Nie tylko palenie papierosów. Te czynniki zwiększają ryzyko raka płuc

Nie od dziś wiadomo, że palenie papierosów jest głównym czynnikiem rozwoju raka płuca. Szacuje się, że jest ono przyczyną aż 90 proc. zachorowań na ten nowotwór. Dlaczego tak się dzieje? W dymie tytoniowym znajduje się ponad 7 tysięcy różnych toksycznych chemikaliów, z których co najmniej 70 ma właściwości kancerogenne, czyli mogące wywołać nowotwór. Do najbardziej znanych zalicza się m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, nitrozoaminy, benzen czy tlenek etylenu. W trakcie palenia papierosów związki te trafiają bezpośrednio do płuc, gdzie mogą przyczyniać się do rozwoju mutacji w komórkach, których nagromadzenie z biegiem lat sprzyja pojawieniu się raka płuca.

Szacuje się, że palenie papierosów zwiększa ryzyko rozwoju złośliwego nowotworu płuc nawet 15-30-krotnie. Im dłużej dana osoba pali, tym jest ono wyższe. Po całkowitym rzuceniu papierosów ryzyko zachorowania znacznie spada, średnio o 39 proc. w ciągu pięciu lat. Niestety mutacji, które zdążyły się pojawić podczas wieloletniego palenia, nie da się cofnąć. Dlatego nawet na wiele lat po odstawieniu papierosów ryzyko raka jest wciąż nieznacznie wyższe w porównaniu do osób, które w swoim życiu nigdy nie paliły.

Bierne palenie to inaczej oddychanie dymem tytoniowym wydychanym przez osoby palące. Badania wykazały, że dym ten ma bardzo zbliżony skład do dymu wdychanego przez palaczy - zawiera m.in. te same kancerogenne substancje. Osoby palące biernie, to znaczy te, które żyją w jednym mieszkaniu, pracują bądź nawet od czasu do czasu spotykają się z osobami palącymi papierosy, mają z tego powodu zwiększone o 20-30 proc. ryzyko zachorowania na raka płuc. Dowiedziono, że nawet krótkotrwała, ale regularna bierna ekspozycja na dym tytoniowy może wywołać uszkodzenie komórek, sprzyjające w przyszłości rozwojowi nowotworu złośliwego.

Radon to promieniotwórczy gaz, który występuje powszechnie w powietrzu, wodzie i w glebie. Codziennie każdy człowiek wdycha jego niewielkie ilości, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Niestety radon jest pierwiastkiem, który w sprzyjających warunkach może gromadzić się w zamkniętych pomieszczeniach do nawet bardzo wysokich stężeń. Co gorsza, bardzo łatwo ulega on promieniotwórczemu rozpadowi, w wyniku którego powstają rakotwórcze cząstki, mogące uszkadzać komórki płuc i wywoływać w nich mutacje. W ten sposób narażenie na zbyt wysoki poziom radonu we wdychanym powietrzu może być przyczyną rozwoju raka płuc.

Stężenie tego pierwiastka w domu można zmierzyć za pomocą specjalnych czujników. Aby obniżyć poziom radonu warto w pierwszej kolejności naprawić wszelkie pęknięcia w ścianach i zainstalować odpowiednią wentylację. Trzeba jednak pamiętać, że na stężenie tego pierwiastka w powietrzu ma wpływ wiele różnych czynników, które są od nas niezależne, w tym to, gdzie mieszkamy, sposób budowy domu czy nawet to, na którym piętrze znajduje się mieszkanie (na parterze jest ono wyższe niż na kolejnych piętrach).

Zwiększone ryzyko raka płuca mają również osoby wykonujące niektóre zawody, czy też przebywające w otoczeniu, gdzie istnieje duże ryzyko ekspozycji na:

• azbest - narażone na niego są wszystkie osoby pracujące w budynkach, które mają w sobie elementy konstrukcyjne stworzone z azbestu. Drobne włókna azbestowe mogą zostać wdychane do płuc, gdzie z biegiem czasu przyczyniają się do ich uszkodzenia, Zwiększa to ryzyko rozwoju nie tylko raka płuca, ale także groźnego międzybłoniaka opłucnej.
• arsen - pierwiastek, który jest znanym kancerogenem, którego wdychanie sprzyja rozwojowi raka płuc. Na inhalację arsenu narażeni są przede wszystkim pracownicy kopalni i hut miedzi.
• krzemionkę - długotrwała ekspozycja na krzemionkę w miejscu pracy sprzyja włóknieniu płuc (tzw. krzemica), a także zwiększa ryzyko raka. Na wdychanie krzemionki narażeni są pracownicy kopalni, kamieniołomów, zakładów produkujących ceramikę oraz osoby pracujące na budowie,
• chrom - ekspozycja zawodowa na chrom (szczególnie u pracowników hut i operatorów dźwigów) sprzyja rozwojowi raka płuca. U tych osób pojawia się również średnio o 3,5 roku wcześniej w porównaniu do tych, które nigdy nie były narażone na ten pierwiastek.

W rozwoju raka płuca ważną rolę odgrywają czynniki genetyczne. Zauważono, że członkowie rodziny osoby chorej na raka mają zwiększone ryzyko zachorowania, niezależnie od tego, czy wcześniej paliły, czy nie. Wciąż jednak nie jest do końca jasne, czy jest to związane stricte z genami, czy bardziej z powielaniem niewłaściwego stylu życia i szkodliwych nawyków (szczególnie palenia papierosów), bądź też narażeniem na dym tytoniowy w miejscu zamieszkania.

Wczesne objawy raka płuca bardzo często są mało charakterystyczne i mogą przez dłuższy czas nie budzić niepokoju nawet u samego chorego. Zalicza się tutaj:

• ogólne osłabienie, złe samopoczucie,
• niezamierzone chudnięcie,
• spadek apetytu,
• kaszel, często przewlekły, nie ustępujący w ciągu 2-3 tygodni, niekiedy z krwiopluciem,
• duszność, problemy ze złapaniem tchu i oddychaniem,
• ból w klatce piersiowej, bóle pleców lub ramion, które nasilają się w trakcie kaszlu, śmiechu lub głębokiego oddychania,
• nawracające infekcje dolnych dróg oddechowych, które nie ustępują po odpowiednim leczeniu.

CZYTAJ TAKŻE:

Skąd się bierze astma oskrzelowa?

Choroba palaczy, czyli czym jest POChP

Długotrwała chrypka to niepokojący objaw