Coraz więcej chorych na zespół X. Pierwsze objawy to więcej centymetrów w talii i wyższe ciśnienie
Zespół metaboliczny przypomina układankę - poszczególne elementy, pozornie niegroźne, stwarzają duże ryzyko dla zdrowia. Kolejne dolegliwości nakładają się na siebie i potęgują, co działa jak efekt domina - zdrowy dotąd człowiek, nagle zaczyna się "sypać". Jeśli obwód twojej talii jest powiększony, masz nieprawidłowe wyniki glukozy i cholesterolu, a także podniesione ciśnienie tętnicze - zespół metaboliczny może dotyczyć również ciebie.
Zespół metaboliczny, nazywany również zespołem X nie jest chorobą w klasycznym rozumieniu. Pod tą tajemniczą nazwą ukrywa się kilka nieprawidłowości klinicznych o różnym nasileniu. Poszczególne składowe tej przypadłości są najczęstszymi chorobami gnębiącymi społeczeństwo, a gdy występują wspólnie, znacząco zwiększają ryzyko schorzeń sercowo-naczyniowych, będących od lat najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce.
Co to za dolegliwości? Na pierwszy plan wysuwa się otyłość trzewna (zwana także brzuszną), czyli gromadzenie się tkanki tłuszczowej wokół narządów wewnętrznych zlokalizowanych w jamie brzusznej. Drugą pod względem częstości składową zespołu metabolicznego jest nadciśnienie tętnicze, które początkowo może pozostawać niezauważone, utrzymując się na wysokim poziomie jedynie w nocy. Inne zaburzenia wchodzące w skład zespołu metabolicznego to nieprawidłowe stężenie triglicerydów, tzw. ,,dobrego cholesterolu" czyli cholesterolu HDL oraz glukozy.
Bez wahania można powiedzieć, że choroby metaboliczne trawią społeczeństwo, na samą cukrzycę typu 2 choruje co jedenasty Polak. Nie lepiej jest z nadciśnieniem tętniczym i otyłością. Na pierwszą z wymienionych chorób cierpi około 31,5 proc. dorosłej populacji, z kolei patologicznie duża masa ciała jest problemem aż jednego z czterech mieszkańców naszego kraju. Skoro wszystkie wymienione dolegliwości stanowią element zespołu metabolicznego, nie powinno dziwić, że on sam dotyczy około 20 proc. osób dorosłych, czyli około 5 milionów mieszkańców Polski. Ujmując to bardziej obrazowo: może być zdiagnozowany u co piątej dorosłej osoby.
Chociaż zespół X, nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej i nie jest uwzględniony w międzynarodowej klasyfikacji chorób ICD- 10, ustalono kryteria jego rozpoznania. Żeby orzec, że pacjent dotknięty jest opisywaną przypadłością, muszą zostać spełnione przynajmniej trzy z pięć poniższych kryteriów:
- otyłość brzuszna, którą określa się poprzez ocenę obwodu talii (obwód ≧80 cm u kobiet i ≧94 cm u mężczyzn w populacji europejskiej rasy białej);
- skurczowe ciśnienie tętnicze krwi ≧130 mm Hg lub rozkurczowe ciśnienie tętnicze krwi ≧85 mm Hg, lub leczenie wcześniej rozpoznanego nadciśnienia tętniczego;
- podwyższone stężenie triglicerydów na czczo (>1,7 mmol/L lub 150 mg/dL), bądź leczenie ich zwiększonego poziomu;
- zbyt niskie stężenie cholesterolu HDL na czczo (< 1 mmol/L lub 40 mg/dL u mężczyzn oraz <1,3 mmol/L lub 50 mg/dL u kobiet), ewentualnie leczenie z powodu zbyt niskiego poziomu cholesterolu HDL;
- podwyższony poziom glukozy w surowicy krwi na czczo ≧5,6 mmol/L lub 100 mg/dL, albo leczenie wcześniej rozpoznanej cukrzycy typu 2.
Czy na pierwszy rzut oka możliwe jest określenie, że dana osoba cierpi na zespół metaboliczny? Raczej nie, szczególnie że spełnienie kryteriów jego rozpoznania wymaga dostępu do badań laboratoryjnych. Niemniej można zauważyć jedną ze składowych, tzn. powiększenie obwodu brzucha, czyli gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy talii. Otyłość brzuszna jest wyjątkowo podstępna, ponieważ tłuszcz wcale nie lokalizuje się wyłącznie pod skórą, tworząc problematyczne fałdki, a także wokół narządów wewnętrznych i naczyń, przyczyniając się do zaburzeń ich funkcji.
Nie sposób mówić o jednym magicznym leku, którego podanie miałoby odwrócić wszystkie niepożądane zjawiska wynikające z zespołu metabolicznego. Na szczęście każda z jego składowych jest od dawna znana medycynie, w związku z czym lekarze wiedzą, jak i czym walczyć z każdą z nich. W zmaganiach z otyłością należy stosować dietę, najlepiej by była rozpisana przez doświadczonego specjalistę.
Pamiętaj, by nie ufać metodom polecanym na różnych forach, które obiecują utratę masy ciała w ekspresowym tempie. Podejrzane praktyki zwykle odbijają się negatywnie na zdrowiu a dodatkowe kilogramy, wracają w krótkim czasie po odstawieniu wyniszczającej diety. Bardzo ważne jest także dbanie o regularną aktywność fizyczną, co wspiera także budowanie kondycji i rozwój mięśni. U osób ze stanem przedcukrzycowym i dużym ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 rozważa się stosowanie metforminy jako działania prewencyjnego. Leczenie hiperlipidemii rozpoczyna się od zmiany stylu życia - jeżeli po pięciu miesiącach nie uzyska się poprawy wyników badań, konieczne może okazać się wsparcie farmakologiczne.
Czy da się zapobiec zespołowi metabolicznemu?
Podłożem zespołu metabolicznego są różnorodne czynniki genetyczne i środowiskowe. Można zatem postarać się zminimalizować ryzyko jego rozwoju poprzez: przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania, dbanie o aktywność fizyczną, unikanie używek i troskę o higienę psychiczną.
Czemu współcześnie jest tyle osób z zespołem X?
Uważa się, że o ile kiedyś najadanie się "na zapas" było uzasadnione logicznie, bo ludzie nie zawsze mieli dostęp do żywności i w okresie głodu ich organizmy pozyskiwały energię z odłożonego tłuszczu, o tyle teraz permanentny stan sytości sprzyja wyłącznie otyłości.
Jakie są powikłania zespołu metabolicznego?
Niewłaściwe leczony zespół metaboliczny znacząco zwiększa ryzyko chorób układu krążenia, które wciąż pozostają najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce znacząco wyprzedzając konkurencję.
Co może wpływać na częstość występowania zespołu metabolicznego?
Zespół X łączy się przede wszystkim z otyłością, do której poza niewłaściwą dietą i brakiem aktywności fizycznej sprzyjają również predyspozycje genetyczne.
CZYTAJ TAKŻE:
Chorzy nagle zaczynają tyć, zwłaszcza na buzi. Lekarzom ciągle umyka diagnoza
