Nie zawsze widać go w EKG. Te badania potwierdzają zawał serca

Zawał serca to potoczna nazwa stanu niedokrwienia mięśnia sercowego, prowadzącego do martwicy części serca, zwykle w konsekwencji miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozbijmy to na części pierwsze.

Serce to mięsień, jedyny taki w ciele i jedyny w swoim rodzaju. Zbudowany jest z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej sercowej, z której nie jest zbudowany żaden inny narząd w ciele człowieka. Tkanka ta ma możliwość kurczenia się bez przerwy i dzięki ultra wytrzymałym włóknom mięśniowym, wykonuje tę pracę w sposób fenomenalny, nie męcząc się i nie przestając.

Tkanka mięśnia sercowego (tym samym - całe serce) musi być zaopatrywana w tlen i składniki odżywcze, które będą podtrzymywać jej kurczliwość. Odpowiadają za to naczynia wieńcowe: sieć tętnic i żył, bezpośrednio opleciona wokół serca. Kiedy któreś z naczyń zaopatrujących serce w krew ulegnie zaczopowaniu, na przykład w wyniku postępu procesu miażdżycowego i oderwania się blaszki miażdżycowej, dochodzi do zatrzymania dopływu krwi do fragmentu mięśnia sercowego. Część serca ulega niedokrwieniu i obumiera. Wtedy mówimy o zawale.

Czy zawał serca oznacza zatrzymanie krążenia?

W powszechnej świadomości utarło się, że zawał serca to to samo, co zatrzymanie krążenia, na szczęście jednak tak nie jest. Po pierwsze i najważniejsze: zawał serca to problem z przepływem krwi, a nagłe zatrzymanie krążenia to problem z przewodzeniem impulsów elektrycznych.

Zdarza się, że zawał serca jest przyczyną wystąpienia arytmii (migotania przedsionków serca lub częstoskurczu komór). To z kolei powoduje zatrzymanie krążenia. Jest to jednak odsetek przebiegu zawałów i nie każdy z nich musi się tak kończyć.

Ze względu na krytyczne różnice w mechanizmie powstawania zawału i NZK (nagłego zatrzymania krążenia) pacjentów z podejrzeniem zawału traktujemy inaczej, niż pacjentów z NZK. W przypadku NZK konieczna jest reanimacja i zasadne użycie defibrylatora, aby przywrócić miarową akcję serca.

Zawał serca daje charakterystyczne objawy, wizualnie nie do przeoczenia. Można podejrzewać, że chory przechodzi zawał serca, kiedy:

• pojawia się ucisk w klatce piersiowej, połączony z bólem, który promieniuje,
• pojawia się ból pleców,
• pacjent może odczuwać ból lewej ręki promieniujący od klatki piersiowej, połączony z drętwieniem,
• pacjent osuwa się na ziemię, omdlewa,
• pojawiają się zlewne poty i dreszcze,
• pacjent odczuwa duszność i wydaje się, że nie może złapać oddechu,
• występują mdłości i wymioty,
• pacjent odczuwa konieczność "uwolnienia się" z ciasnych elementów odzieży, próbuje łapać powietrze ustami.

Jeśli zauważymy takie objawy u siebie lub kogoś bliskiego, w pierwszej kolejności dzwonimy na 999, dyspozytorowi zgłaszamy adres, dane pacjenta i zgłaszającego oraz podejrzenie zawału serca. Następnie staramy się w miarę możliwości umieścić pacjenta w pozycji półleżącej i zapewnić podparcie oraz otworzyć okna, a także rozpiąć koszule, bluzki, sukienki i zapewnić dostęp do klatki piersiowej. Jeśli pacjent jest przytomny i oddycha, nie prowadzimy reanimacji i czekamy na przyjazd pogotowia.

Rozpoznanie zawału serca opiera się przede wszystkim na badaniach krwi i wykonaniu EKG. Z punktu widzenia klinicysty, prawidłowy zapis EKG nie wyklucza zawału serca, stąd opieranie się na badaniach laboratoryjnych. Do oznaczeń najczęściej wykonywanych przy podejrzeniu zawału, należą:

• morfologia krwi,
• kreatynina,
• markery stanu zapalnego (OB, CRP)
• frakcje sercowe troponin (cTnT i cTnl),
• kinaza kreatynowa (CPK), z wyszczególnieniem frakcji sercowej (CKMB),
• ALAT,
• ASPAT,
• mioglobina,

ponadto, jako bardzo wczesne markery zawału, proponowane jest wykonywanie oznaczenia:

• sercowego białka wiążącego kwasy tłuszczowe (hFABP),
• fosforylazy glikogenu (GPBB).

EKG jest zwykle pierwszym badaniem, wykonywanym w podejrzeniu zawału. Pacjent zostaje podłączony do elektrod, które umożliwiają zapis czynności serca na wykresie. W większości zawałów serca pojawiają się charakterystyczne zmiany w zapisie EKG, np. patologiczne załamki Q czy uniesienie odcinka ST, jednak nie występują one zawsze i czasem utrudnia to potwierdzenie rozpoznania. Prawidłowy zapis EKG u chorego z objawami zawału i przy podwyższonym wyniku troponin pozwala na rozpoznanie zawału serca bez dodatkowych badań potwierdzających, co podkreśla rolę badań laboratoryjnych w diagnostyce choroby wieńcowej.

Kiedy czujesz, że doświadczasz zawału lub widzisz kogoś, kto może tego doświadczać, w pierwszej kolejności zawsze dzwoń na 999 i zapewnij przyjazd Zespołu Ratownictwa Medycznego. Możliwe, że dyspozytor będzie z tobą na linii przez cały czas , aż do przyjazdu karetki. Wykonuj wszystkie jego polecenia i staraj się zachować spokój.Źródła:

• Praca zbiorowa, Interna Szczeklika 2023, Medycyna Praktyczna, Kraków 2023.
• Wallach J., Interpretacja badań laboratoryjnych, Medipage, Warszawa 2011.
• Wraga M., Figiel Ł., Kasprzak J. D., Markery niedokrwienia i martwicy mięśnia sercowego - stan obecny i perspektywy na przyszłość, Kardiologia po Dyplomie , 2010, 9 (10): 55-73.
• https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zawal/171290,diagnostyka-zawalu-serca
• www.bhf.org.uk
• https://www.nhlbi.nih.gov/health/heart-attack

CZYTAJ TAKŻE:

Jeden tłuszcz zatyka żyły, drugi - wręcz przeciwnie. Co jeść, by obniżyć cholesterol?

Nietypowe objawy problemów z ciśnieniem. Zwróć uwagę na twarz i emocje

Najlepsze ćwiczenia dla serca. Działa już nawet pół godziny w tygodniu