Młodsi gorzej przechodzą zawał? Skąd wiadomo, że ma się zawał? Fakty i mity o zawale
Statystyki dotyczące zawału serca od lat alarmują - w Polsce co roku odnotowuje się ok. 70 tys. zawałów serca. Z kolei choroba niedokrwienna będąca ,,prostą drogą" do zawału odpowiada za ok. 20 proc. łącznej liczby zgonów. Chociaż w powszechnej świadomości zawał jest domeną zwłaszcza starszych mężczyzn, cierpiących na otyłość i nadciśnienie oraz łamiących zasady tzw. zdrowego stylu życia, okazuje się, że dotyka także ludzi młodych, dla których może być nawet bardziej niebezpieczny.
Zawał serca definiuje się jako ostre uszkodzenie mięśnia sercowego i jego niedokrwienie, skutkujące martwicą. Brak wystarczającego dopływu krwi do serca sprawia, że kardiomiocyty, czyli komórki mięśnia sercowego przestają się prawidłowo kurczyć, a następnie ulegają rozpadowi. Z ich wnętrza wydobywają się wtedy różne substancje, najbardziej znane z nich nazywane są troponinami, to właśnie ich stężenie we krwi, jest przydatne w diagnostyce zawału.
Lekarze oceniają to czy u pacjenta doszło do zawału na podstawie kilku elementów. Najważniejszymi z nich są: objawy niedokrwienia mięśnia sercowego, nowe zmiany niedokrwienne w elektrokardiogramie (EKG), pojawienie się patologicznych załamków Q w EKG, ubytek żywotnego mięśnia sercowego w badaniach obrazowych wskazujący na niedokrwienie lub wykrycie skrzepliny w tętnicy wieńcowej podczas koronarografii, czyli badania tętnic wieńcowych. Oczywiście w warunkach domowych pacjenci nie dysponują specjalistyczną aparaturą, dlatego bardzo ważne jest by wiedzieć, jak może manifestować się zawał.
Szybkie zidentyfikowanie problemu jest kluczowe, ponieważ w przypadku tej choroby niezmiernie ważny jest czas - decydujące znaczenie ma "złota godzina", czyli pierwsze 60 minut od czasu wystąpienia objawów do udzielenia fachowej pomocy. Wynika to z prostego mechanizmu: przedłużenie czasu zamknięcia tętnicy, powoduje, że umiera coraz większa część serca i trudniej podjąć działania mające na celu ponowne otwarcie naczynia
Niepodjęcie interwencji medycznej może nieść poważne konsekwencje zdrowotne, ograniczać sprawność, a nawet doprowadzić do zgonu. Uważa się, że w ciągu 3 do 6 godzin umiera cały obszar mięśnia sercowego zaopatrywany przez zamkniętą tętnicę wieńcową i wówczas zmiany stają się nieodwracalne.
Zawał serca objawia się przede wszystkim bardzo silnym bólem w klatce piersiowej, który najczęściej trwa powyżej 20 minut i stopniowo narasta. Mimo że dyskomfort lokalizuje się głównie za mostkiem, może promieniować do lewego ramienia i barku, a nawet żuchwy. Pacjenci doświadczający zawału są bladzi, przerażeni, doskwiera im duszność, kołatanie serca i zawroty głowy.
Jeśli ból w klatce piersiowej utrzymuje się ponad 5 minut i nie ustępuje po odpoczynku lub przyjęciu pod język nitrogliceryny (dotyczy to pacjentów, którym lek został uprzednio przepisany przez specjalistę), należy natychmiast zadzwonić pod numer telefonu ratunkowego 999 lub 112. Do szpitala nie powinno się transportować samochodem, po drodze może dojść do zatrzymania krążenia, tylko karetka daje możliwość specjalistycznej reanimacji.
Co prawda zawał serca rzadko dotyczy dzieci i młodych dorosłych, co nie oznacza, że nie zdarza się u nich w ogóle. Postępowanie nie różni się w zasadzie od tego przeprowadzanego u starszych pacjentów. U młodych ludzi poza klasycznymi czynnikami predysponującymi do zawału (miażdżycą, paleniem tytoniu, cukrzycą, obciążonym wywiadem rodzinnym i zaburzeniami lipidowymi) znaczenie mają także: niektóre wrodzone zespoły genetyczne, choroby tkanki łącznej lub nieprawidłowości anatomiczne.
Dodatkową odmiennością w tej grupie wiekowej są same objawy zawału: młodzi pacjenci z zawałem skarżą się przede wszystkim na ból, tylko nieliczni z nich odczuwają duszność i objawy niewydolności serca.
Pozawałowa martwica kardiomiocytów skutkuje powstaniem blizny, która jest niewydolym obszarem serca. Ściana narządu w miejscu utworzenia się takiej blizny często pęka, szczególnie u osób młodych. Poza tym młodsza część społeczeństwa o wiele częściej uprawia sport niż starsze grupy wiekowe, a intensywna aktywność fizyczna jest czynnikiem ryzyka zawału i nagłego zgonu u pacjentów predysponowanych (np. cierpiących na utajone arytmi
Jednak generalnie uznaje się, że rokowanie u młodych osób z ostrymi zespołami wieńcowymi jest lepsze niż u osób starszych ze względu na mniej rozpowszechnione w tej grupie wiekowej nadciśnienie tętnicze i cukrzycę i mniejsze nasilenie zmian naczyniowych.
Źródła:
P. Kokowicz, Troponiny jako wskaźnik uszkodzenia mięśnia serca nie zawsze świadczący o zawale, "Postępy Nauk Medycznych" 2010, nr 12.
W. Szczeklik i in., Choroby układu krążenia. Badania diagnostyczne, red. A. Budaj, W. Leśniak, w: Interna Szczeklika 2022, red. P. Gajewski, Kraków 2022
Rumboldt Z, Rumboldt M, Pesenti S, et al. Peculiarities of myocardial infarction at young age in Southern Croatia. Cardiologia 1995; 40: 407-411.
Doughty M, Mehta R, Bruckman D, et al. Acute myocardial infarction in the young. The University of Michigan experience. Am Heart J. 2002;143:56-62.
CZYTAJ TAKŻE:
Jeden tłuszcz zatyka żyły, drugi - wręcz przeciwnie. Co jeść, by obniżyć cholesterol?
Nietypowe objawy problemów z ciśnieniem. Zwróć uwagę na twarz i emocje
Najlepsze ćwiczenia dla serca. Działa już nawet pół godziny w tygodniu
