Tak objawia się uczulenie na słońce. Może pokrzyżować plany na wakacje
Promienie słoneczne są potrzebne m.in. do syntezy witaminy D, utrzymania dobrego nastroju, regulacji cyklu snu i czuwania, stanowią też cenne wsparcie dla układu odpornościowego. Jednak niektórzy nie mogą wystawiać się na słońce, a wakacje spędzają raczej w cieniu parasola, aniżeli na plażowym ręczniku. Jednymi z przedstawicieli tej grupy, są osoby z uczuleniem na słońce. Ten nietypowy rodzaj alergii bywa bardzo problematyczny i to nie tylko latem. Z czym się wiąże? Jak się objawia? I czy można z nim walczyć?
Alergia na słońce, znana również jako nadwrażliwość na światło słoneczne lub fotodermatoza, to stan, w którym skóra reaguje nieprawidłowo na ekspozycję na promieniowanie słoneczne. Wyróżniamy:
- fotodermatozę idiopatyczną - powstaje bez żadnego konkretnego czynnika wyzwalającego, a raczej pozostaje on nieznany. Klasyfikuje się ją jako chorobę przewlekłą, dotykającą każdego rodzaju skóry;
- endogenną - może być spowodowana np. chorobami autoimmunologicznymi, lub stanowić efekt uboczny działania leków;
- egzogenną - jest związana z zewnętrznymi czynnikami, jej powstawanie stymulują niektóre substancje chemiczne zawarte w: kosmetykach, lekach, perfumach lub detergentach;
- genodermatozę - to jakiekolwiek uwarunkowane genetycznie choroby skóry.
Chociaż promieniowanie elektromagnetyczne jest kluczowym czynnikiem patogennym w przypadku pierwotnych fotodermatoz, wtórne choroby dające obraz uczulenia na słońce, mają zupełnie inne pochodzenie. Wtórne fotodermatozy są często cechą charakterystyczną chorób układowych, takich jak: toczeń rumieniowaty, nieprawidłowości metaboliczne (np. porfirie), lub zaburzenia naprawy DNA (skóra pergaminowata).
Zarówno rumień słoneczny, czyli najczęstsza reakcja uczuleniowa jak i pokrzywka słoneczna mają pewne cechy wspólne. Oba typy reakcji sprawiają, że skóra staje się: zaczerwieniona, jest bolesna i piecze. Dodatkowo rumieniowi słonecznemu towarzyszy czasem obrzęk i świąd. Warto wspomnieć o tym, że promieniowanie UV stwarza zagrożenie także dla osób dotkniętych łuszczycą, chorzy mogą obserwować wzmożone łuszczenie się skóry i pojawianie się czerwonych plam.
Dość ciekawie manifestuje się tzw. polimorficzna osutka świetlna (PMLE). Jej główne lokalizacje to górna część klatki piersiowej, górne części ramion, grzbiety dłoni, uda i boki twarzy.
Zmiany skórne ustępują samoistnie w ciągu kilku dni po przerwaniu ekspozycji na słońce i nie pozostawiają żadnych śladów. Wielu pacjentów rozwija tolerancję w trakcie słonecznego okresu roku, co oznacza, że ostatecznie nawet długotrwałe opalanie może być tolerowane później w sezonie. To również wyjaśnia, dlaczego przypadki PMLE odnotowuje się zwłaszcza wiosną lub wczesnym latem, ale nie w pełni lata, gdy promieniowanie słoneczne jest największe.
Jeżeli uczulenie na słońce objawia się jako uogólniona wysypka, nudności, zawroty głowy i trudności w oddychaniu, konieczne jest natychmiastowe wezwanie pomocy.
Aby ułatwić rozpoznanie alergii na słońce, dermatolog może przeprowadzić różne testy, w tym: fototesty, podczas których naświetla się skórę promieniowaniem UV w kontrolowanych warunkach i testy skórne, polegające na nakładaniu na skórę różnych substancji chemicznych w celu sprawdzenia, czy występuje reakcja nadwrażliwości. Wszelkie działania są poprzedzone wywiadem medycznym: lekarz zbiera szczegółowe informacje dotyczące objawów, czasu ich występowania, historii medycznej pacjenta oraz wszelkich czynników mogących wpływać na skórę, takich jak stosowanie leków, kosmetyków czy wcześniejsze reakcje alergiczne. Niezmiernie ważne jest także badanie fizykalne.
W bardzo rzadkich przypadkach lekarz może zdecydować się na pobranie małego wycinka skóry, w celu przeprowadzenia badań histopatologicznych, które mogą pomóc w wykluczeniu innych schorzeń skórnych.
Najskuteczniejszą metodą leczenia alergii na słońce jest unikanie ekspozycji na alergen, czyli promienie UV. Dla osób, które nie mogą schronić się w cieniu lub u których reakcja nadwrażliwości jest bardzo silna, można zastosować leki przeciwhistaminowe, takie jak loratadyna, feksofenadyna i cetyryzyna. Użyteczne bywają również: kortykosteroidy, takie jak prednizon, kremy łagodzące świąd, albo terapia immunologiczna (zastrzyki z omalizumabem), ewentualnie fototerapia, czyli długoterminowe leczenie polegające na wielokrotnej ekspozycji na światło, mające za zadanie poprawę tolerancji skóry.
Jeżeli fotodermatoza to także twój problem, powinieneś zdecydowanie ograniczać wychodzenie na zewnątrz między 10 a 16, czyli wtedy kiedy słońce zwykle świeci najsilniej. Oczywiście nie zawsze jest to możliwe, dlatego zaopatrz się w przewiewne koszulki z długim rękawem i długie spodnie, kapelusze z szerokim rondem oraz okulary przeciwsłoneczne. Niezmiernie ważne jest także używanie kremów z filtrem UV i to nie tylko latem, ale przez cały rok. Krem powinien być nakładany za każdym razem, gdy spływa np. w efekcie intensywnego pocenia się lub pływania.
Źródła:
Lehmann P, Schwarz T. Photodermatoses: diagnosis and treatment. Dtsch Arztebl Int. 2011
Harris BW, Crane JS, Schlessinger J. Solar Urticaria. 2023
CZYTAJ TAKŻE:
Tak organizm daje znać, że ma jej za dużo. Witamina D3 w nadmiarze szkodzi
Ważny znak od organizmu. Może oznaczać alergię, ale też problemy z wątrobą czy nerkami
Te produkty nasilają nietolerancje histamin. Po spożyciu spodziewaj się przykrych objawów
