Co oznacza ból po prawej lub lewej stronie brzucha? Choruje ważny narząd

W jamie brzusznej znajduje się wiele ważnych dla życia narządów, z których każdy może chorować. Z tego powodu podzielono brzuch widziany z zewnątrz, w czasie badania lekarskiego, na dziewięć kwadrantów. Są one utworzone przez dwie linie poziomie i dwie pionowe. Linie poziome dzielą brzuch na trzy główne obszary - nadbrzusze, śródbrzusze i podbrzusze. Natomiast linie pionowe wraz z liniami poziomymi tworzą poszczególne kwadranty. W każdym kwadrancie znajdują się różne narządy, co jest wykorzystywane w trakcie badania przedmiotowego przez specjalistów.

W każdym kwadrancie brzucha znajdują się określone narządy. Dzięki temu lekarz, gdy w trakcie badania wykryje jakąkolwiek nieprawidłowość, jest w stanie z dużą dokładnością ocenić jej lokalizację oraz wysnuć podejrzenie, który z narządów jest zmieniony chorobowo. Jednak dla ułatwienia do przedstawienia zawartości poszczególnych kwadrantów użyjemy uproszczonego podziału jamy brzusznej na nadbrzusze, śródbrzusze i podbrzusze. I tak idąc od góry:

• nadbrzusze (kwadranty: górny prawy, środkowy i lewy) zawiera wątrobę (okolica podżebrowa prawa), żołądek, dolną część przełyku (okolica nadpępcza) i śledzionę (okolica podżebrowa lewa);
• śródbrzusze (kwadranty: środkowy prawy, pośrodkowy, środkowy lewy) zawiera pęcherzyk żółciowy (głównie okolica boczna prawa), jelito cienkie, jelito grube (głównie okolica pępkowa i boczna lewa) oraz trzustkę (okolica pępkowa);
• podbrzusze (kwadranty: dolny prawy, środkowy i lewy) zawiera jelito cienkie, jelito grube (głównie okolica pachwinowa prawa i lewa), prawy jajnik (okolica pachwinowa prawa), macicę i pęcherz moczowy (okolica łonowa) oraz lewy jajnik (okolica pachwinowa lewa).

Ból w nadbrzuszu jest dość często spotykany. Ze względu na mnogość ważnych dla życia narządów w tej okolicy czasami trudno jest określić potencjalną przyczynę bólu wyłącznie na podstawie badania przedmiotowego. Zadanie to utrudnia również fakt, że ból w obrębie jamy brzusznej często nie jest dokładnie zlokalizowany, przez co pacjenci mogą mieć trudności z określeniem najbardziej bolesnej okolicy.

Nadbrzusze prawe

Ból w nadbrzuszu po prawej stronie najczęściej świadczy o problemie z wątrobą bądź pęcherzykiem żółciowym. Najczęstszą przyczyną dolegliwości w tej okolicy jest kolka żółciowa, w przebiegu której ból pojawia się nagle, jest silny, ostry i może utrzymywać się nawet przez kilka godzin. Do innych potencjalnych przyczyn bólu brzucha w tej okolicy zalicza się m.in. chorobę wrzodową żołądka, ostre zapalenie wątroby czy zapalenie trzustki.

Nadbrzusze środkowe

Ból zlokalizowany w nadbrzuszu środkowym zazwyczaj jest związany z problemami żołądkowo-jelitowymi. Najczęściej wywołuje go choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, w przebiegu której ból pojawia się w związku ze spożywaniem posiłku. Ponadto przyczyną dolegliwości w tej okolicy może być refluks, choroby wątroby, trzustki, a nawet zawał serca.

Nadbrzusze lewe

Ból lewego nadbrzusza najczęściej związany jest z zapaleniem trzustki bądź pęknięciem śledziony. Wśród innych przyczyn wymienia się także lewostronną kolkę nerkową, odmiedniczkowe zapalenie nerek czy zapalenie w obrębie dolnego płata lewego płuca.

Większość śródbrzusza składa się z pętli jelita cienkiego i jelita grubego, dlatego jedną z przyczyn bólu w tej okolicy są m.in. choroby zapalne jelit. Dodatkowo dolegliwości w obrębie prawego lub lewego śródbrzusza mogą być spowodowane kamicą nerkową, zawałem nerki bądź odmiedniczkowym zapaleniem nerek. Ponadto w okolicy pępkowej klasycznie rozpoczyna się ból w początkowej fazie zapalenia wyrostka robaczkowego, który następnie przemieszcza się w okolicę prawego dołu biodrowego.

Ból w podbrzuszu może być spowodowany m.in.:

• chorobami jelit, np. zapaleniem uchyłków, infekcją, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, chorobą Crohna, przepukliną;
• chorobami przydatków, np. stanem zapalnym w ich obrębie, skrętem jajnika, torbielą jajnika, endometriozą, ropniem w miednicy;
• chorobami nerek i układu moczowego, np. kolką nerkową, odmiedniczkowym zapaleniem nerek, zapaleniem pęcherza moczowego;
• zapaleniem stawu krzyżowo-biodrowego.

Ból rozlany na całą powierzchnię brzucha może być spowodowany stanami zapalnymi żołądka i jelit, zarówno infekcyjnymi, jak i nieinfekcyjnymi. Ponadto silny ból może być spowodowany ostrą niedrożnością jelit czy zapaleniem otrzewnej. Uogólnione dolegliwości mogą dawać również zakażenia układu moczowego czy też zespół jelita drażliwego. 

Źródła:

A. Szczeklik, P. Gajewski. Interna Szczeklika. Mały podręcznik. Kraków 2023.

Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.

CZYTAJ TAKŻE: 

Nieleczona prowadzi do wrzodów i raka żołądka. Helicobacter wykryjesz bez wizyty u lekarza

Zapalenia wyrostka nie wolno bagatelizować. Po operacji unikaj kilku rzeczy

Napadowe bóle brzucha? To może być migrena brzuszna. Na to uważaj