Czerniak oka - najczęstszy nowotwór narządu wzroku
Czerniak to nowotwór kojarzony głównie ze skórą. To dlatego, że w ok. 90 proc. przypadków rozwija się na jej powierzchni - przede wszystkim na nogach, plecach i karku. Jednak warto wiedzieć, że może wystąpić także w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej. Ten ostatni - czerniak oka, znany też jako czerniak błony naczyniowej, to najczęściej diagnozowany nowotwór narządu wzroku u dorosłych. Jakie daje objawy? Oto co musisz wiedzieć o czerniaku oka.
Czerniak to bardzo agresywny nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych - melanocytów. Melanocyty występują w skórze (to za sprawą wytwarzanej przez nie melaniny skóra po kontakcie z promieniami słonecznymi ciemnieje), ale też w obrębie naczyniówki, tęczówki i ciała rzęskowego w oku.
Czerniak oka (czerniak błony naczyniowej) diagnozowany jest rzadko, jednak jest to najczęściej występujący nowotwór w obrębie gałki ocznej, jeśli chodzi o dorosłych. Wykrywany jest zwykle u osób mających średnio 60 lat.
Większość czerniaków oka powstaje w części oka, której nie widać, kiedy patrzymy w lustro. Bardzo rzadko nowotwór dotyczy spojówki czy powieki. W 80 proc. przypadków umiejscowiony jest w naczyniówce. Zazwyczaj nie powoduje wczesnych objawów lub są one niecharakterystyczne. Wszystko to sprawia, że bardzo trudno go wykryć, a tylko dzięki wczesnemu rozpoznaniu i wdrożeniu odpowiedniego leczenia istnieje szansa na oszczędzenie gałki ocznej.
Nie jest jasne, co powoduje czerniaka oka. Wśród czynników ryzyka tego nowotworu znajdziemy jednak:
- predyspozycje genetyczne;
- nadmierną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (ten czynnik wymieniany jest wśród potencjalnych przyczyn czerniaka oka, ale nie wyjaśniono dotąd tak naprawdę jego znaczenia);
- jasny kolor oczu (oczy niebieskie, zielone, szare);
- jasną karnację;
- wiek (ryzyko czerniaka oka wzrasta wraz z wiekiem);
- nieprawidłową pigmentację skóry obejmującą powieki i sąsiednie tkanki oraz zwiększoną pigmentację błony naczyniowej oka.
Do grupy osób szczególnie narażonych na wystąpienie nowotworu oka należą spawacze.
Czerniak oka we wczesnym stadium rozwoju zwykle nie powoduje żadnych objawów. Kiedy się pojawiają, najczęściej są to:
- wrażenie, że coś lata nam przed oczami (męty w oku),
- pogorszenie ostrości wzroku (słabe lub niewyraźne widzenie),
- pojawienie się ubytków w polu widzenia,
- rosnąca, ciemna plama na tęczówce,
- zmiana kształtu źrenicy,
- ból gałki ocznej.
Czerniak oka bardzo często wykrywany jest przypadkiem. Podkreśla się więc, by regularnie badać wzrok, a w przypadku wystąpienia niepokojących objawów nie zwlekać z wizytą u specjalisty.
Do badań wykorzystywanych w celu wykrycia czerniaka oka należą: biomikroskopia (badanie w lampie szczelinowej służące m.in. ocenie przedniej części gałki ocznej), oftalmoskopia (badanie dna oka) czy USG oka. Zastosowanie znajdują również: angiografia fluoresceinowa, autofluorescencja dna oka i optyczna koherentna tomografia dna oka. Biopsja oka zwykle nie jest wymagana.
Konieczne są też takie badania jak choćby rezonans magnetyczny, które wykluczą potencjalne przerzuty. Czerniak oka może dać przerzuty m.in. do wątroby, płuc, nerek, kości czy mózgu.
To, jakie metody leczenia czerniaka oka zostaną zastosowane, zależy od dokładnej lokalizacji czerniaka, jego rozmiarów i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Celem jest zachowanie zmysłu wzroku i zapobieganie powstawaniu przerzutów nowotworu z gałki ocznej do innych części ciała.
Im wcześniej czerniak oka zostanie wykryty, tym większe szanse na to, że leczenie przyniesie oczekiwane rezultaty.
W leczeniu czerniaka oka stosuje się m.in. brachyterapię. "Promieniowanie jest uwalniane z aplikatorów w kształcie płytek zawierających promieniotwórczy izotop jodu 125 lub rutenu 106, które emitują odpowiednio promieniowanie gamma lub beta. Płytki te naszywa się na twardówkę nad podstawą guza i usuwa kilka dni później, gdy ognisko nowotworu otrzyma wymaganą dawkę promieniowania wynoszącą co najmniej 80 Gy" - wyjaśnia w artykule pt. "Czy miejscowe leczenie czerniaka błony naczyniowej oka wpływa na przeżycie chorych?" prof. Bertil Damato. Metoda ta pozwala lepiej zachować zdolności widzenia u pacjenta, jednak trzeba zaznaczyć, że nie jest wolna od powikłań.
Alternatywą dla brachyterapii jest radioterapia protonowa (protonoterapia). Inne często stosowane opcje to leczenie laserem i leczenie chirurgiczne - usunięcie części lub całego oka.
CZYTAJ TAKŻE:
