie wpływa na zaprzestanie jego produkcji. Kiedy poziom kofeiny spada, związek ten ponownie zaczyna działać (w ilości skumulowanej), powodując zmniejszenie aktywności nerwowej w mózgu i związaną z tym senność. Dla większości z nas to sygnał, by sięgnąć po kolejną filiżankę kawy.
Kiedy pijemy kawę, kofeina pobudza nasze ciała do produkcji kortyzolu, tej samej substancji, którą wytwarzamy, gdy jesteśmy zestresowani lub przestraszeni. Podwyższony poziom kortyzolu m.in. zwiększa czujność, ale może również prowadzić do uczucia zmęczenia później, w ciągu dnia.
Jeśli regularnie spożywasz kawę lub dostarczasz organizmowi kofeinę w innej formie, z czasem możesz wytworzyć tolerancję na działanie kofeiny. Kofeina blokuje działanie adenozyny, a organizm może zacząć wytwarzać w odpowiedzi więcej receptorów adenozyny. Kiedy do tego dochodzi, standardowa dawka kawy przestaje wystarczać, działając mniej pobudzająco.
Jeśli pijesz kawę z dodatkiem substancji słodzących, możesz spojrzeć również na nie jako na potencjalnych winowajców. Jeśli nie słodzisz kawy, ale kawie towarzyszy słodka przekąska np. w postaci kawałka ciasta, wychodzi na to samo. Organizm przetwarza cukier znacznie szybciej niż kofeinę. Po zużyciu cukru może wystąpić spadek energii. Senność po wypiciu kawy może być również wywołana przez toksyczne metabolity grzybów, które obecne są w niektórych ziarnach kawy.
Jeśli regularnie spożywasz kawę, a następnie nagle przestaniesz, prawdopodobnie odczujesz skutki odstawienia kofeiny. Senność jest jednym z objawów odstawienia kofeiny, obok bólów głowy, nudności, drażliwości i niezdolności do koncentracji.
Osobom, które chcą odstawić kawę, zaleca się podejście stopniowe - ograniczanie spożycia kawy o ¼ filiżanki co dwa, trzy dni.
Czytaj także:
