Wywołuje zawroty głowy i mroczki przed oczami. Uważaj przy zmianie pozycji

O hipotensji ortostatycznej mówimy wtedy, gdy dochodzi do obniżenia ciśnienia skurczowego o 20 mmHg lub więcej, a rozkurczowego 10 mmHg i więcej w przeciągu trzech minut od zmiany pozycji ciała z leżącej lub siedzącej do stojącej, lub po podniesieniu głowy do 60 stopni w teście pochyleniowym. 

Kiedy dochodzi do nagłej zmiany pozycji ciała, dochodzi do przemieszczania krwi wewnątrz organizmu człowieka. W pozycji stojącej aż 500-1000 ml krwi przepływa do jamy brzusznej oraz kończyn dolnych, zgodnie z siłą grawitacji. To z kolei powoduje, że dochodzi do zmniejszenia ukrwienia innych narządów, na przykład mózgu, bo pomimo pobudzenia współczulnego układu nerwowego, który prowadzi do przyspieszenia akcji serca i zwiększenia ilości "pompowanej" krwi, nie udaje się skompensować objętości krwi, która szybko przemieszcza się pod wpływem grawitacji właśnie do jamy brzusznej i kończyn dolnych. 

Po zmianie pozycji z leżącej lub siedzącej na stojącą, gdy dochodzi do nagłego obniżenia ciśnienia tętniczego, występują charakterystyczne objawy: 

• zawroty głowy, 
• uczucie "pustki w głowie", 
• nagłe uczucie spadku siły, 
• problemy z widzeniem, "gwiazdki" przed oczami, 
• ból w obręczy barkowej, 
• bóle w klatce piersiowej, 
• chwilowe uczucie duszności.

Objawy związane ze spadkiem ciśnienia są przemijające i nie wymagają żadnej interwencji. Pojawiają się do trzech minut od zmiany pozycji ciała i trwają krótko. Niebezpieczne są jednak omdlenia, które mogą występować na skutek hipotensji ortostatycznej. Na skutek omdlenia może dojść do niekontrolowanego upadku, co z kolei może prowadzić do urazów. Najczęściej są to urazy głowy, a wysokim ryzykiem u osób starszych są złamania w obrębie stawów biodrowych. 

Nawet 20 proc. populacji po skończeniu 65. roku życia doświadcza hipotensji ortostatycznej, ale zdarza się ona także wśród osób młodszych. 

Może ona wynikać z przyczyn neurogennych oraz nieneurogennych. 

Neurogenna postać hipotensji pojawia się na skutek: 

• choroby Parkinsona, 
• cukrzycy, 
• amyloidozy, 
• neuropatii związanej z chorobą nowotworową. 

Hipotensja ortostatyczna, której podłożem nie są choroby neurologiczne, może pojawić się u każdego m.in. w przebiegu: 

• odwodnienia, 
• anemii, 
• ciąży lub w okresie połogu, 
• niedoboru witaminy B12, 
• przyjmowania niektórych leków,
• hiperglikemii, 
• nadużycia alkoholu, 
• niewydolności żylnej, 
• niewydolności serca, 
• niedoczynności tarczycy.

Leczenie hipotensji ortostatycznej opiera się na łagodzeniu objawów, by poprawić komfort życia pacjenta i zapobiegać omdleniom, które mogą prowadzić do urazów. 

Przede wszystkim lekarz zbiera wywiad, ustalając potencjalne przyczyny wystąpienia hipotensji ortostatycznej. Należy wziąć pod uwagę wszystkie leki, jakie przyjmuje pacjent, w tym leki na nadciśnienie, przeciwdepresyjne, ale też leki stosowane w astmie oskrzelowej lub przeciwbólowe. 

Konieczna jest modyfikacja stylu życia. Pacjenci powinni odpowiednio się nawadniać i regularnie uprawiać aktywność fizyczną, dostosowaną do ich możliwości. Dzięki temu krew będzie krążyć sprawniej, poprawi się także praca mięśnia sercowego. 

Zwiększona podaż soli w diecie może łagodzić objawy hipotensji ortostatycznej, ale pacjenci z chorobami serca lub nerek zawsze powinni skonsultować to z lekarzem. 

Istotne jest także to, jak chory dokonuje zmiany pozycji ciała. Należy robić to wolniej i etapami - podnosząc się z łóżka lub krzesła, nie należy robić tego gwałtownie. Dzięki temu spadek ciśnienia nie będzie aż tak odczuwalny przez chorego i spadnie ryzyko omdlenia. 

U niektórych osób może dojść do spadku ciśnienia także po posiłku - gromadząca się krew w obrębie jamy brzusznej może powodować nagłe osłabienie oraz zawroty głowy. Objaw ten najczęściej występuje u osób  chorobami neurologicznymi. Ważne jest zatem spożywanie niewielkich porcji, ale częściej, by uniknąć objawów hipotensji. 

W przypadku, gdy objawy hipotensji nasilają się, a chory nie ma możliwości się położyć (np. znajduje się w miejscu publicznym), należy kucnąć z pochyloną głową między nogami lub schylić się, jak do wiązania sznurowadeł. To ważne, by zwiększyć przepływ krwi w naczyniach mózgowych i nie doprowadzić do utraty przytomności.

Źródła:

1. Hipotonia ortostatyczna i nadciśnienie tętnicze w pozycji leżącej w pierwotnych zaburzeniach autonomicznych. Patofizjologia, diagnostyka i leczenie, Tomasz Tykocki, Krystyna Guzek, Paweł Nauman, Kardiologia Polska 2010; 68, 9: 1057-1063;
2. https://smif.com.pl/files/articles/85/110_04-09.pdf
3. https://www.mp.pl/geriatria/wytyczne/316837,hipotensja-ortostatyczna.

CZYTAJ TAKŻE:

Anemia to nie tylko brak żelaza w organizmie. Potencjalne przyczyny niedokrwistości

Odwodnienie organizmu - przyczyny, skutki, zapobieganie. Ile wody potrzebuje nasz organizm?

Nadmiar szkodzi sercu, mózgowi i żołądkowi. Tym zastąpisz niezdrową sól