Spis treści:
- Rola witaminy D. Do czego organizm potrzebuje witaminy D?
- Problem niedoboru witaminy D na świecie i w Polsce
- Witamina D a rak jelita grubego. Od dawna wiadomo, że istnieje związek
- Przeciwnowotworowe działanie witaminy D. Co mówią badacze?
- Nie tylko mniejsze ryzyko rozwoju raka?
- Jak dbać o odpowiedni poziom witaminy D?
Rola witaminy D. Do czego organizm potrzebuje witaminy D?
Witamina D jest jednym z kluczowych związków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Za najważniejszą z funkcji witaminy D uznawana jest jej rola w gospodarce wapniowo-fosforanowej, a tym samym w metabolizmie kości. Podkreśla się, że warunkuje rozwój i dojrzewanie szkieletu od życia płodowego do czasu zakończenia wzrastania. To jednak zaledwie ułamek tego, co "potrafi" i do czego jest organizmowi potrzebna. Witamina D ma także działanie immunomodulujące, obniża poziom cytokin prozapalnych przy jednoczesnym wzroście cytokin przeciwzapalnych, wykazuje działanie kardioprotekcyjne i aktywność biologiczną wobec układu nerwowego. Wyniki wielu badań sugerują również istnienie związku między stężeniem witaminy D w organizmie a występowaniem i przebiegiem chorób nowotworowych. Stwierdzono też zależność między niskim stężeniem witaminy D w osoczu a zwiększonym ryzykiem chorób autoimmunologicznych.
Problem niedoboru witaminy D na świecie i w Polsce
Niestety, niedobory witaminy D są powszechne w skali całego świata. Występują u kilkudziesięciu procent zdrowych ludzi w wielu krajach niezależnie od rasy, płci, a także wieku. W skali globalnej szacuje się, że częstość występowania niedoboru witaminy D waha się od 30 do 50 proc., przy czym w określonych populacjach wskaźniki te są jeszcze wyższe. W Polsce niedobory witaminy D to duży problem. Eksperci wskazują, że nawet 90 proc. Polaków uznawanych za zdrowych cierpi z powodu niskiego jej poziomu w organizmie.
Wiele czynników może przyczyniać się do niedoboru witaminy D, ale do najczęstszych zalicza się upośledzoną syntezę skórną i mały jej "dowóz" z pożywieniem.
Witamina D a rak jelita grubego. Od dawna wiadomo, że istnieje związek
W ostatnich latach coraz więcej badaczy skupia się w swoich pracach na przeciwnowotworowym działaniu witaminy D, jej możliwościach spowolniania progresji choroby, a także zwiększania przeżywalności pacjentów onkologicznych. Niedawna analiza opublikowana w czasopiśmie "Nutrients" omawia jej rolę w rozwoju raka jelita grubego, który, jak zauważają badacze, jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów na świecie - zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Coraz częściej dotyka też młodych dorosłych.
Zobacz również:
Niski poziom witaminy D od dawna wiązany jest z wyższym ryzykiem zachorowania na raka jelita grubego, więc nie jest to nowe zagadnienie. Dane z Nurses' Health Study wykazały np., że kobiety z najwyższym spożyciem witaminy D miały o 58 proc. niższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego w porównaniu z osobami z najniższym spożyciem.
Teraz jednak naukowcy dokonali dużego przeglądu dostępnych badań. Zebrali dowody z szeregu recenzowanych badań, w tym randomizowanych badań kontrolowanych, badań kohortowych i mechanistycznych badających związek między witaminą D a rakiem jelita grubego, by jeszcze lepiej zrozumieć i przedstawić przeciwnowotworowy wpływ "witaminy słońca". Przegląd obejmował kilkadziesiąt badań, a analizie poddano dane zebrane w sumie od ponad 1,3 mln uczestników.
Przeciwnowotworowe działanie witaminy D. Co mówią badacze?
Jak podkreślają naukowcy w najnowszej publikacji, badania wskazują, że utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy D może zmniejszać ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Kalcytriol, aktywna postać witaminy D, wywiera działanie przeciwnowotworowe poprzez kilka mechanizmów specyficznych dla tego nowotworu, w tym hamowanie proliferacji komórek nowotworowych, indukcję apoptozy, promowanie różnicowania komórkowego i antyangiogenezę.
"Kalcytriol reguluje geny zaangażowane w kontrolę cyklu komórkowego, apoptozę i odpowiedzi immunologiczne, wpływając jednocześnie na mikrośrodowisko guza poprzez mechanizmy autokrynne i parakrynne, które przyczyniają się do zahamowania wzrostu i progresji guza" - piszą. Aktywna postać witaminy D pomaga też utrzymać różnicowanie i integralność komórek nabłonka jelit i moduluje mikrobiom.
"Niedobór witaminy D zaostrza stan zapalny jelit i sprzyja rozwojowi raka jelita grubego, natomiast suplementacja znacząco łagodzi te skutki" - wskazują.
Kluczowe dla zapobiegania rozwojowi raka jelita grubego są właściwości immunomodulacyjne witaminy D. Odgrywają rolę w zmniejszaniu stanu zapalnego i wzmacnianiu odporności przeciwnowotworowej. Naukowcy podkreślają, że utrzymanie optymalnego poziomu witaminy D ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia stanu zapalnego i wzmocnienia funkcji odpornościowej, a tym samym do obniżenia ryzyka choroby.
Nie tylko mniejsze ryzyko rozwoju raka?
Autorzy publikacji zauważają, że istnieją również dowody sugerujące, że zwiększenie poziomu witaminy D poprawia wyniki leczenia raka jelita grubego - może wpływać na wydłużenie przeżycia chorych na ten nowotwór po leczeniu, a także zmniejszenie śmiertelności z powodu choroby. Jednocześnie zaznaczają, że tego efektu nie potwierdzają wszystkie badania (pierwsze były bardzo obiecujące), w wielu nie udało się wykazać statystycznie istotnych różnic, i potrzebne są dalsze prace, a przede wszystkim badania na większej grupie, aby jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć taki efekt.
Jak dbać o odpowiedni poziom witaminy D?
Naukowcy podkreślają znaczenie przestrzegania zdrowej diety bogatej w składniki odżywcze, która dostarcza wystarczającej ilości witaminy D oraz m.in. wapnia, a także znaczenie umiarkowanej ekspozycja na słońce. Wskazują, że jeśli pozyskiwanie witaminy D ze źródeł naturalnych jest niewystarczające, w grę wchodzić powinna suplementacja.
Podsumowują, że chociaż nie wszystkie badania przyniosły statystycznie istotne wyniki, dostępne dowody sugerują, że witamina D, niezależnie od tego, czy pochodzi ze źródeł dietetycznych, czy z suplementów, może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, a także odgrywać rolę w leczeniu. Konieczne są jednak dalsze badania w celu wyjaśnienia dokładnych mechanizmów działania i zoptymalizowania terapeutycznego zastosowania witaminy D w leczeniu.
Źródła:
https://www.mdpi.com/2072-6643/17/8/1351.
https://www.czytelniamedyczna.pl/5245,wpyw-witaminy-d-na-organizm-czowieka.html.
https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/62906,witamina-d.
CZYTAJ TAKŻE:
Ile witaminy D w organizmie to za mało? To wyraźny znak, że masz niedobór
Niedobór sprzyja osteoporozie, nadmiar szkodzi nerkom? Po co organizmowi fluor?
Objawy niedoboru "czerwonej witaminy". Tych nie sposób nie zauważyć
