Spis treści:
- Co to jest zespół przewlekłego zmęczenia?
- Przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia
- Jak objawia się zespół przewlekłego zmęczenia?
- Jak radzić sobie z ME/CFS na co dzień?
- Uwaga na aktywność fizyczną
- Czy istnieje skuteczne leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia?
- Profilaktyka i nadzieje na przyszłość
Co to jest zespół przewlekłego zmęczenia?
Według różnych danych od 0,7 do - 2 proc. populacji codziennie wstaje z łóżka z poczuciem niewystarczającej ilości snu, nie ma ochoty na nic, jest rozkojarzona, obolała i łatwo się męczy. 80 procent z tych osób nie wie, że to nie brak wypoczynku, a choroba - zespół przewlekłego zmęczenia. Szacuje się, że problem dotyczy od 1 miliona do ponad 5 milionów osób na świecie, w tym około 3 milionów w Europie. Na wyobraźnię działają zwłaszcza dane z USA, gdzie na ME/CFS (myalgic encephalomyelitis/ chronic fatigue syndrome) choruje tam ponad 2,5 mln osób, z których ok. 25 proc. przez długi czas przykutych jest do łóżka
- Zespół przewlekłego zmęczenia to ciężka, wieloukładowa choroba przewlekła, która charakteryzuje się występowaniem nieuzasadnionego, stałego lub nawracającego uczucia zmęczenia u osoby negującej podobne objawy w przeszłości - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Beata Tarnacka, Kierownik Kliniki Rehabilitacji Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. Choroba została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jednostkę neurologiczną już w 1969 roku.
ME/CFS najczęściej dotyka osoby w najbardziej produktywnym okresie życia, a przypadki zachorowań odnotowuje się już u dzieci w wieku 2 lat. Obserwuje się dwa szczyty zachorowań: między 11 a 19 rokiem życia u młodszych pacjentów, między 30 a 39 rokiem życia u dorosłych. Co ciekawe, kobiety stanowią ponad dwie trzecie pacjentów cierpiących na tę chorobę.
Objawy zespołu przewlekłego zmęczenia mogą być efektem długotrwałej reakcji organizmu na infekcję, bakteryjną lub wirusową.
Przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia
Przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia jak dotąd nie są w pełni poznane, ale badania sugerują, że choroba może być związana z wcześniejszymi infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi, nadmierną reakcją układu odpornościowego, a także zaburzeniami w funkcjonowaniu mitochondriów.
- Objawy mogą być efektem długotrwałej reakcji organizmu na infekcję, nadmiernej aktywacji układu odpornościowego lub problemów z jego funkcjonowaniem, takich jak osłabiona aktywność komórek odpornościowych (tzw. komórek NK). Im większe osłabienie tych komórek, tym cięższy przebieg choroby - zwraca uwagę profesor Tarnacka. I wskazuje na związek wystąpienia zespołu przewlekłego zmęczenia z przebytym zakażeniem wirusem Epstein-Barr, cytomegalii, herpeswirus a6, wirusea Coxsackie, enterowirusm, adenowirusem czy parwowirusem B19. - Czasami także bakteria Borrelia burgdorferi (wywołująca boreliozę) może być związana z wystąpieniem tej choroby - dodaje specjalistka.
Jak objawia się zespół przewlekłego zmęczenia?
Do najczęstszych objawów należą przewlekłe uczucie zmęczenia, bóle mięśni, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i pamięcią, a także nietolerancja wysiłku fizycznego i psychicznego. To jednak nie zamyka ich listy.
Do możliwych objawów ME/CFS należą:
- przewlekłe, głębokie uczucie zmęczenia,
- nieregenerujący sen,
- bóle i zawroty głowy, bóle gardła, bóle mięśni (przypominające objawy grypy),
- parestezje (mrowienie, drętwienie),
- nadwrażliwość na dźwięki i szumy uszne,
- osłabienie koncentracji oraz pamięci,
- chwiejność emocjonalną i zaburzenia funkcji poznawczych,
- bladość skóry,
- częstsze oddawanie moczu,
- nadmierna potliwość,
- tachykardia ortostatyczna (przyspieszone tętno po wstaniu),
- zaparcia, nudności, dreszcze,
- nietolerancja niektórych pokarmów lub substancji chemicznych.
Jak radzić sobie z ME/CFS na co dzień?
Kluczowe znaczenie w radzeniu sobie z ME/CFS ma zarządzanie energią oraz odpowiednie planowanie aktywności. - Radzenie sobie z ME/CFS wymaga wprowadzenia strategii zarządzania energią i codziennymi aktywnościami, aby unikać nasilenia objawów, szczególnie powysiłkowego nasilenia zmęczenia (PEM) - podkreśla prof. Tarnacka. Zaleca ona prowadzenie dzienniczka aktywności, dostosowanie tempa do swoich możliwości oraz regularny odpoczynek przed wymagającymi zadaniami.
Zespół przewlekłego zmęczenia jest jedną z nielicznych jednostek chorobowych, gdzie aktywność fizyczna potrafi szkodzić
Uwaga na aktywność fizyczną
Aktywność fizyczna jest zarówno wyzwaniem, jak i kluczowym elementem terapii. - Zespół przewlekłego zmęczenia jest jedną z nielicznych jednostek chorobowych, gdzie aktywność fizyczna potrafi szkodzić. Granica pomiędzy aktywnością, która pomaga, a tą, która szkodzi, jest bardzo cienka - tłumaczy Daniel Szewczyk, fizjoterapeuta z Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
Ekspert podkreśla, że kluczowe jest indywidualne podejście. - Na początku powinniśmy dobierać aktywności o niedużej intensywności, np. kilkuminutowy spacer. Ważne jest, aby aktywność była dla pacjenta przyjemna i pozwalała łatwo monitorować poziom zmęczenia - mówi Szewczyk.
Czy istnieje skuteczne leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia?
Obecnie nie ma jednej skutecznej metody leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia. Terapia skupia się głównie na łagodzeniu objawów. Stosuje się m.in. rehabilitację, terapię poznawczo-behawioralną oraz suplementację witaminami i minerałami. - Efektywność leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia jest ograniczona i zróżnicowana. Nie istnieje uniwersalna terapia, która całkowicie eliminuje chorobę - przyznaje prof. Tarnacka. Dodaje jednak, że dzięki świadomej diagnozie, odpowiedniemu wsparciu i strategiom zarządzania energią, można znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Profilaktyka i nadzieje na przyszłość
Choć nie można całkowicie zapobiec ME/CFS, eksperci zalecają unikanie nadmiernego wysiłku, dbanie o odpoczynek oraz prowadzenie zdrowego stylu życia. Postęp w badaniach nad chorobą daje nadzieję na lepsze zrozumienie jej mechanizmów i skuteczniejsze metody leczenia w przyszłości.
CZYTAJ TAKŻE:
Chodzisz spać po godz. 1 w nocy? Jesteś w grupie zwiększonego ryzyka
Godzina wstawania odbija się na zdrowiu. Będziesz zaskoczony, jak działa zegar biologiczny człowieka
Pierwszy rzut choroby mylą ze zmęczeniem. Neurolog: "diagnoza SM to już nie wyrok"
