Objawem może być ból pleców. Tak ujawnia się rak trzustki

Co roku w Polsce stwierdza się od 4 do 5 tys. przypadków raka trzustki. Pod względem zachorowań nowotwór ten zajmuje w naszym kraju 10. miejsce wśród mężczyzn i 12. wśród kobiet. Jest więc nowotworem względnie rzadkim, ale o wyjątkowo złym rokowaniu - zabija częściej niż inne. Bardzo długo nie daje żadnych objawów lub objawy są na tyle niespecyficzne, że łatwo je pomylić z innymi, mniej poważnymi dolegliwościami. Dlatego najczęściej rozpoznawany jest zbyt późno. W chwili diagnozy aż 80 proc. pacjentów podlega już wyłącznie leczeniu paliatywnemu, przy czym pięcioletni wskaźnik przeżywalności od momentu rozpoznania choroby wynosi w Polsce 6 proc., a przy zaawansowanym raku trzustki większość chorych nie dożywa 12 miesięcy. Mówi się, że rak trzustki to "czarna wołga" wśród nowotworów.

Eksperci szacują, że jeśli nie dojdzie do przełomowego odkrycia w zakresie leczenia raka trzustki, za 20 lat z powodu nowotworów trzustki będzie umierać ponad 60 proc. osób więcej niż obecnie. Wcześniej, bo za 10 lat, jeśli nic się nie zmieni, rak trzustki stanie się trzecią lub nawet drugą przyczyną zgonów z powodów chorób onkologicznych.

Rak trzustki nieco częściej jest stwierdzany u mężczyzn niż u kobiet. Najczęściej atakuje osoby w średnim i starszym wieku. Ponad 80 proc. zachorowań dotyczy osób po 55. roku życia. Chorują jednak też osoby młodsze. Z rakiem trzustki zmagała się m.in. Anna Przybylska. Zmarła w wieku zaledwie 36 lat.

Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka trzustki zalicza się:

• palenie tytoniu - osoby palące są dwukrotnie bardziej narażone na raka trzustki niż osoby, które nigdy nie paliły;
• otyłość;
• nieprawidłową dietę - dietę bogatą w tłuszcz zwierzęcy, a także czerwone, przetworzone mięso, a ubogą w warzywa i kwas foliowy;
• przewlekłe zapalenie trzustki - często związane z nadużywaniem alkoholu;
• cukrzycę;
• zaburzenia właściwości kwasu żołądkowego na skutek choroby wrzodowej;
• predyspozycje genetyczne - wśród genów, których mutacje sprzyjają rozwojowi raka trzustki, wymienia się m.in. BRCA1, BRCA2, LKB1, MLH1, MSH2, CDKN2A i APC;
• ekspozycję na niektóre związki chemiczne - m.in. związki niklu i chromu, pył krzemowy, pestycydy.

- Tylko bardzo wczesne wykrycie choroby daje szanse na wyleczenie, a okno terapeutyczne, kiedy mamy taką szansę, jest wyjątkowo krótkie - przypomina dr n. med. Maciej Kowalewski, specjalista chirurgii ogólnej i transplantologii klinicznej, założyciel Centrum Medycznego SafiMed z Zabierzowa. Jednocześnie przyznaje, że nadal nie ma czegoś takiego jak profilaktyka raka trzustki.

- Jedyne, co możemy zrobić, to wspomagać się badaniami okresowymi z nadzieją, że nasz lekarz będzie na tyle doświadczony, że zobaczy zmianę w trzustce podczas rutynowego USG jamy brzusznej. Takie badanie warto wykonywać co najmniej raz na dwa lata, a po 50. roku życia raz do roku. Gdy pojawią się wątpliwości podczas USG, zleca się dodatkowe, bardziej szczegółowe badania diagnostyczne - tomografię komputerową albo rezonans magnetyczny. Bardzo dobrze sprawdza się też EUS, czyli ultrasonografia przezprzełykowa, która umożliwia wykrycie nawet bardzo małych guzów - wskazuje.

Co oprócz regularnego badania USG? Jeśli chodzi o zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia raka trzustki, możemy: unikać nadużywania alkoholu, unikać palenia papierosów, dbać o dietę i unikać częstego spożywania ciężkostrawnych, smażonych potraw, nie dopuszczać do otyłości i być aktywnym fizycznie. A jeśli wystąpią jakiekolwiek niepokojące objawy, nie należy ich bagatelizować i zwlekać z wizytą u lekarza. Jakie objawy mogą świadczyć o raku trzustki? 

Niestety rak trzustki przez długi czas nie daje żadnych dolegliwości. Jedne z pierwszych objawów, które często nie budzą u chorych większego zaniepokojenia, to: ogólne osłabienie, brak apetytu lub jego zmniejszenie, wczesne uczucie sytości, dyskomfort w górnej części brzucha oraz wzdęcia. Chorzy zgłaszają też świąd skóry. Nowotwory układu pokarmowego mogą też powodować przewlekłe zaparcia, nudności i wymioty. W przypadku raka trzustki możliwe są zmiany w częstotliwości oddawana stolca oraz stolce tłuszczowe, a racji tego, że narząd jest umiejscowiony blisko kręgosłupa, objawem raka może być ból pleców.

Jednym z najbardziej zauważalnych objawów raka trzustki jest żółtaczka. Wśród możliwych symptomów znajduje się też ostry i bardzo silny ból brzucha.

Dr Kowalewski zwraca uwagę, że trzustka nie może trochę pobolewać.

- Przy ostrym zapaleniu trzustki bóle są tak mocne, że pacjent przyjeżdża karetką do szpitala na ostry dyżur, gdzie wykonywana jest cała diagnostyka. Natomiast przewlekłe zapalenie trzustki jest chorobą zwykle poprzedzoną ostrym zapaleniem, a jego najczęstsza przyczyna to nadużywanie alkoholu - podkreśla.

Podstawową metodą leczenia chorych na raka trzustki jest operacja polegająca na doszczętnym usunięciu nowotworu. Jeśli nowotwór jest nieoperacyjny, nacieka na okoliczne tkanki i naczynia krwionośne, pozostaje tylko leczenie paliatywne.

- Wciąż jedyną metodą pozwalającą na całkowite wyleczenie raka trzustki jest radykalne operacyjne wycięcie guza - mówi dr Kowalewski. - Trzeba jednak jasno powiedzieć, że są to zabiegi bardzo skomplikowane i okaleczające, odbywające się tylko w ośrodkach wyspecjalizowanych. Resekcja może polegać na wycięciu głowy trzustki, czyli jej przedniej części, razem z dwunastnicą, albo na wycięciu obwodowym trzustki, czyli wycięciu wyłącznie jej tylnej części. Bywa i tak, że trzeba usnąć cały narząd razem z dwunastnicą. Jest to największy i najcięższy zabieg chirurgii onkologicznej w obrębie jamy brzusznej, obarczony ogromnym ryzykiem powikłań - wskazuje specjalista.

CZYTAJ TAKŻE: 

Czy można żyć bez trzustki? Zagrażają jej m.in. rak, zapalenie i ostra cukrzyca

Sine plamy wokół pępka to nic dobrego. Sygnał ostrzegawczy wysyła trzustka

To dobija trzustkę! Tłuszcz oblepia ją z każdej strony