Spis treści:
- Czerniak - dlaczego jest tak groźny?
- Kto jest najbardziej narażony na czerniaka?
- Jak rozpoznać czerniaka na skórze?
- Gdzie szukać czerniaka?
- Podejrzenie czerniaka - co robić?
Czerniak - dlaczego jest tak groźny?
Czerniak wywodzi się z melanocytów - komórek pigmentowych wytwarzających barwnik zwany melaniną. To nowotwór o wysokim stopniu złośliwości zaliczany do najbardziej agresywnych i zabójczych. Cechują go: szybki i dynamiczny wzrost, zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się na inne narządy i wysoka odporność na leczenie. Wcześnie wykryty jest jednak prawie w 100 proc. wyleczalny.
Czerniak nie jest nowotworem trudnym do zdiagnozowania (w większości przypadków dotyczy skóry, najczęściej pojawia się na odsłoniętych częściach ciała), a mimo to u wielu chorych wciąż wykrywany jest zbyt późno, w stadium zaawansowanym. Osoby, które w porę nie rozpoznają symptomów choroby lub je bagatelizują, pozwalają czerniakowi nie tylko rozrastać się na powierzchni skóry, ale przede wszystkim barierę skóry pokonać, a tym samym przedostać się komórkom nowotworowym do całego organizmu. Komórki czerniaka szybko zajmują kolejne organy, w tym wątrobę, płuca czy mózg. Czasem wystarczą trzy miesiące, by czerniak zaatakował cały organizm.
Kto jest najbardziej narażony na czerniaka?
Na czerniaka można zachorować w każdym wieku. U dzieci nowotwór ten diagnozowany jest rzadko, co jednak nie powinno uśpić naszej czujności. W ostatnich latach zwiększa się liczba małoletnich pacjentów z takim rozpoznaniem. Należy pamiętać też, że dzieci to grupa szczególnie narażona na poparzenia słoneczne. Jak podkreślają eksperci, osoby, które doznały poparzenia słonecznego przed 15. rokiem życia, mają pięciokrotnie wyższe ryzyko zachorowania na czerniaka w przyszłości.
Po 20. roku życia liczba przypadków czerniaka wyraźnie rośnie, ale najwięcej zachorowań notuje się u osób między 60. a 79. rokiem życia. Na czerniaka częściej chorują kobiety, ale większa umieralność występuje wśród mężczyzn.
Zobacz również:
Na czerniaka najbardziej narażone są osoby, które:
- regularnie przebywają w pełnym słońcu,
- korzystają z solarium,
- mają jasną karnację, rude lub blond włosy, niebieskie oczy, liczne piegi,
- mają dużą liczbę pieprzyków,
- słabo tolerują słońce,
- opalają się z trudem lub w ogóle,
- łatwo ulegają poparzeniom słonecznym,
- miały oparzenia słoneczne, szczególnie w dzieciństwie,
- wcześniej chorowały na czerniaka,
- mają w rodzinie bliskie osoby, u których zdiagnozowano czerniaka.
Jak rozpoznać czerniaka na skórze?
Czerniak może powstać na skórze wcześniej niezmienionej lub na podłożu już istniejących znamion barwnikowych. Niepokój powinna wzbudzić każda nowa zmiana, a także zmiana, która zaczyna różnić się od innych.
W rozpoznaniu czerniaka niezwykle pomocne jest "abecadło czerniaka". To pięć łatwych do zapamiętania cech:
- A jak asymetria - czerniak jest asymetryczny względem każdej osi w odróżnieniu do łagodnych zmian, zwykle okrągłych lub owalnych. Zmiana nowotworowa daje też nieregularny obraz, złożony z wyniosłości nazywanych wyspami. Czerniak to np. znamię "wylewające się" na jedną stronę;
- B jak brzegi poszarpane - brzegi czerniaka są poszarpane, nierównomierne i posiadają zgrubienia;
- C jak czerwony, czarny, niejednolity kolor znamienia - czerniak może mieć różnorodny kolor (czerwony, jasnobrązowy, a nawet czarny lub stalowy), przy czym rozkład barwnika jest nierównomierny - w jednym miejscu zmiana może być ciemniejsza, w drugim jaśniejsza;
- D jak duży rozmiar - zmiana jest większa od innych, ma zazwyczaj powyżej 0,5 cm;
- E jak ewolucja - chodzi o postępujące zmiany zachodzące w znamieniu, zmiany kształtu, granic, barwy, wielkości.
Gdzie szukać czerniaka?
Czerniaki mogą pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale najczęściej występują w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych - na nogach, z przodu i z tyłu, na plecach, karku, klatce piersiowej, brzuchu, ramionach i twarzy. U mężczyzn najczęściej lokalizują się na plecach i klatce piersiowej, z kolei u kobiet na ramionach i nogach. Czerniaki wykrywa się także na skórze głowy, która często nie jest odpowiednio chroniona przed działaniem słońca.
W miejscach, które tylko w niewielkim stopniu narażone są na kontakt z promieniami UV, czerniak również może się rozwinąć. Do takich miejsc zalicza się m.in. pośladki, przestrzenie między palcami, dłonie, czubki palców rak i nóg, paznokcie, a także stopy.
To niejedyne lokalizacje czerniaka. Czerniak może rozwinąć się też wewnątrz gałki ocznej, w jamie ustnej czy na błonach śluzowych narządów płciowych, żołądka, jelit i odbytu.
Podejrzenie czerniaka - co robić?
Pamiętaj - w przypadku czerniaka nie ma czasu do stracenia. Jeśli zauważyłeś u siebie podejrzaną zmianę, jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem. Podczas wizyty zostanie ona dokładnie sprawdzona za pomocą dermoskopu, podobnie inne zmiany na ciele. Nie martw się - badanie dermatologiczne jest bezinwazyjne i całkowicie bezbolesne. Na jego podstawie podejmowana jest decyzja, co dalej.
Jedną z kluczowych metod diagnozowania czerniaka jest badanie histopatologiczne. Pobiera się małą próbkę skóry i wysyła do laboratorium w celu analizy. Wynik badania da nam odpowiedź, czy to zmiana nowotworowa, czy nie. Przesądzi też o kolejnych krokach.
CZYTAJ TAKŻE:
Reguła CUBED. Po tym rozpoznaje się czerniaka paznokcia
Witamina D chroni przed czerniakiem skóry. Nowe badanie
Wykryli najmniejszy nowotwór świata. To nowy rekord Guinnessa
